Likely a Sanskritization of a Middle Indic पुग्गल (puggala) (reflected in Pali puggala), of unclear further origin.[1] One theory takes the word from an earlier *पुथकल (puthakala) < *पृथकल (pṛthakala), from पृथक् (pṛthak, “separately, singly”), thus an "individual",[2] but the voiced gemination would remain unexplained.
पुद्गल • (pudgala) stem, m
| Masculine a-stem declension of पुद्गल (pudgala) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | पुद्गलः pudgalaḥ |
पुद्गलौ / पुद्गला¹ pudgalau / pudgalā¹ |
पुद्गलाः / पुद्गलासः¹ pudgalāḥ / pudgalāsaḥ¹ |
| Vocative | पुद्गल pudgala |
पुद्गलौ / पुद्गला¹ pudgalau / pudgalā¹ |
पुद्गलाः / पुद्गलासः¹ pudgalāḥ / pudgalāsaḥ¹ |
| Accusative | पुद्गलम् pudgalam |
पुद्गलौ / पुद्गला¹ pudgalau / pudgalā¹ |
पुद्गलान् pudgalān |
| Instrumental | पुद्गलेन pudgalena |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलैः / पुद्गलेभिः¹ pudgalaiḥ / pudgalebhiḥ¹ |
| Dative | पुद्गलाय pudgalāya |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलेभ्यः pudgalebhyaḥ |
| Ablative | पुद्गलात् pudgalāt |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलेभ्यः pudgalebhyaḥ |
| Genitive | पुद्गलस्य pudgalasya |
पुद्गलयोः pudgalayoḥ |
पुद्गलानाम् pudgalānām |
| Locative | पुद्गले pudgale |
पुद्गलयोः pudgalayoḥ |
पुद्गलेषु pudgaleṣu |
| Notes |
| ||
Probably a Sanskritization of a dialectal form of पुष्कल (puṣkala, “rich, magnificent”),[3] via a series of sound changes पुष्कल (puṣkala) > *पुक्खल (pukkhala) > *पुक्कल (pukkala) > *पुग्गल (puggala) > पुद्गल (pudgala).[4]
पुद्गल • (pudgala) stem
| Masculine a-stem declension of पुद्गल (pudgala) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | पुद्गलः pudgalaḥ |
पुद्गलौ / पुद्गला¹ pudgalau / pudgalā¹ |
पुद्गलाः / पुद्गलासः¹ pudgalāḥ / pudgalāsaḥ¹ |
| Vocative | पुद्गल pudgala |
पुद्गलौ / पुद्गला¹ pudgalau / pudgalā¹ |
पुद्गलाः / पुद्गलासः¹ pudgalāḥ / pudgalāsaḥ¹ |
| Accusative | पुद्गलम् pudgalam |
पुद्गलौ / पुद्गला¹ pudgalau / pudgalā¹ |
पुद्गलान् pudgalān |
| Instrumental | पुद्गलेन pudgalena |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलैः / पुद्गलेभिः¹ pudgalaiḥ / pudgalebhiḥ¹ |
| Dative | पुद्गलाय pudgalāya |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलेभ्यः pudgalebhyaḥ |
| Ablative | पुद्गलात् pudgalāt |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलेभ्यः pudgalebhyaḥ |
| Genitive | पुद्गलस्य pudgalasya |
पुद्गलयोः pudgalayoḥ |
पुद्गलानाम् pudgalānām |
| Locative | पुद्गले pudgale |
पुद्गलयोः pudgalayoḥ |
पुद्गलेषु pudgaleṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of पुद्गला (pudgalā) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | पुद्गला pudgalā |
पुद्गले pudgale |
पुद्गलाः pudgalāḥ |
| Vocative | पुद्गले pudgale |
पुद्गले pudgale |
पुद्गलाः pudgalāḥ |
| Accusative | पुद्गलाम् pudgalām |
पुद्गले pudgale |
पुद्गलाः pudgalāḥ |
| Instrumental | पुद्गलया / पुद्गला¹ pudgalayā / pudgalā¹ |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलाभिः pudgalābhiḥ |
| Dative | पुद्गलायै pudgalāyai |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलाभ्यः pudgalābhyaḥ |
| Ablative | पुद्गलायाः / पुद्गलायै² pudgalāyāḥ / pudgalāyai² |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलाभ्यः pudgalābhyaḥ |
| Genitive | पुद्गलायाः / पुद्गलायै² pudgalāyāḥ / pudgalāyai² |
पुद्गलयोः pudgalayoḥ |
पुद्गलानाम् pudgalānām |
| Locative | पुद्गलायाम् pudgalāyām |
पुद्गलयोः pudgalayoḥ |
पुद्गलासु pudgalāsu |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of पुद्गल (pudgala) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | पुद्गलम् pudgalam |
पुद्गले pudgale |
पुद्गलानि / पुद्गला¹ pudgalāni / pudgalā¹ |
| Vocative | पुद्गल pudgala |
पुद्गले pudgale |
पुद्गलानि / पुद्गला¹ pudgalāni / pudgalā¹ |
| Accusative | पुद्गलम् pudgalam |
पुद्गले pudgale |
पुद्गलानि / पुद्गला¹ pudgalāni / pudgalā¹ |
| Instrumental | पुद्गलेन pudgalena |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलैः / पुद्गलेभिः¹ pudgalaiḥ / pudgalebhiḥ¹ |
| Dative | पुद्गलाय pudgalāya |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलेभ्यः pudgalebhyaḥ |
| Ablative | पुद्गलात् pudgalāt |
पुद्गलाभ्याम् pudgalābhyām |
पुद्गलेभ्यः pudgalebhyaḥ |
| Genitive | पुद्गलस्य pudgalasya |
पुद्गलयोः pudgalayoḥ |
पुद्गलानाम् pudgalānām |
| Locative | पुद्गले pudgale |
पुद्गलयोः pudgalayoḥ |
पुद्गलेषु pudgaleṣu |
| Notes |
| ||