czuć

Inherited from Proto-Slavic *čùti. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡ʃʲut͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡ʃʲut͡ɕ/

czuć impf (perfective poczuć or uczuć)

1. (attested in Lesser Poland) to stay awake, to stay up
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎, Krakow, page 176b:

     Te tho gysthe noczy pastiirze szøcz ony byly svog dobitek pasly y szøcz go ony byly stregly, a tesczy ony ne szø byly spaly, allecz ony szø byly czuly

     [Te to jiste nocy pastyrze sąć oni byli swoj dobytek paśli i sąć go oni byli strzegli a teżci oni nie są byli spali, aleć oni są byli czuli]

2. to watch over, to guard
   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 3, 6:

     Sgromadz pokolenye Levi a kasz stacz przed Aaronem kaplanem, aby gemv poslvgowali a czvli (ut ministrent ei et excubent), a ostrzegali, czoszkoli k slvsbye przislvsze wyelkosci przed stanem swyadzeczstwa

     [Zgromadź pokolenie Lewi a każ stać przed Aaronem kapłanem, aby jemu posługowali a czuli (ut ministrent ei et excubent), a ostrzegali, cożkoli k służbie przysłusze wielkości przed stanem świadzieczstwa]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 39:

     Czaschi czągyączie noczy excubie

     [Czasy czujące nocy excubie]

3. (attested in Lesser Poland) to keep vigil
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 62, 1:

     K tobe za swatla czuiø (ad te de luce vigilo)

     [K tobie za światła czuję (ad te de luce vigilo)]

4. (attested in Masovia) to try, to attempt
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 53:

     Paknyąly powod a sząpyerzs szą oth szebye daleko roszdny, tedy nye gynsza dawnoscz obrzeczona powoda zalvyączego o slodzeysthwo othpądza, nysz tylko trzechlethna, a ma dzyvowacz swemv lenyssthv, bo gdy wszystczy gnvszny a lenywy w posczyganyv swey skody malo czvcz szą obykly (qui in sui damni recuperatione minime curaverint vigilare)

     [Paknięli powod a sąpierz są ot siebie daleko rozdni, tedy nie jinsza dawność obrzeczona powoda żałującego o złodziejstwo otpędza niż tylko trzechletna, a ma[ją] dziwować swemu lenistwu [bo gdy] wszystcy gnuśni a leniwi, [jiż] w pościganiu swej szkody mało czuć są obykli (qui in sui damni recuperatione minime curaverint vigilare)]

5. (intransitive or reflexive with się, attested in Masovia) to know; to think, to suppose, to opine
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 57:

     Vstawyamy, ysz gdi ktori naszich slachcziczow dzewką swoyą za mąsz da... A thakesz czvgemy o dzewkach szlachczyczow nyszszych vogevodi, aby ge za zywotha daly mąszom (idem sentimus de filiabus nobilium inferiorum a palatino)

     [Ustawiamy, iż gdy ktory naszych ślachcicow dziewkę swoję za mąż da... A takież czujemy o dziewkach ślachcicow niższych wojewody, aby je za żywota dali mężom (idem sentimus de filiabus nobilium inferiorum a palatino)]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 12:

     Ode wszego prawa thego they tho dzyedzyni othpadlym szą czvcz yma (ab omni iure eiusdem hereditatis sentiat se cecidisse)

     [Ode wszego prawa [tego] tej to dziedziny otpadłym się czuć ima (ab omni iure eiusdem hereditatis sentiat se cecidisse)]

6. (attested in Masovia, Greater Poland) to sense, to feel (to detect with one's senses)
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 47:

     Szs takego othdzelenya strona oboya czvye nyevszytek (sentit incommodum)

     [Z takiego otdzielenia strona oboja czuje nieużytek (sentit incommodum)]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 123v:

     Sentire id est sensu percipere scilicet visu et auditu etc. czvcz

     [Sentire id est sensu percipere scilicet visu et auditu etc. czuć]

7. to forefeel, to presage
   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 63:

     Czugye odoratur (dicit: Vah, procul odoratur, sc. equus, bellum, Job 39, 25)

     [Czuje odoratur (dicit: Vah, procul odoratur, sc. equus, bellum, Job 39, 25)]

