Hello, you have come here looking for the meaning of the word
User:OrphicBot/Sandbox/Aeneis1. In DICTIOUS you will not only get to know all the dictionary meanings for the word
User:OrphicBot/Sandbox/Aeneis1, but we will also tell you about its etymology, its characteristics and you will know how to say
User:OrphicBot/Sandbox/Aeneis1 in singular and plural. Everything you need to know about the word
User:OrphicBot/Sandbox/Aeneis1 you have here. The definition of the word
User:OrphicBot/Sandbox/Aeneis1 will help you to be more precise and correct when speaking or writing your texts. Knowing the definition of
User:OrphicBot/Sandbox/Aeneis1, as well as those of other words, enriches your vocabulary and provides you with more and better linguistic resources.
- Ille ego, qui quondam gracili modulatus avena
- carmen, et egressus silvis vicina coëgi
- ut quamvis avido parerent arva colono,
- gratum opus agricolis, at nunc horrentia Martis
- arma virumque cano, Troiae qui primus ab oris
- Italiam, fato profugus, Laviniaque venit
- litora, multum ille et terris iactatus et alto
- vi superum saevae memorem Iunonis ob iram;
- multa quoque et bello passus, dum conderet urbem,
- inferretque deos Latio, genus unde Latinum,
- Albanique patres, atque altae moenia Romae.
- Musa, mihi causas memora, quo numine laeso,
- quidve dolens, regina deum tot volvere casus
- insignem pietate virum, tot adire labores
- impulerit. Tantaene animis caelestibus irae?
- urbs antiqua fuit, tyrii tenuere coloni,
- Karthago, Italiam contra Tiberinaque longe
- ostia, dives opum studiisque asperrima belli;
- quam Iuno fertur terris magis omnibus unam
- posthabita coluisse Samo; hic illius arma,
- hic currus fuit; hoc regnum dea gentibus esse,
- si qua fata sinant, iam tum tenditque fovetque.
- progeniem sed enim troiano a sanguine duci
- audierat, Tyrias olim quae verteret arces;
- hinc populum late regem belloque superbum
- venturum excidio Libyae: sic volvere Parcas.
- id metuens, veterisque memor saturnia belli,
- prima quod ad Troiam pro caris gesserat argis—
- necdum etiam causae irarum saevique dolores
- exciderant animo: manet alta mente repostum
- iudicium Paridis spretaeque iniuria formae,
- et genus invisum, et rapti Ganymedis honores.
- His accensa super, iactatos aequore toto
- Troas, reliquias Danaum atque immitis Achilli,
- arcebat longe Latio, multosque per annos
- errabant, acti fatis, maria omnia circum.
- tantae molis erat romanam condere gentem!
- vix e conspectu siculae telluris in altum
- vela dabant laeti, et spumas salis aere ruebant,
- cum Iuno, aeternum servans sub pectore volnus,
- haec secum: 'mene incepto desistere victam,
- nec posse Italia Teucrorum avertere regem?
- quippe vetor fatis. Pallasne exurere classem
- Argivom atque ipsos potuit submergere ponto,
- unius ob noxam et furias Aiacis Oilei?
- ipsa, Iovis rapidum iaculata e nubibus ignem,
- disiecitque rates evertitque aequora ventis,
- illum expirantem transfixo pectore flammas
- turbine corripuit scopuloque infixit acuto.
- Ast ego, quae divom incedo regina, Iovisque
- et soror et coniunx, una cum gente tot annos
- bella gero! Et quisquam numen Iunonis adoret
- praeterea, aut supplex aris imponet honorem?'
- Talia flammato secum dea corde volutans
- nimborum in patriam, loca feta furentibus austris,
- Aeoliam venit. hic vasto rex Aeolus antro
- luctantes ventos tempestatesque sonoras
- imperio premit ac vinclis et carcere frenat.
- illi indignantes magno cum murmure montis
- circum claustra fremunt; celsa sedet Aeolus arce
- sceptra tenens, mollitque animos et temperat iras.
- Ni faciat, maria ac terras caelumque profundum
- quippe ferant rapidi secum verrantque per auras.
- sed pater omnipotens speluncis abdidit atris,
- hoc metuens, molemque et montis insuper altos
- imposuit, regemque dedit, qui foedere certo
- et premere et laxas sciret dare iussus habenas.
- Ad quem tum Iuno supplex his vocibus usa est:
- 'Aeole, namque tibi divom pater atque hominum rex
- et mulcere dedit fluctus et tollere vento,
- gens inimica mihi Tyrrhenum navigat aequor,
- Ilium in Italiam portans victosque penates:
- incute vim ventis submersasque obrue puppes,
- aut age diversos et disiice corpora ponto.
- sunt mihi bis septem praestanti corpore nymphae,
- quarum quae forma pulcherrima Deiopea,
- conubio iungam stabili propriamque dicabo,
- omnis ut tecum meritis pro talibus annos
- exigat, et pulchra faciat te prole parentem.'
- Aeolus haec contra: 'tuus, O regina, quid optes
- explorare labor; mihi iussa capessere fas est.
- Tu mihi, quodcumque hoc regni, tu sceptra Iovemque
- concilias, tu das epulis accumbere divom,
- nimborumque facis tempestatumque potentem.'
