չիր

Inherited from Middle Armenian չիր (čʻir).

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /t͡ʃʰiɾ/,
• (Western Armenian) IPA^(key): /t͡ʃiɾ/,

չիր • (čʻir)

1. dried fruit
   • 1991, translation of William Saroyan, Papa, You're Crazy:

     Հորաքույրս մի սկահակ միրգ բերեց ներքև, մենք սկսեցինք խնձոր ուտել, տանձ, չորացրած թուզ ու չամիչ, դեղձի ու ծիրանի չիր, խուրմա, ընկույզ ու նուշ։

     Horakʿuyrs mi skahak mirg berecʿ nerkʿew, menkʿ sksecʿinkʿ xnjor utel, tanj, čʿoracʿrac tʿuz u čʿamičʿ, dełji u cirani čʿir, xurma, ənkuyz u nuš.

     My paternal aunt brought down a cup of fruits, we started eating apples, pears, dried figs and raisins, dried peach and apricot, dates, walnuts and almonds.

   • 2013 April 19, Armenpress:

     ԱՄՆ ՄԶԳ Ձեռնարկությունների զարգացման և շուկայի մրցունակության ծրագիրը («Ի-Դի-Էմ-Սի») և Հայաստանի փոքր և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման ազգային կենտրոնը (ՓՄՁ ԶԱԿ) ապրիլի 18-ին չիր արտադրող հայաստանյան 70 ընկերությունների համար պրեզենտացիա են անցկացրել` «Աջակցություն չրերի արտադրությանը» համատեղ նախաձեռնության շրջանակում։

     AMN MZG Jeṙnarkutʿyunneri zargacʿman ew šukayi mrcʿunakutʿyan cragirə (“I-Di-Ēm-Si”) ew Hayastani pʿokʿr ew miǰin jeṙnarkatirutʿyan zargacʿman azgayin kentronə (PʿMJ ZAK) aprili 18-in čʿir artadroł hayastanyan 70 ənkerutʿyunneri hamar prezentacʿia en ancʿkacʿrel` “Aǰakcʿutʿyun čʿreri artadrutʿyanə” hamateł naxajeṙnutʿyan šrǰanakum.

     The USAID Enterprise Development and Market Competitiveness Project (EDMC) and the Small and Medium Entrepreneurship Development National Center of Armenia (SME DNC) held a presentation on April 18 for 70 Armenian companies producing dried fruits within the framework of the "Support to Dried Fruit Production" joint initiative.

• → Northern Kurdish: ç’îr
• → Pontic Greek: τζίριν (tzírin), τζίρ' (tzír'), ⇒ ατζίρ' (atzír')
• → Turkish: çir

Inherited from Old Armenian *չիր (*čʻir), from Proto-Indo-European *ksēro-, from *kseros (“dry”). Doublet of չոր (čʻor) from another ablaut grade.

չիր • (čʻir)

1. dried fruit

• դամոնչիր (damončʻir)
• սալորչիր (salorčʻir)

• Armenian: չիր (čʻir)
  • → Northern Kurdish: ç’îr
  • → Pontic Greek: τζίριν (tzírin), τζίρ' (tzír'), ⇒ ατζίρ' (atzír')
  • → Turkish: çir
• → Georgian: ჩირი (čiri), ჩილი (čili) — Imereti, ჩილა (čila) — Guria, Lechkhumi
  • → Bats: ჩირ (čir)
  • → Mingrelian: ჩილა (čila)

• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “չիր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “չիր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ġazaryan, Ṙuben, Avetisyan, Henrik (2009) “չիր”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press
• Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 546