8. The meaning of this term is uncertain.
   • 1874-1891 [15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XLVII, page 358:

     Czuya sentit

     [Czuje sentit]

9. The meaning of this term is uncertain.
   • 1880-1894 [MIddle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎, volume V, page 279:

     Cum eciam ad guttulas longe inferioris deuocionis czvyącz male kropye daleko mneyschego

     [Cum eciam ad guttulas longe inferioris deuocionis czując małe kropie daleko mniejszego]

• Polish: czuć
• Silesian: czuć

• Boryś, Wiesław (2005) “czuć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “czuć”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “czuć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “czuć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “czuć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “czuć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish czuć. Cognate with English show and caution.

• Audio 1; “czuć”:

  (file)

• Audio 2; “czuć”:

  (file)

• Audio 3; “czuć się”:

  (file)

• Rhymes: -ut͡ɕ
• Syllabification: czuć

czuć impf (perfective poczuć)

1. (transitive) to feel, to sense (to perceive with one's senses)

   Synonyms: odczuwać, uczuwać

   1. (transitive) to smell (to sense with the nose)

      Synonym: wąchać

   2. (transitive) to taste (to sense with the tongue)
   3. (transitive, obsolete) to hear (to sense with one's ears)

      Synonym: słyszeć

2. (transitive) to feel (to experience or have a particular emotion)

   Synonyms: mieć, odczuwać, uczuwać, żywić

3. (transitive) to feel (to suspect or realize that something is happening)

   Synonym: odczuwać

4. (transitive) to feel (to suspect or realize that something will happen)

   Synonym: przeczuwać

   Tak żem czuł... ― I had a feeling that that was going to happen...

5. (intransitive, obsolete) to stay up (to not sleep)
6. (transitive, Middle Polish) to be alert or attentive; to try, to strive; to take care of, to look after; to guard, to defend
7. (Middle Polish) to feel; Further details are uncertain.
   • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎, page 124c:

     Sentire, Czuć.

     [Sentire, Czuć.]

   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎, page 790a:

     Persentio – Dobrzeczuię.

     [Persentio – Dobrzeczuję.]

8. (reflexive with się) to feel (to experience an emotion or other mental state)
9. (reflexive with się) to feel like (to consider oneself as having traits particular to some group, personality, etc.)

   Synonym: uważać się

10. (reflexive with się, obsolete) to be conscious
11. (reflexive with się, Middle Polish, expressive) to feel (to suspect or realize that something will happen)
12. (reflexive with się, Middle Polish) to realize (to become aware of)

    Synonyms: uświadamiać się, zdawać sobie sprawę

13. (reflexive with się, Middle Polish) to be on guard; to think carefully; to look after; to try, to take care of

czuć impf

1. (transitive) to feel (to know well, typically by intuition)
2. (transitive) to forefeel, to presage, to sense

czuć impf

1. (impersonal) to smell (to emit a particular smell, especially a bad one)
2. (impersonal) to be felt (to be sensed)
3. (impersonal) to be felt (to be detected as a particular thing or person)

   Czuć było, że jesteś Polakiem. ― I could tell that you were a Pole.

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), czuć is one of the most used words in Polish, appearing 2 times in scientific texts, 0 times in news, 3 times in essays, 42 times in fiction, and 32 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 79 times, making it the 812th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• czuć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• czuć się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• czuć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “czuć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “czuć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “CZUĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 28.02.2019
• “CZUĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.01.2015
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “czuć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “czuć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “czuć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 404
• czuć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• czuć się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “czuć”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN

Inherited from Old Polish czuć.

• IPA^(key): /ˈt͡ʂut͡ɕ/
• Rhymes: -ut͡ɕ
• Syllabification: czuć

czuć impf (perfective poczuć)

1. (transitive) to feel (to sense using touch or neurons)
2. (reflexive with sie) to feel (to experience an emotion or other mental state)

czuć impf

1. (impersonal) to smell (to emit a particular smell, especially a bad one)

• czuc in dykcjonorz.eu
• czuć in silling.org
• czuć_sie in silling.org
• czuć_czym in silling.org
• Aleksandra Wencel (2023) “cuć”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 129
• Aleksandra Wencel (2023) “cuć śe”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 129