- haec ubi dicta, cavum conversa cuspide montem
- impulit in latus: ac venti, velut agmine facto,
- qua data porta, ruunt et terras turbine perflant.
- incubuere mari, totumque a sedibus imis
- una Eurusque Notusque ruunt creberque procellis
- africus, et vastos volvunt ad litora fluctus.
- insequitur clamorque virum stridorque rudentum.
- eripiunt subito nubes caelumque diemque
- Teucrorum ex oculis; ponto nox incubat atra.
- intonuere poli, et crebris micat ignibus aether,
- praesentemque viris intentant omnia mortem.
- extemplo Aeneae solvuntur frigore membra:
- ingemit, et duplicis tendens ad sidera palmas
- talia voce refert: 'O terque quaterque beati,
- quis ante ora patrum Troiae sub moenibus altis
- contigit oppetere! O Danaum fortissime gentis
- Tydide! mene iliacis occumbere campis
- non potuisse, tuaque animam hanc effundere dextra,
- saevus ubi Aeacidae telo iacet Hector, ubi ingens
- Sarpedon, ubi tot Simois correpta sub undis
- scuta virum galeasque et fortia corpora volvit?'
- Talia iactanti stridens aquilone procella
- velum adversa ferit, fluctusque ad sidera tollit.
- franguntur remi; tum prora avertit, et undis
- dat latus; insequitur cumulo praeruptus aquae mons.
- Hi summo in fluctu pendent; his unda dehiscens
- terram inter fluctus aperit; furit aestus harenis.
- Tris Notus abreptas in saxa latentia torquet—
- saxa vocant Itali mediis quae in fluctibus aras—
- dorsum immane mari summo; tris Eurus ab alto
- in brevia et syrtis urget, miserabile visu,
- inliditque vadis atque aggere cingit harenae.
- unam, quae Lycios fidumque vehebat Oronten,
- ipsius ante oculos ingens a vertice pontus
- in puppim ferit: excutitur pronusque magister
- volvitur in caput; ast illam ter fluctus ibidem
- torquet agens circum, et rapidus vorat aequore vortex.
- adparent rari nantes in gurgite vasto,
- arma virum, tabulaeque, et Troia gaza per undas.
- iam validam Ilionei navem, iam fortis Achati,
- et qua vectus Abas, et qua grandaevus aletes,
- vicit hiems; laxis laterum compagibus omnes
- accipiunt inimicum imbrem, rimisque fatiscunt.
- interea magno misceri murmure pontum,
- emissamque hiemem sensit Neptunus, et imis
- stagna refusa vadis, graviter commotus; et alto
- prospiciens, summa placidum caput extulit unda.
- disiectam Aeneae, toto videt aequore classem,
- fluctibus oppressos Troas caelique ruina,
- nec latuere doli fratrem Iunonis et irae.
- eurum ad se Zephyrumque vocat, dehinc talia fatur:
- 'Tantane vos generis tenuit fiducia vestri?
- iam caelum terramque meo sine numine, venti,
- miscere, et tantas audetis tollere moles?
- quos ego—sed motos praestat componere fluctus.
- Post mihi non simili poena commissa luetis.
- maturate fugam, regique haec dicite vestro:
- non illi imperium pelagi saevumque tridentem,
- sed mihi sorte datum. tenet ille immania saxa,
- vestras, Eure, domos; illa se iactet in aula
- Aeolus, et clauso ventorum carcere regnet.'
- sic ait, et dicto citius tumida aequora placat,
- collectasque fugat nubes, solemque reducit.
- Cymothoe simul et Triton adnixus acuto
- detrudunt navis scopulo; levat ipse tridenti;
- et vastas aperit syrtis, et temperat aequor,
- atque rotis summas levibus perlabitur undas.
- Ac veluti magno in populo cum saepe coorta est
- seditio, saevitque animis ignobile volgus,
- iamque faces et saxa volant—furor arma ministrat;
- tum, pietate gravem ac meritis si forte virum quem
- conspexere, silent, arrectisque auribus adstant;
- ille regit dictis animos, et pectora mulcet,—
- sic cunctus pelagi cecidit fragor, aequora postquam
- prospiciens genitor caeloque invectus aperto
- flectit equos, curruque volans dat lora secundo.
- defessi Aeneadae, quae proxima litora, cursu
- contendunt petere, et Libyae vertuntur ad oras.
- Est in secessu longo locus: insula portum
- efficit obiectu laterum, quibus omnis ab alto
- frangitur inque sinus scindit sese unda reductos.
- hinc atque hinc vastae rupes geminique minantur
- in caelum scopuli, quorum sub vertice late
- aequora tuta silent; tum silvis scaena coruscis
- desuper horrentique atrum nemus imminet umbra.
- fronte sub adversa scopulis pendentibus antrum,
- intus aquae dulces vivoque sedilia saxo,
- nympharum domus: hic fessas non vincula navis
- ulla tenent, unco non alligat ancora morsu.
- huc septem Aeneas collectis navibus omni
- ex numero subit; ac magno telluris amore
- egressi optata potiuntur troes harena,
- et sale tabentis artus in litore ponunt.
