bezpieczny

Borrowed from Polish bezpieczny.

• IPA^(key): /bɛsˈpjɛt͡ʃ.ni/
• Rhymes: -ɛt͡ʃni
• Syllabification: bez‧piecz‧ny

bezpieczny (comparative bezpieczniészi, superlative nôbezpieczniészi, derived adverb bezpieczno or bezpiecznie)

1. safe, secure (not posing danger or risk)
2. safe, secure (not in danger)

• Stefan Ramułt (1893) “bezpječny”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 6
• Sychta, Bernard (1967) “bezṕečni”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 1 (A – Ǵ), Wrocław: Ossolineum, page 38
• Jan Trepczyk (1994) “bezpieczny”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “bezpieczny”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎
• “bezpieczny”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Univerbation of bez (“without”) +‎ piecza (“care, attention”) + -ny. First attested in the 15th century. Compare Latin securus (“safe, secure”) or Russian беспе́чный (bespéčnyj, “careless”).

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bɛspjɛt͡ʃʲnɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /bɛspjɛt͡ʃʲnɨ/

bezpieczny (derived adverb bezpiecznie)

1. safe, secure

   Synonyms: bezprzezpieczny, mirny, pewny, pokojny, przepieczny, przezpieczny, spokojny, upewny

   • 1901 [15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 54:

     Cu bezpyecznemvprzewodv in comitatu tutele

     [Ku bezpiecznemu przewodu in comitatu tutele]

• Polish: bezpieczny, bezpieczen (archaic), beśpieczny, beśpieczen, biezpieczny (Middle Polish), prześpieczny (Central Greater Poland), przezpiecny (Far Masovian)
  • → Kashubian: bezpieczny
• Silesian: bezpieczny

• Boryś, Wiesław (2005) “bezpieczny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “bezpieczny”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “bezpieczny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bezpieczny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• bezpieczen (archaic)
• beśpieczny, beśpieczen, biezpieczny (Middle Polish)
• prześpieczny (Central Greater Poland)
• przezpiecny (Far Masovian)

Inherited from Old Polish bezpieczny. By surface analysis, univerbation of bez (“without”) +‎ piecza (“care, attention”) + -ny. Compare Kashubian bezpieczny.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ʂnɘ
• Syllabification: bez‧piecz‧ny

bezpieczny (comparative bezpieczniejszy, superlative najbezpieczniejszy, derived adverb bezpiecznie)

1. safe, secure (not posing danger or risk)

   Antonym: niebezpieczny

   Near-synonym: niegroźny

   bezpieczne miasto ― safe city

2. safe, secure (not in danger)

   Jesteś bezpieczny. ― You are safe.

3. safe (not risky)

   Near-synonym: pewny

   bezpieczny sposób ― safe way (of doing something)

   bezpieczny wybór ― safe choice

   bezpieczny rozwiązanie ― safe solution

4. (obsolete) secure; unconcerned (not worried or concerned about someone or something)
5. (obsolete) secured; protected

   Synonym: zabezpieczony

6. (obsolete) sure, certain; convinced

   Synonyms: pewny, przekonany

7. (obsolete) sure, certain; brave
8. (obsolete, medicine) immune (unable to catch a disease)
9. (Middle Polish) careless; reckless (too brave)
10. (Middle Polish) safe; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎, page 49d:

      Certus, Pewny/ Bezpieczny, Wiádomy.

      [Certus, Pewny/ Bezpieczny, Wiadomy.]

• → Kashubian: bezpieczny

• bezpieczny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bezpieczny in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bezpieczny, bezpieczen”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “BEZPIECZNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.11.2021
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bezpieczny”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bezpieczny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bezpieczny”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 129

Inherited from Old Polish bezpieczny.

• IPA^(key): /bɛsˈpjɛt͡ʂ.nɪ/
• Rhymes: -ɛt͡ʂnɪ
• Syllabification: bez‧piecz‧ny

bezpieczny (comparative bezpieczniyjszy, superlative nojbezpieczniyjszy, derived adverb bezpiecznie)

1. safe; secure

   Synonym: (obsolete) przespieczny

• bezpieczny in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “bezpiecznŏ”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKRBL, page 64
• Aleksandra Wencel (2023) “bezpjecny”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 55