This is a Swadesh list of words in Tatar, compared with definitions in English.
American linguist Morris Swadesh believed that languages changed at measurable rates and that these could be determined even for languages without written precursors. Using vocabulary lists, he sought to understand not only change over time but also the relationships of extant languages. To be able to compare languages from different cultures, he based his lists on meanings he presumed would be available in as many cultures as possible. He then used the fraction of agreeing cognates between any two related languages to compute their divergence time by some (still debated) algorithms. Starting in 1950 with 165 meanings, his list grew to 215 in 1952, which was so expansive that many languages lacked native vocabulary for some terms. Subsequently, it was reduced to 207, and reduced much further to 100 meanings in 1955. A reformulated list was published posthumously in 1971.
| № | English | Tatar татар теле (tatar tele) edit (297) |
|---|---|---|
| 1 | I (1sg) | мин (min) |
| 2 | you (2sg) | син (sin) |
| 3 | he, she, it (3sg) | ул (ul) |
| 4 | we (1pl) | без (bez) |
| 5 | you (2pl) | сез (sez) |
| 6 | they (3pl) | алар (alar) |
| 7 | this | бу (bu) |
| 8 | that | теге (tege), шул (şul) |
| 9 | here | монда (monda), биредә (biredä), бу җирдә (bu cirdä) |
| 10 | there | тегендә (tegendä), анда (anda), шул җирдә (şul cirdä) |
| 11 | who | кем (kem) |
| 12 | what | нәрсә (närsä), ни (ni) |
| 13 | where | кайда (qayda) |
| 14 | when | кайчан (qayçan) |
| 15 | how | ничек (niçek) |
| 16 | not | түгел (tügel) |
| 17 | all | бөтен (böten), бары (barı), һәммә (hämmä) |
| 18 | many | күп (küp) |
| 19 | some | берничә (berniçä) |
| 20 | few | аз (az) |
| 21 | other | башка (başka) |
| 22 | one | бер (ber) |
| 23 | two | ике (ike) |
| 24 | three | өч (öç) |
| 25 | four | дүрт (dürt) |
| 26 | five | биш (biş) |
| 27 | big | зур (zur) |
| 28 | long | озын (ozın) |
| 29 | wide | киң (kiñ) |
| 30 | thick | юан (yuan) |
| 31 | heavy | авыр (awır) |
| 32 | small | кечкенә (keçkenä), кече (keçe) |
| 33 | short | кыска (qıska) |
| 34 | narrow | тар (tar) |
| 35 | thin | нечкә (neçkä), нәзек (näzek) |
| 36 | woman | хатын (xatın) |
| 37 | man (adult male) | ир (ir) |
| 38 | man (human being) | кеше (keşe) |
| 39 | child | бала (bala) |
| 40 | wife | хатын (xatın) |
| 41 | husband | ир (ir) |
| 42 | mother | ана (ana) |
| 43 | father | ата (ata) |
| 44 | animal | хайван (xaywan), җәнлек (cänlek) |
| 45 | fish | балык (balıq) |
| 46 | bird | кош (qoş) |
| 47 | dog | эт (et) |
| 48 | louse | бет (bet) |
| 49 | snake | елан (yelan) |
| 50 | worm | суалчан (suwalçan), корт (qort) |
| 51 | tree | агач (ağaç) |
| 52 | forest | урман (urman) |
| 53 | stick | таяк (tayak) |
| 54 | fruit | җимеш (cimeş) |
| 55 | seed | бөртек (börtek), орлык (orlıq) |
| 56 | leaf | яфрак (yafraq) |
| 57 | root | тамыр (tamır) |
| 58 | bark (of a tree) | кабык (qabıq) |
| 59 | flower | чәчәк (çäçäk), гөл (göl) |
| 60 | grass | үлән (ülän) |
| 61 | rope | бау (baw), аркан (arkan) |
| 62 | skin | тире (tire) |
| 63 | meat | ит (it) |
| 64 | blood | кан (qan) |
| 65 | bone | сөяк (söyak) |
| 66 | fat (noun) | май (may) |
| 67 | egg | йомырка (yomırka) |
| 68 | horn | мөгез (mögez) |
| 69 | tail | койрык (qoyrıq) |
| 70 | feather | каурый (qawrıy) |
| 71 | hair | чәч (çäç), кыл (qıl) |
| 72 | head | баш (baş) |
| 73 | ear | колак (qolaq) |
| 74 | eye | күз (küz) |
| 75 | nose | борын (borın) |
| 76 | mouth | авыз (awız) |
| 77 | tooth | теш (teş) |
| 78 | tongue (organ) | тел (tel) |
| 79 | fingernail | тырнак (tırnaq) |
| 80 | foot | табан (taban) |
| 81 | leg | аяк (ayak) |
| 82 | knee | тез (tez) |
| 83 | hand | кул (qul) |
| 84 | wing | канат (qanat) |
| 85 | belly | эч (eç), корсак (qorsaq) |
| 86 | guts | эчәк (eçäk) |
| 87 | neck | муен (muyen) |
| 88 | back | арка (arka) |
| 89 | breast | күкрәк (kükräk) |
| 90 | heart | йөрәк (yöräk) |
| 91 | liver | бавыр (bawır) |
| 92 | to drink | эчәргә (eçärgä) |
| 93 | to eat | ашарга (aşarga) |
| 94 | to bite | тешләргә (teşlärgä) |
| 95 | to suck | имәргә (imärgä) |
