Hello, you have come here looking for the meaning of the word
ընդ. In DICTIOUS you will not only get to know all the dictionary meanings for the word
ընդ, but we will also tell you about its etymology, its characteristics and you will know how to say
ընդ in singular and plural. Everything you need to know about the word
ընդ you have here. The definition of the word
ընդ will help you to be more precise and correct when speaking or writing your texts. Knowing the definition of
ընդ, as well as those of other words, enriches your vocabulary and provides you with more and better linguistic resources.
Old Armenian
Alternative forms
- ըն (ən) — post-Classical, rare
Etymology
From Proto-Indo-European *h₂énti. See also ենթա- (entʻa-).
Preposition
ընդ • (ənd)
- (with genitive) in the place, instead of; for
- թագաւորել ընդ նորա ― tʻagaworel ənd nora ― to reign instead of him, to succeed him
- նա ինձ չար ընդ բարւոյ հատոյց ― na inj čʻar ənd barwoy hatoycʻ ― he repaid me with evil in place of the good
- տալ գինս ընդ կերակրոյ ― tal gins ənd kerakroy ― to give price for food
- տուր ընդ իմ եւ ընդ քո ― tur ənd im ew ənd kʻo ― give for me and for you
- փոխանակ ընդ կնոջ միոյ ― pʻoxanak ənd knoǰ mioy ― instead of a certain woman
- փոխանակ ընդ այնր ― pʻoxanak ənd aynr ― for it
- ընդ է՞ր ― ənd ē?r ― why? for what reason? wherefore?
- ընդ է՞ր ոչ ― ənd ē?r očʻ ― why not?
- (with dative) with
- խօսել սկսաւ ընդ նմա ― xōsel sksaw ənd nma ― started talking with him
- կին նորա եկեալ էր ընդ նմա ― kin nora ekeal ēr ənd nma ― his wife had come with him
- (with dative) marks the indirect object with some verbs
- նախանձել ընդ ումեք ― naxanjel ənd umekʻ ― to be jealous of someone
- համբուրեաց ընդ նմա ― hambureacʻ ənd nma ― he kissed him
- (with accusative) to, in the direction of
- ընդ կողմանս կողմանս ― ənd kołmans kołmans ― in many directions
- ընդ ամենայն գաւառաս ― ənd amenayn gawaṙas ― into many regions
- ընդ ամենայն երկիր ― ənd amenayn erkir ― in all countries
- ընդ արեւմուտս հիւսիսոյ ― ənd arewmuts hiwsisoy ― towards north-west
- ընդ մէջ ― ənd mēǰ ― in; into, inside, in the midst; through
- ընդ մէջ կտրել ― ənd mēǰ ktrel ― to split, to pass or go across
- ընդ գիրկս մտանել ― ənd girks mtanel ― to draw the bow strongly
- (with accusative) marks the indirect object with some verbs
- եւ նա ընդ բանսն խռովեցաւ ― ew na ənd bansn xṙovecʻaw ― and he got offended because of the words
- ուրախ եղաք ընդ այս ― urax ełakʻ ənd ays ― we were happy because of this
- ընդ միմեամնս գրգռեալ ― ənd mimeamns grgṙeal ― inflamed against each other
- զայրացան ընդ բանս նորա ― zayracʻan ənd bans nora ― they were angry at his words
- նայել ընդ ամբոխ ― nayel ənd ambox ― to look at a crowd
- հայել ընդ երկինս ― hayel ənd erkins ― to look at the sky
- (with accusative) with
- առին ընդ իւրեանս պատարագս ― aṙin ənd iwreans patarags ― they took with them presents
- կագել ընդ հողմս ― kagel ənd hołms ― to fight with winds
- ընդ իս խօսել ― ənd is xōsel ― to speak with me
- եկ ընդ իս ― ek ənd is ― come away with me
- ընդ խաղ, կատակս ― ənd xał, kataks ― ludicrously, facetiously
- ընդ խաբս ― ənd xabs ― fraudulently, erroneously
- ընդ աղօտ ― ənd ałōt ― obscurely; near sighted, hazy, obscure
