հանրագիտարան

From հանուր (hanur, “universal, general”) +‎ -ա- (-a-) +‎ գիտեմ (gitem, “I know”) +‎ -արան (-aran, “-arium”). The first attestation is from 1868.^[1] հանրագէտ (hanragēt), հանրագիտական (hanragitakan, “encyclopedic”) are from 1861.^[2]

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /hɑnɾɑɡitɑˈɾɑn/,
• (Western Armenian) IPA^(key): /hɑnɾɑkidɑˈɾɑn/,

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

հանրագիտարան • (hanragitaran)

1. encyclopedia
   • 1868, Victor Hugo, translated by Grigor Čʻilinkirean, Les Misérables, volume V, Constantinople, page 70:

     Կարդինալը […] իւր յատկութիւնն էր Հանրագիտարանը ատել եւ գնդախաղ խաղալ

     Kardinalə […] iwr yatkutʻiwnn ēr Hanragitaranə atel ew gndaxaġ xaġal

     The Cardinal his specialty was a hatred of the Encyclopaedia, and a play at billiards

   • 1987, Soviet Armenian Encyclopedia volume 13:

     1967-ից գործում է Հայկական սովետական հանրագիտարանի գլխ. խմբագրությունը։

     1967-icʻ gorcum ē Haykakan sovetakan hanragitarani glx. xmbagrutʻyunə.

     The chief editorial board of the Armenian Soviet Encyclopedia operates since 1967.

   • 2003, Azg (daily newspaper) July 18:

     Յուրաքանչյուր ընտանիք պատիվ էր համարում եւ անհրաժեշտություն՝ իր տան գրադարանում ունենալ հանրագիտարանի հրատարակությունները: Չնայած հանրագիտարանային գրականություն (տեղեկատու, բառարաններ եւ այլն) ստեղծելու մեր ժողովրդի հարուստ ավանդույթներին, Հայկական հանրագիտարանն առաջին անգամ ընթերցողին ներկայացավ իբրեւ համապարփակ, լրջորեն մշակված հայերեն գիտական տեղեկատու (անշուշտ, ինչ-ինչ առումներով տեղի տալով ժամանակի գաղափարախոսությանը)։

     Yurakʻančʻyur əntanikʻ pativ ēr hamarum ew anhražeštutʻyun, ir tan gradaranum unenal hanragitarani hratarakutʻyunnerə: Čʻnayac hanragitaranayin grakanutʻyun (teġekatu, baṙaranner ew ayln) steġcelu mer žoġovrdi harust avanduytʻnerin, Haykakan hanragitarann aṙaǰin angam əntʻercʻoġin nerkayacʻav ibrew hamaparpʻak, lrǰoren mšakvac hayeren gitakan teġekatu (anšušt, inčʻ-inčʻ aṙumnerov teġi talov žamanaki gaġapʻaraxosutʻyanə).

     Every family considered it an honor and a necessity to have the publications of the encyclopedia in its home library. Despite the rich tradition of our people in creating encyclopedic literature (references, dictionaries, etc.), the Armenian encyclopedia presented itself to the reader for the first time as a comprehensive, seriously edited scientific reference in Armenian (of course, in some respects giving its due to the ideology of the time).

• հանրագետ (hanraget)
• հանրագիտություն (hanragitutʻyun)
• հանրագիտական (hanragitakan)