- Ac primum silici scintillam excudit Achates,
- succepitque ignem foliis, atque arida circum
- nutrimenta dedit, rapuitque in fomite flammam.
- tum Cererem corruptam undis Cerealiaque arma
- expediunt fessi rerum, frugesque receptas
- et torrere parant flammis et frangere saxo.
- Aeneas scopulum interea conscendit, et omnem
- prospectum late pelago petit, Anthea si quem
- iactatum vento videat Phrygiasque biremis,
- aut Capyn, aut celsis in puppibus arma Caici.
- navem in conspectu nullam, tris litore cervos
- prospicit errantis; hos tota armenta sequuntur
- a tergo, et longum per vallis pascitur agmen.
- constitit hic, arcumque manu celerisque sagittas
- corripuit, fidus quae tela gerebat Achates;
- ductoresque ipsos primum, capita alta ferentis
- cornibus arboreis, sternit, tum volgus, et omnem
- miscet agens telis nemora inter frondea turbam;
- nec prius absistit, quam septem ingentia victor
- corpora fundat humi, et numerum cum navibus aequet.
- hinc portum petit, et socios partitur in omnes.
- vina bonus quae deinde cadis onerarat Acestes
- litore Trinacrio dederatque abeuntibus heros,
- dividit, et dictis maerentia pectora mulcet:
- 'O socii—neque enim ignari sumus ante malorum—
- O passi graviora, dabit deus his quoque finem.
- vos et Scyllaeam rabiem penitusque sonantis
- accestis scopulos, vos et Cyclopea saxa
- experti: revocate animos, maestumque timorem
- mittite: forsan et haec olim meminisse iuvabit.
- Per varios casus, per tot discrimina rerum
- tendimus in Latium; sedes ubi fata quietas
- ostendunt; illic fas regna resurgere Troiae.
- durate, et vosmet rebus servate secundis.'
- Talia voce refert, curisque ingentibus aeger
- spem voltu simulat, premit altum corde dolorem.
- illi se praedae accingunt, dapibusque futuris;
- tergora deripiunt costis et viscera nudant;
- pars in frusta secant veribusque trementia figunt;
- litore aena locant alii, flammasque ministrant.
- tum victu revocant vires, fusique per herbam
- implentur veteris Bacchi pinguisque ferinae.
- postquam exempta fames epulis mensaeque remotae,
- amissos longo socios sermone requirunt,
- spemque metumque inter dubii, seu vivere credant,
- sive extrema pati nec iam exaudire vocatos.
- praecipue pius Aeneas nunc acris Oronti,
- nunc Amyci casum gemit et crudelia secum
- fata Lyci, fortemque Gyan, fortemque Cloanthum.
- Et iam finis erat, cum Iuppiter aethere summo
- despiciens mare velivolum terrasque iacentis
- litoraque et latos populos, sic vertice caeli
- constitit, et Libyae defixit lumina regnis.
- atque illum talis iactantem pectore curas
- tristior et lacrimis oculos suffusa nitentis
- adloquitur Venus: 'O qui res hominumque deumque
- aeternis regis imperiis, et fulmine terres,
- quid meus Aeneas in te committere tantum,
- quid troes potuere, quibus, tot funera passis,
- cunctus ob Italiam terrarum clauditur orbis?
- certe hinc Romanos olim, volventibus annis,
- hinc fore ductores, revocato a sanguine teucri,
- qui mare, qui terras omni dicione tenerent,
- pollicitus, quae te, genitor, sententia vertit?
- hoc equidem occasum Troiae tristisque ruinas
- solabar, fatis contraria fata rependens;
- nunc eadem fortuna viros tot casibus actos
- insequitur. quem das finem, rex magne, laborum?
- Antenor potuit, mediis elapsus Achivis,
- Illyricos penetrare sinus, atque intima tutus
- regna Liburnorum, et fontem superare Timavi,
- unde per ora novem vasto cum murmure montis
- it mare proruptum et pelago premit arva sonanti.
- hic tamen ille urbem Patavi sedesque locavit
- Teucrorum, et genti nomen dedit, armaque fixit
- Troia; nunc placida compostus pace quiescit:
- nos, tua progenies, caeli quibus adnuis arcem,
- navibus (infandum!) amissis, unius ob iram
- prodimur atque italis longe disiungimur oris.
- hic pietatis honos? sic nos in sceptra reponis?'
- Olli subridens hominum sator atque deorum,
- voltu, quo caelum tempestatesque serenat,
- oscula libavit natae, dehinc talia fatur:
- 'parce metu, Cytherea: manent immota tuorum
- fata tibi; cernes urbem et promissa Lavini
- moenia, sublimemque feres ad sidera caeli
- magnanimum Aenean; neque me sententia vertit.
- hic tibi (fabor enim, quando haec te cura remordet,
- longius et volvens fatorum arcana movebo)
- bellum ingens geret Italia, populosque feroces
- contundet, moresque viris et moenia ponet,
- tertia dum Latio regnantem viderit aestas,
- ternaque transierint Rutulis hiberna subactis.
- At puer Ascanius, cui nunc cognomen iulo
- additur,—ilus erat, dum res stetit ilia regno,—
- triginta magnos volvendis mensibus orbis
- imperio explebit, regnumque ab sede Lavini
- transferet, et longam multa vi muniet albam.
