աշխարհ

Inherited from Old Armenian աշխարհ (ašxarh).

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /ɑʃˈχɑɾ/,
• (Western Armenian) IPA^(key): /ɑʃˈχɑɾ/,

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

աշխարհ • (ašxarh)

1. world, universe

   Synonym: (dialectal) դունյա (dunya)

   Աշխարհի ամենամեծ երկիրը Ռուսաստանն է։ ― Ašxarhi amenamec erkirə Ṙusastann ē. ― The largest country in the world is Russia.

2. (archaic) land, country, region, province

   Վասպուրական աշխարհ ― Vaspurakan ašxarh ― the land of Vaspurakan

3. (video games) level, stage

   Մարիոյի երրորդ աշխարհն եմ հասել։ ― Marioyi errord ašxarhn em hasel. ― I'm at level 3 playing Mario.

The final -հ (-h) is not pronounced.

• Dum-Tragut, Jasmine (2009) Armenian: Modern Eastern Armenian (London Oriental and African Language Library; 14), Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, page 28

• աշխահ (ašxah)

With metathesis from Middle Iranian, from Proto-Iranian *xšaθra- (“power, authority, dominance”). Compare Old Persian 𐎧𐏁𐏂𐎶 (x-š-ç-m /⁠xšaça-⁠/, “kingdom, realm”), Persian شهر (šahr), Parthian 𐭇𐭔𐭕𐭓 (ḥštr /⁠xšahr⁠/).

աշխարհ • (ašxarh)

1. land, country, region

   Հայաստան աշխարհ ― Hayastan ašxarh ― Armenia

   • 5th century, Agatʻangełos, Patmutʻiwn Hayocʻ 127:^[1]

     քաջութիւն հասցէ ձեզ ի քաջէն Վահագնէ ամենայն Հայոց աշխարհիս

     kʻaǰutʻiwn hascʻē jez i kʻaǰēn Vahagnē amenayn Hayocʻ ašxarhis

     • Translation by R. W. Thomson

       may there be valor from valiant Vahagn to you and all our land of Armenia

2. world, universe

   փոքր աշխարհ ― pʻokʻr ašxarh ― microcosm

   հանդերձեալ աշխարհ ― handerjeal ašxarh ― the other world, future life

   ընդ ամենայն աշխարհ ― ənd amenayn ašxarh ― through all the world

   աշխարհ ամենայն ― ašxarh amenayn ― all the world or people, everybody

   ըստ աշխարհ հանել ― əst ašxarh hanel ― to expatriate, to exile

   ելանել, փոխիլ յաշխարհէ ― elanel, pʻoxil yašxarhē ― go in the other world

   գալ յաշխարհ ― gal yašxarh ― to be born, to come into the world

   յաչս աշխարհի ― yačʻs ašxarhi ― in the eyes of the world

   թողուլ զաշխարհ ― tʻołul zašxarh ― to leave the world

• Armenian: աշխարհ (ašxarh)

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “աշխարհ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “աշխարհ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “աշխարհ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Perixanjan, A. G. (1993) Материалы к этимологическому словарю древнеармянского языка. Часть I [Materials for the Etymological Dictionary of the Old Armenian Language. Part 1]‎ (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 16