Traditionally derived from Proto-Indo-Aryan *ćirás, from Proto-Indo-Iranian *čirás, from Proto-Indo-European *kʷih₁-l-ós, from *kʷyeh₁- (“rest, peace”).
However, Mayrhofer is skeptical of this derivation, as the expected Sanskrit form should be *चीर (cīra) with a long vowel, in addition to the supposed Iranian cognates (such as Persian شاد (šâd, “glad, happy”)) lacking connotations of "a large degree (of time)" (Old Armenian շատ (šat, “very”), an Iranian borrowing, developed similar connotations independently).
He instead prefers to derive the word from the root चि (ci, “to collect, pile up”), interpreting the meaning as a metaphorical "piling up of time", as चि (ci)'s presence in Sanskrit is confirmed and the semantic extension is fairly straightforward.
चिर • (cirá) stem
| Masculine a-stem declension of चिर (cira) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | चिरः ciraḥ |
चिरौ / चिरा¹ cirau / cirā¹ |
चिराः / चिरासः¹ cirāḥ / cirāsaḥ¹ |
| Vocative | चिर cira |
चिरौ / चिरा¹ cirau / cirā¹ |
चिराः / चिरासः¹ cirāḥ / cirāsaḥ¹ |
| Accusative | चिरम् ciram |
चिरौ / चिरा¹ cirau / cirā¹ |
चिरान् cirān |
| Instrumental | चिरेण cireṇa |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिरैः / चिरेभिः¹ ciraiḥ / cirebhiḥ¹ |
| Dative | चिराय cirāya |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिरेभ्यः cirebhyaḥ |
| Ablative | चिरात् cirāt |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिरेभ्यः cirebhyaḥ |
| Genitive | चिरस्य cirasya |
चिरयोः cirayoḥ |
चिराणाम् cirāṇām |
| Locative | चिरे cire |
चिरयोः cirayoḥ |
चिरेषु cireṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of चिरा (cirā) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | चिरा cirā |
चिरे cire |
चिराः cirāḥ |
| Vocative | चिरे cire |
चिरे cire |
चिराः cirāḥ |
| Accusative | चिराम् cirām |
चिरे cire |
चिराः cirāḥ |
| Instrumental | चिरया / चिरा¹ cirayā / cirā¹ |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिराभिः cirābhiḥ |
| Dative | चिरायै cirāyai |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिराभ्यः cirābhyaḥ |
| Ablative | चिरायाः / चिरायै² cirāyāḥ / cirāyai² |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिराभ्यः cirābhyaḥ |
| Genitive | चिरायाः / चिरायै² cirāyāḥ / cirāyai² |
चिरयोः cirayoḥ |
चिराणाम् cirāṇām |
| Locative | चिरायाम् cirāyām |
चिरयोः cirayoḥ |
चिरासु cirāsu |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of चिर (cira) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | चिरम् ciram |
चिरे cire |
चिराणि / चिरा¹ cirāṇi / cirā¹ |
| Vocative | चिर cira |
चिरे cire |
चिराणि / चिरा¹ cirāṇi / cirā¹ |
| Accusative | चिरम् ciram |
चिरे cire |
चिराणि / चिरा¹ cirāṇi / cirā¹ |
| Instrumental | चिरेण cireṇa |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिरैः / चिरेभिः¹ ciraiḥ / cirebhiḥ¹ |
| Dative | चिराय cirāya |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिरेभ्यः cirebhyaḥ |
| Ablative | चिरात् cirāt |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिरेभ्यः cirebhyaḥ |
| Genitive | चिरस्य cirasya |
चिरयोः cirayoḥ |
चिराणाम् cirāṇām |
| Locative | चिरे cire |
चिरयोः cirayoḥ |
चिरेषु cireṣu |
| Notes |
| ||
चिर • (cira) stem, n
| Neuter a-stem declension of चिर (cira) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | चिरम् ciram |
चिरे cire |
चिराणि / चिरा¹ cirāṇi / cirā¹ |
| Vocative | चिर cira |
चिरे cire |
चिराणि / चिरा¹ cirāṇi / cirā¹ |
| Accusative | चिरम् ciram |
चिरे cire |
चिराणि / चिरा¹ cirāṇi / cirā¹ |
| Instrumental | चिरेण cireṇa |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिरैः / चिरेभिः¹ ciraiḥ / cirebhiḥ¹ |
| Dative | चिराय cirāya |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिरेभ्यः cirebhyaḥ |
| Ablative | चिरात् cirāt |
चिराभ्याम् cirābhyām |
चिरेभ्यः cirebhyaḥ |
| Genitive | चिरस्य cirasya |
चिरयोः cirayoḥ |
चिराणाम् cirāṇām |
| Locative | चिरे cire |
चिरयोः cirayoḥ |
चिरेषु cireṣu |
| Notes |
| ||