- hic iam ter centum totos regnabitur annos
- gente sub Hectorea, donec regina sacerdos,
- Marte gravis, geminam partu dabit ilia prolem.
- Inde lupae fulvo nutricis tegmine laetus
- Romulus excipiet gentem, et Mavortia condet
- moenia, Romanosque suo de nomine dicet.
- His ego nec metas rerum nec tempora pono;
- imperium sine fine dedi. quin aspera Iuno,
- quae mare nunc terrasque metu caelumque fatigat,
- consilia in melius referet, mecumque fovebit
- Romanos rerum dominos gentemque togatam:
- sic placitum. veniet lustris labentibus aetas,
- cum domus Assaraci Phthiam clarasque Mycenas
- servitio premet, ac victis dominabitur argis.
- nascetur pulchra Troianus origine Caesar,
- imperium oceano, famam qui terminet astris,—
- Iulius, a magno demissum nomen iulo.
- hunc tu olim caelo, spoliis orientis onustum,
- accipies secura; vocabitur hic quoque votis.
- aspera tum positis mitescent saecula bellis;
- cana Fides, et Vesta, Remo cum fratre Quirinus,
- iura dabunt; dirae ferro et compagibus artis
- claudentur belli portae; furor impius intus,
- saeva sedens super arma, et centum vinctus aenis
- post tergum nodis, fremet horridus ore cruento.'
- haec ait, et Maia genitum demittit ab alto,
- ut terrae, utque novae pateant Karthaginis arces
- hospitio Teucris, ne fati nescia Dido
- finibus arceret: volat ille per aera magnum
- remigio alarum, ac Libyae citus adstitit oris.
- Et iam iussa facit, ponuntque ferocia poeni
- corda volente deo; in primis regina quietum
- accipit in Teucros animum mentemque benignam.
- At pius Aeneas, per noctem plurima volvens,
- ut primum lux alma data est, exire locosque
- explorare novos, quas vento accesserit oras,
- qui teneant, nam inculta videt, hominesne feraene,
- quaerere constituit, sociisque exacta referre
- classem in convexo nemorum sub rupe cavata
- arboribus clausam circum atque horrentibus umbris
- occulit; ipse uno graditur comitatus Achate,
- bina manu lato crispans hastilia ferro.
- cui mater media sese tulit obvia silva,
- virginis os habitumque gerens, et virginis arma
- Spartanae, vel qualis equos Threissa fatigat
- Harpalyce, volucremque fuga praevertitur Hebrum.
- namque umeris de more habilem suspenderat arcum
- venatrix, dederatque comam diffundere ventis,
- nuda genu, nodoque sinus collecta fluentis.
- Ac prior, 'Heus' inquit 'iuvenes, monstrate mearum
- vidistis si quam hic errantem forte sororum,
- succinctam pharetra et maculosae tegmine lyncis,
- aut spumantis apri cursum clamore prementem.'
- sic Venus; et Veneris contra sic filius orsus:
- 'nulla tuarum audita mihi neque visa sororum—
- O quam te memorem, virgo? namque haud tibi voltus
- mortalis, nec vox hominem sonat: O, dea certe—
- an Phoebi soror? an nympharum sanguinis una?—
- sis felix, nostrumque leves, quaecumque, laborem,
- et, quo sub caelo tandem, quibus orbis in oris
- iactemur, doceas. ignari hominumque locorumque
- erramus, vento huc vastis et fluctibus acti:
- multa tibi ante aras nostra cadet hostia dextra.'
- tum Venus: 'haud equidem tali me dignor honore;
- virginibus Tyriis mos est gestare pharetram,
- purpureoque alte suras vincire cothurno.
- Punica regna vides, Tyrios et Agenoris urbem;
- sed fines libyci, genus intractabile bello.
- Imperium Dido Tyria regit urbe profecta,
- germanum fugiens. longa est iniuria, longae
- ambages; sed summa sequar fastigia rerum.
- 'huic coniunx Sychaeus erat, ditissimus agri
- phoenicum, et magno miserae dilectus amore,
- cui pater intactam dederat, primisque iugarat
- ominibus. sed regna Tyri germanus habebat
- pygmalion, scelere ante alios immanior omnes.
- quos inter medius venit furor. Ille Sychaeum
- impius ante aras, atque auri caecus amore,
- clam ferro incautum superat, securus amorum
- germanae; factumque diu celavit, et aegram,
- multa malus simulans, vana spe lusit amantem.
- ipsa sed in somnis inhumati venit imago
- coniugis, ora modis attollens pallida miris,
- crudeles aras traiectaque pectora ferro
- nudavit, caecumque domus scelus omne retexit.
- tum celerare fugam patriaque excedere suadet,
- auxiliumque viae veteres tellure recludit
- thesauros, ignotum argenti pondus et auri.
- His commota fugam Dido sociosque parabat:
- conveniunt, quibus aut odium crudele tyranni
- aut metus acer erat; navis, quae forte paratae,
- corripiunt, onerantque auro: portantur avari
- Pygmalionis opes pelago; dux femina facti.
- devenere locos, ubi nunc ingentia cernis
- moenia surgentemque novae Karthaginis arcem,
- mercatique solum, facti de nomine Byrsam,
- taurino quantum possent circumdare tergo.