| 96 | to spit | төкерергә (tökerergä) |
| 97 | to vomit | косарга (qosarga) |
| 98 | to blow | өрергә (örergä), исәргә (isärgä) |
| 99 | to breathe | суларга (sularga) |
| 100 | to laugh | көлергә (kölergä) |
| 101 | to see | күрергә (kürergä) |
| 102 | to hear | ишетергә (işetergä) |
| 103 | to know | белергә (belergä) |
| 104 | to think | уйларга (uylarga) |
| 105 | to smell | иснәргә (isnärgä) |
| 106 | to fear | куркырга (qurkırga) |
| 107 | to sleep | йокларга (yoqlarga) |
| 108 | to live | яшәргә (yaşärgä) |
| 109 | to die | үләргә (ülärgä) |
| 110 | to kill | үтерергә (üterergä) |
| 111 | to fight | көрәшергә (köräşergä) |
| 112 | to hunt | ауларга (awlarga) |
| 113 | to hit | сугарга (suğarga), бәрергә (bärergä) |
| 114 | to cut | кисәргә (kisärgä) |
| 115 | to split | бүләргә (bülärgä) |
| 116 | to stab | чәнчергә (çänçergä) |
| 117 | to scratch | тырнарга (tırnarga) |
| 118 | to dig | казырга (qazırga) |
| 119 | to swim | йөзәргә (yözärgä) |
| 120 | to fly | очарга (oçarga) |
| 121 | to walk | барырга (barırga), йөрергә (yörergä) |
| 122 | to come | килергә (kilergä) |
| 123 | to lie (as in a bed) | ятарга (yatarga) |
| 124 | to sit | утырырга (utırırga) |
| 125 | to stand | торырга (torırga) |
| 126 | to turn (intransitive) | борырга (borırga) |
| 127 | to fall | төшәргә (töşärgä), егылырга (yegılırga) |
| 128 | to give | бирергә (birergä) |
| 129 | to hold | тотарга (totarga) |
| 130 | to squeeze | кысарга (qısarga) |
| 131 | to rub | ышкырга (ışkırga), уарга (uwarga) |
| 132 | to wash | юарга (yuarga) |
| 133 | to wipe | сөртергә (sörtergä) |
| 134 | to pull | тартырга (tartırga) |
| 135 | to push | этәргә (etärgä) |
| 136 | to throw | ташларга (taşlarga) |
| 137 | to tie | бәйләргә (bäylärgä) |
| 138 | to sew | тегәргә (tegärgä) |
| 139 | to count | санарга (sanarga) |
| 140 | to say | әйтергә (äytergä) |
| 141 | to sing | җырларга (cırlarga) |
| 142 | to play | уйнарга (uynarga) |
| 143 | to float | йөзәргә (yözärgä) |
| 144 | to flow | агарга (ağarga) |
| 145 | to freeze | өшергә (öşergä), туңырга (tuñırga) |
| 146 | to swell | шешәргә (şeşärgä) |
| 147 | sun | кояш (qoyaş) |
| 148 | moon | ай (ay) |
| 149 | star | йолдыз (yoldız) |
| 150 | water | су (su) |
| 151 | rain | яңгыр (yañgır) |
| 152 | river | елга (yelga) |
| 153 | lake | күл (kül) |
| 154 | sea | диңгез (diñgez) |
| 155 | salt | тоз (toz) |
| 156 | stone | таш (taş) |
| 157 | sand | ком (qom) |
| 158 | dust | тузан (tuzan) |
| 159 | earth | җир (cir), туфрак (tufraq) |
| 160 | cloud | болыт (bolıt) |
| 161 | fog | томан (toman) |
| 162 | sky | күк (kük) |
| 163 | wind | җил (cil) |
| 164 | snow | кар (qar) |
| 165 | ice | боз (boz) |
| 166 | smoke | төтен (töten) |
| 167 | fire | ут (ut) |
| 168 | ash | көл (köl) |
| 169 | to burn | янарга (yanarga) |
| 170 | road | юл (yul) |
| 171 | mountain | тау (taw) |
| 172 | red | кызыл (qızıl) |
| 173 | green | яшел (yaşel) |
| 174 | yellow | сары (sarı) |
| 175 | white | ак (aq) |
| 176 | black | кара (qara) |
| 177 | night | төн (tön) |
| 178 | day | көн (kön) |
| 179 | year | ел (yel) |
| 180 | warm | җылы (cılı) |
| 181 | cold | салкын (salkın), суык (suwıq) |
| 182 | full | тулы (tulı) |
| 183 | new | яңа (yaña) |
| 184 | old | иске (iske), карт (qart) |
| 185 | good | яхшы (yaxşı) |
| 186 | bad | начар (naçar) |
| 187 | rotten | черек (çerek) |
| 188 | dirty | пычрак (pıçraq), керле (kerle) |
| 189 | straight | туры (turı) |
| 190 | round | түгәрәк (tügäräk), йомры (yomrı) |
| 191 | sharp (as a knife) | үткен (ütken) |
| 192 | dull (as a knife) | үтмәс (ütmäs) |
| 193 | smooth | шома (şoma), тигес (tiges) |
| 194 | wet | юеш (yuyeş) |
| 195 | dry | коры (qorı) |
| 196 | correct | дөрес (döres), туры (turı) |
| 197 | near | якын (yakın) |
| 198 | far | ерак (yeraq) |
| 199 | right | уң (uñ) |
| 200 | left | сул (sul) |
| 201 | at | -да (-da), -дә (-dä), өстендә (östendä) |
| 202 | in | -да (-da), -дә (-dä), эчендә (eçendä) |
| 203 | with | белəн (belən) |
| 204 | and | да (da), дә (dä), һәм (häm) |
| 205 | if | -са (-sa), -сә (-sä), әгәр (ägär) |
| 206 | because | чөнки (çönki) |
| 207 | name | исем (isem), ат (at) |