cudzoziemiec

From cudzy +‎ -o- +‎ ziemia +‎ -ec. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡sʲud͡zʲɔʑɛmʲɛt͡sʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡sʲud͡zʲɔʑɛmʲɛt͡sʲ/

cudzoziemiec m animacy unattested (related adjective cudzoziemców)

1. (attested in Lesser Poland, Masovia, Sieradz-Łęczyca, Kuyavia, Greater Poland) alien, foreigner (person from a different land)

   Synonyms: cudzoziemca, cudzoziemianin

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page II Prol. 4:

     Wiszedl iesm przeciwo czudzozemczowi

     [Wyszedł jeśm przeciwo cudzoziemcowi]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 59, 9:

     Mne czudzozemczi poddani sø

     [Mnie cudzoziemcy poddani są]

   • 1874-1891 [1448], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXIV, Częstochowa, page 352:

     *Dzvdzoszemcze alienos

     [Cudzoziemce alienos]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 46:

     Vstawyamy, abi nygeden... zemyenyn nasz z czvdzozemczem... kostek nye gygral na pozyczki alybo na *brog, yano tylko za pyenyądze gothowe... Paknyąlibi ktho... swego dlvzebnyka alybo gego rąkoymyą pyenyądze thako poszyskane przykro vpomynal (si quis... acriter monuerit suum debitorem)..., ylkokroczby... layaal o dlug przerzeczoni, thylkokrocz gemv za szromothą wyną, yasz rzeczona pyencznadzescza, zaplaczicz ma

     [Ustawiamy, aby nijeden... ziemianin nasz z cudzoziemcem... kostek nie jigrał na pożyczki alibo na brog, jano tylko za pieniądze gotowe... Paknięlibi kto... swego dłużebnika alibo jego rękojmią pieniądze tako pozyskane przykro upominał (si quis... acriter monuerit suum debitorem)..., ilkokroć by... łajał o dług przerzeczony, tylkokroć jemu za sromotę winę, jaż rzeczona pięćnadzieścia, zapłacić ma]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 17, 27:

     Wszitczy møzowye domu gego, tako wschowayøczi, yako zakupyenczi y *czudzoszenczi, pospolu obrzazany sø

     [Wszytcy mężowie domu jego, tako wschowający jako zakupieńcy i cudzoziemcy pospołu obrzazani są]

   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 22, 10:

     Wszelki czvdzozemyecz nye bødze gescz swyøczonego

     [Wszelki cudzoziemiec nie będzie jeść święconego]

   • 1875 [c. 1455-1460], Zygmunt Celichowski, editor, Słowniczek łacińsko- polski wyrazów prawa magdeburskiego z wieku XV. Przedruk homograficzny z kodeksu kórnickiego‎, page 1:

     Czudzozemyecz aduena

     [Cudzoziemiec aduena]

   • 1875 [c. 1455-1460], Zygmunt Celichowski, editor, Słowniczek łacińsko- polski wyrazów prawa magdeburskiego z wieku XV. Przedruk homograficzny z kodeksu kórnickiego‎, page 1:

     Czydzozemyecz uel daleky przychodzen aligenigen

     [Cudzoziemiec vel daleki przychodzień aligenigena]

   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXII, Łęczyca, page 10:

     Extraneos, gl. ignotos homines, czvdzosyemczom, nyesznanich, priuatis, gl. notis, vos nunquam preferatis

     [Extraneos, gl. ignotos homines, cudzoziemcow, nieznanych, priuatis, gl. notis, vos nunquam preferatis]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 9:

     Czudzoziemyecz alienigena

     [Cudzoziemiec alienigena]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 102:

     Ku czudzoziemcziem ad extraneos

     [Ku cudzoziemcem ad extraneos]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 113:

     Czudzoziemczi extranei

     [Cudzoziemcy extranei]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 129:

     Czudzoziemyecz barbarus

     [Cudzoziemiec barbarus]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 132:

     Czudzoziemczem exterorum

     [Cudzoziemcem exterorum]

   • 1890 [XV ex.], Bolesław Erzepki, editor, Szczątki dawnej polszczyzny‎, Mogilno, page 179:

     Czudzoszemczi alieni

     [Cudzoziemcy alieni]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 119r:

     Samaritanus […] et sunt Samaritani gentiles czvdzozyemyecz

     [Samaritanus […] et sunt Samaritani gentiles cudzoziemiec]

• Polish: cudzoziemiec
• Silesian: cudzoziymiec

• Boryś, Wiesław (2005), “cudzy”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017), “cudzy”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000), “cudzoziemiec”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• K. Nitsch, editor (1955), “cudzoziemiec”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 336
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “cudzoziemiec”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “cudzoziemiec”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish Wikipedia has an article on:

cudzoziemiec

Wikipedia ^pl

Inherited from Old Polish cudzoziemiec. By surface analysis, cudzy +‎ -o- +‎ ziemia +‎ -iec. Compare Russian чужезе́мец (čužezémec).

• IPA^(key): /t͡su.d͡zɔˈʑɛ.mjɛt͡s/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛmjɛt͡s
• Syllabification: cu‧dzo‧zie‧miec

cudzoziemiec m pers (female equivalent cudzoziemka)

1. alien, foreigner

   Synonym: obcokrajowiec

• cudzoziemiec in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• cudzoziemiec in Polish dictionaries at PWN