- sed vos qui tandem, quibus aut venistis ab oris,
- quove tenetis iter? 'quaerenti talibus ille
- suspirans, imoque trahens a pectore vocem:
- 'O dea, si prima repetens ab origine pergam,
- et vacet annalis nostrorum audire laborum,
- ante diem clauso componat Vesper Olympo.
- nos Troia antiqua, si vestras forte per auris
- Troiae nomen iit, diversa per aequora vectos
- forte sua libycis tempestas adpulit oris.
- sum pius Aeneas, raptos qui ex hoste penates
- classe veho mecum, fama super aethera notus.
- Italiam quaero patriam et genus ab Iove summo.
- Bis denis Phrygium conscendi navibus aequor,
- matre dea monstrante viam, data fata secutus;
- vix septem convolsae undis Euroque supersunt.
- ipse ignotus, egens, Libyae deserta peragro,
- Europa atque Asia pulsus.' nec plura querentem
- passa Venus medio sic interfata dolore est:
- 'quisquis es, haud, credo, invisus caelestibus auras
- vitalis carpis, Tyriam qui adveneris urbem.
- perge modo, atque hinc te reginae ad limina perfer,
- namque tibi reduces socios classemque relatam
- nuntio, et in tutum versis aquilonibus actam,
- ni frustra augurium vani docuere parentes.
- aspice bis senos laetantis agmine cycnos,
- aetheria quos lapsa plaga Iovis ales aperto
- turbabat caelo; nunc terras ordine longo
- aut capere, aut captas iam despectare videntur:
- ut reduces illi ludunt stridentibus alis,
- et coetu cinxere polum, cantusque dedere,
- haud aliter puppesque tuae pubesque tuorum
- aut portum tenet aut pleno subit ostia velo.
- perge modo, et, qua te ducit via, dirige gressum.'
- dixit, et avertens rosea cervice refulsit,
- ambrosiaeque comae divinum vertice odorem
- spiravere, pedes vestis defluxit ad imos,
- et vera incessu patuit dea. Ille ubi matrem
- adgnovit, tali fugientem est voce secutus:
- 'quid natum totiens, crudelis tu quoque, falsis
- ludis imaginibus? cur dextrae iungere dextram
- non datur, ac veras audire et reddere voces?'
- talibus incusat, gressumque ad moenia tendit:
- at Venus obscuro gradientes aere saepsit,
- et multo nebulae circum dea fudit amictu,
- cernere ne quis eos, neu quis contingere posset,
- molirive moram, aut veniendi poscere causas.
- ipsa Paphum sublimis abit, sedesque revisit
- laeta suas, ubi templum illi, centumque Sabaeo
- ture calent arae, sertisque recentibus halant.
- corripuere viam interea, qua semita monstrat.
- Iamque ascendebant collem, qui plurimus urbi
- imminet, adversasque adspectat desuper arces.
- miratur molem Aeneas, magalia quondam,
- miratur portas strepitumque et strata viarum.
- instant ardentes tyrii pars ducere muros,
- molirique arcem et manibus subvolvere saxa,
- pars optare locum tecto et concludere sulco.
- hic portus alii effodiunt; hic alta theatris
- fundamenta locant alii, immanisque columnas
- rupibus excidunt, scaenis decora alta futuris.
- qualis apes aestate nova per florea rura
- exercet sub sole labor, cum gentis adultos
- educunt fetus, aut cum liquentia mella
- stipant et dulci distendunt nectare cellas,
- aut onera accipiunt venientum, aut agmine facto
- ignavom fucos pecus a praesepibus arcent:
- fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella.
- 'O fortunati, quorum iam moenia surgunt!'
- Aeneas ait, et fastigia suspicit urbis.
- infert se saeptus nebula, mirabile dictu,
- per medios, miscetque viris, neque cernitur ulli.
- lucus in urbe fuit media, laetissimus umbra,
- quo primum iactati undis et turbine poeni
- effodere loco signum, quod regia Iuno
- monstrarat, caput acris equi; sic nam fore bello
- egregiam et facilem victu per saecula gentem.
- hic templum Iunoni ingens Sidonia Dido
- condebat, donis opulentum et numine divae,
- aerea cui gradibus surgebant limina, nexaeque
- aere trabes, foribus cardo stridebat aenis.
- hoc primum in luco nova res oblata timorem
- leniit, hic primum Aeneas sperare salutem
- ausus, et adflictis melius confidere rebus.
- namque sub ingenti lustrat dum singula templo,
- reginam opperiens, dum, quae fortuna sit urbi,
- artificumque manus inter se operumque laborem
- miratur, videt iliacas ex ordine pugnas,
- bellaque iam fama totum volgata per orbem,
- Atridas, Priamumque, et saevum ambobus Achillem.
- constitit, et lacrimans, 'quis iam locus' inquit 'Achate,
- quae regio in terris nostri non plena laboris?
- en Priamus! sunt hic etiam sua praemia laudi;
- sunt lacrimae rerum et mentem mortalia tangunt.
- solve metus; feret haec aliquam tibi fama salutem.'
- sic ait, atque animum pictura pascit inani,
- multa gemens, largoque umectat flumine voltum.