- իբրեւ ընդ աղօտ իմն շունչ յըռնգունս ունէին ― ibrew ənd ałōt imn šunčʻ yəṙnguns unēin ― they were at the last gasp
- ընդ մի բերան ― ənd mi beran ― with one voice, unanimously
- դի՛ր զգիրսդ ընդ այլս ― dír zgirsd ənd ayls ― put these books with the others
- (with accusative) through
- մտանել ընդ դուռն նեղ ― mtanel ənd duṙn neł ― to enter through a narrow doorway
- ընկենուլ ընդ պատուհանն ― ənkenul ənd patuhann ― to throw out of window
- ի լիւղ անցանէր ընդ գետն Եփրատ ― i liwł ancʻanēr ənd getn Epʻrat ― was crossing Euphrates by swimming
- անցանել ընդ Կարին ― ancʻanel ənd Karin ― to pass through Erzerum
- անցանել ընդ այն ― ancʻanel ənd ayn ― to go that way
- ընդ եղեգան փող ծուխ ելանէր, ընդ եղեգան փող բոց ելանէր ― ənd ełegan pʻoł cux elanēr, ənd ełegan pʻoł bocʻ elanēr ― smoke rose from the reed, a flame rose from the reed
- (with accusative) in, on
- յածիք ընդ ծով եւ ընդ ցամաք ― yacikʻ ənd cov ew ənd cʻamakʻ ― you travel on sea and on earth
- ընդ բազում տեղիս ― ənd bazum tełis ― in many places
- ընդ միտս իւր ― ənd mits iwr ― in his mind
- ընդ միտ ածել, հարկանել ― ənd mit acel, harkanel ― to think, to reason in one's mind
- ընդ ամենայն տեղիս ― ənd amenayn tełis ― everywhere
- ընդ թիւ մտանել ― ənd tʻiw mtanel ― to be reckoned among
- (with accusative) at the time of, at
- ընդ առաւօտանալն ― ənd aṙawōtanaln ― at the time when it was dawning
- ընդ ծագել արգեական ― ənd cagel argeakan ― when the sun was rising
- ընդ փթթելն եւ գօսասցի ― ənd pʻtʻtʻeln ew gōsascʻi ― it will fade as soon as it blooms
- ընդ աւուրսն ընդ այնոսիկ, ընդ ժամանակսն ընդ այնոսիկ, ընդ այնու ժամանակաւ ― ənd awursn ənd aynosik, ənd žamanaksn ənd aynosik, ənd aynu žamanakaw ― in those days, at that time
- ընդ առաւօտն, այգն ― ənd aṙawōtn, aygn ― at break of day
- ընդ երեկս, երեկոյս, երեկոյն ― ənd ereks, erekoys, erekoyn ― towards the evening
- մեկնեցաւ ընդ լուր համբաւոյ գալստեան նորա ― meknecʻaw ənd lur hambawoy galstean nora ― he set out on the report of his coming
- ընդ ամս տասն ― ənd ams tasn ― during ten years
- (with accusative) into (with numerals)
- ընդ երիս բաժանել զզօրսն ― ənd eris bažanel zzōrsn ― to divide the army into three parts
- ընդ երկու կտրել ― ənd erku ktrel ― to cut into two
- (with accusative) from
- կախել ընդ ռնգունքն ― kaxel ənd ṙngunkʻn ― to hang from the nose
- կապէին ընդ նաւ ― kapēin ənd naw ― were tying to the ship
- (with accusative) by, with, with the help of
- ընդ ձեռն ― ənd jeṙn ― with or by the hand
- ընդ իւրեանց ձեռն ընկեցին ― ənd iwreancʻ jeṙn ənkecʻin ― they threw with their own hands
- (with accusative) between (reduplicated and used with a conjunction)
- ընդ մեզ եւ ընդ ձեզ ― ənd mez ew ənd jez ― between us and you
- ընդ երկինս եւ ընդ երկիր ― ənd erkins ew ənd erkir ― between heaven and earth
- ընդ Շապուհ եւ ընդ Արշակ ― ənd Šapuh ew ənd Aršak ― between Shapur and Arsaces
- ընդ շատ եւ ընդ փոքր ― ənd šat ew ənd pʻokʻr ― more or less, a little more, a little less
- ընդ այս եւ ընդ այն ― ənd ays ew ənd ayn ― between this and that; altogether, unitedly
- (with accusative) taken together, counted together (reduplicated and used with a conjunction)
- ընդ հեծեալ եւ ընդ հետեւակ ― ənd heceal ew ənd hetewak ― the cavalry and infantry together
- ընդ այր եւ ընդ կին ― ənd ayr ew ənd kin ― as much the man as the woman