- namque videbat, uti bellantes Pergama circum
- hac fugerent Graii, premeret troiana iuventus,
- hac Phryges, instaret curru cristatus Achilles.
- nec procul hinc Rhesi niveis tentoria velis
- adgnoscit lacrimans, primo quae prodita somno
- Tydides multa vastabat caede cruentus,
- ardentisque avertit equos in castra, prius quam
- pabula gustassent Troiae Xanthumque bibissent.
- parte alia fugiens amissis Troilus armis,
- infelix puer atque impar congressus Achilli,
- fertur equis, curruque haeret resupinus inani,
- lora tenens tamen; huic cervixque comaeque trahuntur
- per terram, et versa pulvis inscribitur hasta.
- interea ad templum non aequae Palladis ibant
- crinibus Iliades passis peplumque ferebant,
- suppliciter tristes et tunsae pectora palmis;
- diva solo fixos oculos aversa tenebat.
- ter circum iliacos raptaverat Hectora muros,
- exanimumque auro corpus vendebat Achilles.
- tum vero ingentem gemitum dat pectore ab imo,
- ut spolia, ut currus, utque ipsum corpus amici,
- tendentemque manus Priamum conspexit inermis.
- Se quoque principibus permixtum adgnovit Achivis,
- Eoasque acies et nigri Memnonis arma.
- ducit Amazonidum lunatis agmina peltis
- Penthesilea furens, mediisque in milibus ardet,
- aurea subnectens exsertae cingula mammae,
- bellatrix, audetque viris concurrere virgo.
- haec dum Dardanio Aeneae miranda videntur,
- dum stupet, obtutuque haeret defixus in uno,
- regina ad templum, forma pulcherrima Dido,
- incessit magna iuvenum stipante caterva.
- qualis in Eurotae ripis aut per iuga Cynthi
- exercet Diana choros, quam mille secutae
- hinc atque hinc glomerantur oreades; illa pharetram
- fert umero, gradiensque deas supereminet omnis:
- Latonae tacitum pertemptant gaudia pectus:
- talis erat Dido, talem se laeta ferebat
- per medios, instans operi regnisque futuris.
- tum foribus divae, media testudine templi,
- saepta armis, solioque alte subnixa resedit.
- iura dabat legesque viris, operumque laborem
- partibus aequabat iustis, aut sorte trahebat:
- cum subito Aeneas concursu accedere magno
- Anthea Sergestumque videt fortemque Cloanthum,
- Teucrorumque alios, ater quos aequore turbo
- dispulerat penitusque alias avexerat oras.
- obstipuit simul ipse simul perculsus Achates
- laetitiaque metuque; avidi coniungere dextras
- ardebant; sed res animos incognita turbat.
- dissimulant, et nube cava speculantur amicti,
- quae fortuna viris, classem quo litore linquant,
- quid veniant; cunctis nam lecti navibus ibant,
- orantes veniam, et templum clamore petebant.
- postquam introgressi et coram data copia fandi,
- maximus Ilioneus placido sic pectore coepit:
- 'O Regina, novam cui condere Iuppiter urbem
- iustitiaque dedit gentis frenare superbas,
- troes te miseri, ventis maria omnia vecti,
- oramus, prohibe infandos a navibus ignis,
- parce pio generi, et propius res aspice nostras.
- non nos aut ferro libycos populare penatis
- venimus, aut raptas ad litora vertere praedas;
- non ea vis animo, nec tanta superbia victis.
- Est locus, Hesperiam grai cognomine dicunt,
- terra antiqua, potens armis atque ubere glaebae;
- Oenotri coluere viri; nunc fama minores
- Italiam dixisse ducis de nomine gentem.
- hic cursus fuit:
- cum subito adsurgens fluctu nimbosus Orion
- in vada caeca tulit, penitusque procacibus austris
- perque undas, superante salo, perque invia saxa
- dispulit; huc pauci vestris adnavimus oris.
- quod genus hoc hominum? Quaeve hunc tam barbara morem
- permittit patria? hospitio prohibemur harenae;
- bella cient, primaque vetant consistere terra.
- Si genus humanum et mortalia temnitis arma
- at sperate deos memores fandi atque nefandi.
- 'Rex erat Aeneas nobis, quo iustior alter,
- nec pietate fuit, nec bello maior et armis.
- quem si fata virum servant, si vescitur aura
- aetheria, neque adhuc crudelibus occubat umbris,
- non metus; officio nec te certasse priorem
- poeniteat. sunt et siculis regionibus urbes
- armaque, Troianoque a sanguine clarus Acestes.
- quassatam ventis liceat subducere classem,
- et silvis aptare trabes et stringere remos:
- si datur Italiam, sociis et rege recepto,
- tendere, ut Italiam laeti Latiumque petamus;
- sin absumpta salus, et te, pater optime Teucrum,
- pontus habet Libyae, nec spes iam restat iuli,
- at freta Sicaniae saltem sedesque paratas,
- unde huc advecti, regemque petamus Acesten.'
- talibus Ilioneus; cuncti simul ore fremebant
- Dardanidae.
- tum breviter Dido, voltum demissa, profatur:
- 'solvite corde metum, teucri, secludite curas.
- Res dura et regni novitas me talia cogunt
- moliri, et late finis custode tueri.
- quis genus Aeneadum, quis Troiae nesciat urbem,
- virtutesque virosque, aut tanti incendia belli?
- non obtusa adeo gestamus pectora poeni,
- nec tam aversus equos Tyria Sol iungit ab urbe.
- seu vos Hesperiam magnam Saturniaque arva,
- sive Erycis finis regemque optatis Acesten,
- auxilio tutos dimittam, opibusque iuvabo.
- voltis et his mecum pariter considere regnis;
- urbem quam statuo vestra est, subducite navis;
- tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur.
- atque utinam rex ipse Noto compulsus eodem
- adforet Aeneas! equidem per litora certos
- dimittam et Libyae lustrare extrema iubebo,
- si quibus eiectus silvis aut urbibus errat.'
- His animum arrecti dictis et fortis Achates
- et pater Aeneas iamdudum erumpere nubem
- ardebant. Prior Aenean compellat Achates:
- 'Nate dea, quae nunc animo sententia surgit?
- omnia tuta vides, classem sociosque receptos.
- unus abest, medio in fluctu quem vidimus ipsi
- submersum; dictis respondent cetera matris.'
- vix ea fatus erat, cum circumfusa repente
- scindit se nubes et in aethera purgat apertum.
- restitit Aeneas claraque in luce refulsit,
- os umerosque deo similis; namque ipsa decoram
- caesariem nato genetrix lumenque iuventae
- purpureum et laetos oculis adflarat honores:
- quale manus addunt ebori decus, aut ubi flavo
- argentum Pariusve lapis circumdatur auro.
- tum sic reginam adloquitur, cunctisque repente
- improvisus ait: 'coram, quem quaeritis, adsum,
- Troius Aeneas, libycis ereptus ab undis.
- O sola infandos Troiae miserata labores,
- quae nos, reliquias Danaum, terraeque marisque
- omnibus exhaustos iam casibus, omnium egenos,
- urbe, domo, socias, grates persolvere dignas
- non opis est nostrae, Dido, nec quicquid ubique est
- gentis Dardaniae, magnum quae sparsa per orbem.
- Di tibi, si qua pios respectant numina, si quid
- usquam iustitia est et mens sibi conscia recti,
- praemia digna ferant. quae te tam laeta tulerunt
- saecula? qui tanti talem genuere parentes?
- In freta dum fluvii current, dum montibus umbrae
- lustrabunt convexa, polus dum sidera pascet,
- semper honos nomenque tuum laudesque manebunt,
- quae me cumque vocant terrae.' sic fatus, amicum
- Ilionea petit dextra, laevaque Serestum,
- post alios, fortemque Gyan fortemque Cloanthum.
- obstipuit primo aspectu Sidonia Dido,
- casu deinde viri tanto, et sic ore locuta est:
- 'quis te, nate dea, per tanta pericula casus
- insequitur? quae vis immanibus applicat oris?
- tune ille Aeneas, quem Dardanio Anchisae
- alma Venus Phrygii genuit Simoentis ad undam?
- atque equidem Teucrum memini Sidona venire
- finibus expulsum patriis, nova regna petentem
- auxilio beli; genitor tum belus opimam
- vastabat Cyprum, et victor dicione tenebat.
- tempore iam ex illo casus mihi cognitus urbis
- Troianae nomenque tuum regesque Pelasgi.
- ipse hostis Teucros insigni laude ferebat,
- seque ortum antiqua Teucrorum ab stirpe volebat.
- quare agite, O tectis, iuvenes, succedite nostris.
- Me quoque per multos similis fortuna labores
- iactatam hac demum voluit consistere terra.
- non ignara mali, miseris succurrere disco.'
- sic memorat; simul Aenean in regia ducit
- tecta, simul divom templis indicit honorem.
- nec minus interea sociis ad litora mittit
- viginti tauros, magnorum horrentia centum
- terga suum, pinguis centum cum matribus agnos,
- munera laetitiamque dii.
- At domus interior regali splendida luxu
- instruitur, mediisque parant convivia tectis:
- arte laboratae vestes ostroque superbo,
- ingens argentum mensis, caelataque in auro
- fortia facta patrum, series longissima rerum
- per tot ducta viros antiqua ab origine gentis.
- Aeneas (neque enim patrius consistere mentem
- passus amor) rapidum ad navis praemittit Achaten,
- Ascanio ferat haec, ipsumque ad moenia ducat;
- omnis in Ascanio cari stat cura parentis.
- munera praeterea, iliacis erepta ruinis,
- ferre iubet, pallam signis auroque rigentem,
- et circumtextum croceo velamen acantho,
- ornatus Argivae helenae, quos illa Mycenis,
- Pergama cum peteret inconcessosque hymenaeos,
- extulerat, matris Ledae mirabile donum:
- praeterea sceptrum, Ilione quod gesserat olim,
- maxima natarum Priami, colloque monile
- bacatum, et duplicem gemmis auroque coronam.
- haec celerans ita ad naves tendebat Achates.
- At Cytherea novas artes, nova pectore versat
- consilia, ut faciem mutatus et ora Cupido
- pro dulci Ascanio veniat, donisque furentem
- incendat reginam, atque ossibus implicet ignem;
- quippe domum timet ambiguam Tyriosque bilinguis;
- urit atrox Iuno, et sub noctem cura recursat.
- Ergo his aligerum dictis adfatur amorem:
- 'Nate, meae vires, mea magna potentia solus,
- nate, patris summi qui tela Typhoia temnis,
- ad te confugio et supplex tua numina posco.
- frater ut Aeneas pelago tuus omnia circum
- litora iactetur odiis Iunonis iniquae,
- nota tibi, et nostro doluisti saepe dolore.
- hunc Phoenissa tenet Dido blandisque moratur
- vocibus; et vereor, quo se Iunonia vertant
- hospitia; haud tanto cessabit cardine rerum.
- quocirca capere ante dolis et cingere flamma
- reginam meditor, ne quo se numine mutet,
- sed magno Aeneae mecum teneatur amore.
- qua facere id possis, nostram nunc accipe mentem.
- regius accitu cari genitoris ad urbem
- Sidoniam puer ire parat, mea maxima cura,
- dona ferens, pelago et flammis restantia Troiae:
- hunc ego sopitum somno super alta Cythera
- aut super Idalium sacrata sede recondam,
- ne qua scire dolos mediusve occurrere possit.
- Tu faciem illius noctem non amplius unam
- falle dolo, et notos pueri puer indue voltus,
- ut, cum te gremio accipiet laetissima Dido
- regalis inter mensas laticemque Lyaeum,
- cum dabit amplexus atque oscula dulcia figet,
- occultum inspires ignem fallasque veneno.'
- paret Amor dictis carae genetricis, et alas
- exuit, et gressu gaudens incedit iuli.
- At Venus Ascanio placidam per membra quietem
- inrigat, et fotum gremio dea tollit in altos
- Idaliae lucos, ubi mollis amaracus illum
- floribus et dulci adspirans complectitur umbra.
- Iamque ibat dicto parens et dona Cupido
- regia portabat Tyriis, duce laetus Achate.
- cum venit, aulaeis iam se regina superbis
- aurea composuit sponda mediamque locavit.
- iam pater Aeneas et iam troiana iuventus
- conveniunt, stratoque super discumbitur ostro.
- dant famuli manibus lymphas, Cereremque canistris
- expediunt, tonsisque ferunt mantelia villis.
- quinquaginta intus famulae, quibus ordine longam
- cura penum struere, et flammis adolere penatis;
- centum aliae totidemque pares aetate ministri,
- qui dapibus mensas onerent et pocula ponant.
- nec non et tyrii per limina laeta frequentes
- convenere, toris iussi discumbere pictis.
- mirantur dona Aeneae, mirantur iulum
- flagrantisque dei voltus simulataque verba,
- praecipue infelix, pesti devota futurae,
- expleri mentem nequit ardescitque tuendo
- Phoenissa, et pariter puero donisque movetur.
- Ille ubi complexu Aeneae colloque pependit
- et magnum falsi implevit genitoris amorem,
- reginam petit haec oculis, haec pectore toto
- haeret et interdum gremio fovet, inscia Dido,
- insidat quantus miserae deus; at memor ille
- matris Acidaliae paulatim abolere Sychaeum
- incipit, et vivo temptat praevertere amore
- iam pridem resides animos desuetaque corda.
- postquam prima quies epulis, mensaeque remotae,
- crateras magnos statuunt et vina coronant.
- fit strepitus tectis, vocemque per ampla volutant
- atria; dependent lychni laquearibus aureis
- incensi, et noctem flammis funalia vincunt.
- hic regina gravem gemmis auroque poposcit
- implevitque mero pateram, quam belus et omnes
- a Belo soliti; tum facta silentia tectis:
- 'Iuppiter, hospitibus nam te dare iura loquuntur,
- hunc laetum Tyriisque diem Troiaque profectis
- esse velis, nostrosque huius meminisse minores.
- adsit laetitiae Bacchus dator, et bona Iuno;
- et vos, O, coetum, tyrii, celebrate faventes.'
- dixit, et in mensam laticum libavit honorem,
- primaque, libato, summo tenus attigit ore,
- tum Bitiae dedit increpitans; ille impiger hausit
- spumantem pateram, et pleno se proluit auro
- post alii proceres. cithara crinitus Iopas
- personat aurata, docuit quem maximus Atlas.
- hic canit errantem lunam solisque labores;
- unde hominum genus et pecudes; unde imber et ignes;
- Arcturum pluviasque Hyadas geminosque triones;
- quid tantum Oceano properent se tinguere soles
- hiberni, vel quae tardis mora noctibus obstet.
- ingeminant plausu tyrii, Troesque sequuntur.
- nec non et vario noctem sermone trahebat
- infelix Dido, longumque bibebat amorem,
- multa super Priamo rogitans, super Hectore multa;
- nunc quibus Aurorae venisset filius armis,
- nunc quales Diomedis equi, nunc quantus Achilles.
- 'Immo age, et a prima dic, hospes, origine nobis
- insidias,' inquit, 'Danaum, casusque tuorum,
- erroresque tuos; nam te iam septima portat
- omnibus errantem terris et fluctibus aestas.'