- (with accusative) found in idioms
- հանել ընդ սուր ― hanel ənd sur ― to consign to a sword
- ընդ ցից հանել ― ənd cʻicʻ hanel ― to impale
- ընդ ժամս ժամս ― ənd žams žams ― sometimes
- ընդ ժամանակս ժամանակս ― ənd žamanaks žamanaks ― from time to time
- ընդ այս ընդ այն ― ənd ays ənd ayn ― to and fro
- ընդ ամենայն ― ənd amenayn ― totally, in all
- ընդ հակառակն ― ənd hakaṙakn ― on the contrary; cross-wise
- ընդ ոտն հարկանել ― ənd otn harkanel ― to trample under foot
- ընդ առաջ ― ənd aṙaǰ ― before, against
- ընդ առաջ գալ, յառնել, գնալ, ելանել, լինել ― ənd aṙaǰ gal, yaṙnel, gnal, elanel, linel ― to go to meet; to anticipate, to obviate, to prevent, to meet, to affront, to face
- ընդ հուպ ― ənd hup ― near, close, at hand; by and by, shortly, soon, very soon, in a short time
- ընդ ձեռն ― ənd jeṙn ― by means of, through
- ընդ վայր ― ənd vayr ― in vain, uselessly
- ընդ վայր հարկանել ― ənd vayr harkanel ― to throw away, to abandon, to despise
- ընդ վայր յածիլ ― ənd vayr yacil ― to run here and there, to rove, to wander; ընդ վայր խօսել
- ընդ վայր պայքարումն ― ənd vayr paykʻarumn ― idle dispute
- (with ablative) at, on
- ընդ աջմէ ― ənd aǰmē ― to the right
- նի՛ստ ընդ աջմէ իմմէ ― níst ənd aǰmē immē ― sit to my right!
- ընդ ահեկէն ― ənd ahekēn ― on the left
- (with ablative, rare) because of
- ընդ երկիւղէն ― ənd erkiwłēn ― because of fear
- ընդ հեղգութենէն լինի ― ənd hełgutʻenēn lini ― it happens because of laziness
- (with ablative) from
- ընդ արեւելից կողմանէ ― ənd arewelicʻ kołmanē ― from the eastern side
- (with instrumental) under
- ընդ հողով ― ənd hołov ― under the soil
- ընդ ծառով ― ənd caṙov ― under a tree
- ընդ մահճօք ― ənd mahčōkʻ ― under the bed
- ընդ երկնիւք ― ənd erkniwkʻ ― under heaven
- ընդ իւրեւ/իւրեաւ ― ənd iwrew/iwreaw ― under him
- ընդ պատրուակաւ ― ənd patruakaw ― under pretence
- պատունդան ընդ ոտիւք այլոյ ― patundan ənd otiwkʻ ayloy ― a pedestal under others' feet
- ընդ գրով արկանել ― ənd grov arkanel ― to put into writing
- ընդ ահիւ անկանել ― ənd ahiw ankanel ― to fall under fear
- ունիմ ընդ ինեւ զինուորս ― unim ənd inew zinuors ― I have soldiers under my authority
- ընդ ակամբ հայել ― ənd akamb hayel ― to look upon one with an evil eye or with aversion
- (with instrumental) indicates a locative sense
- ընդ անձամբ բառնալ ― ənd anjamb baṙnal ― to take upon oneself
- ընդ լերանց ստորոտովք ― ənd lerancʻ storotovkʻ ― by the feet of the mountains
- եօթանասուն եւ հինգ ամք ընդ ութ հարիւրով ― eōtʻanasun ew hing amkʻ ənd utʻ hariwrov ― eight hundred and seventy five years
Usage notes
In compounds the word may sometimes change to ընտ- (ənt-) by devoicing of դ (d); ըն- (ən-) when դ (d) drops under the influence of the next consonant as in ընկեր (ənker) from *ընդ-կեր (ənd-ker); ըմ- (əm-) before labial consonants as in ըմբոշխնել (əmbošxnel) from *ընդ-բոշխնել (ənd-bošxnel).
Derived terms
References
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ընդ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Abrahamyan, Ašot (1976) Grabari jeṙnark [A Handbook of Old Armenian] (in Armenian), 4th edition, Yerevan: Luys
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ընդ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ընդ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy