dziwny

Old Polish

Alternative forms

• dziwni

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *divьnъ. By surface analysis, dziw +‎ -ny. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /d͡ʑivnɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /d͡ʑivnɨ/

Adjective

dziwny (derived adverb dziwno or dziwnie)

1. wonderful; awesome
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 4, 4:

     Y wedzce, isz dziwna vczinil gospodzin swøtego swego (mirificavit dominus sanctum suum)

     [I wiedzcie, iż dziwna uczynił Gospodzin świętego swego (mirificavit Dominus sanctum suum)]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 146r:

     Mirabilis dzywny

     [Mirabilis dziwny]

2. odd; unusual; peculiar
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 92, 6:

     Dzywna powiszena morza, dziwny w wisokoscy gospodzin (mirabiles elationes maris, mirabilis in altis dominus)

     [Dziwna powyszenia morza, dziwny w wysokości Gospodzin (mirabiles elationes maris, mirabilis in altis Dominus)]

3. sightworthy (worth seeing)
   • 1930 [Fifteenth century], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 17, 17:

     Vczinylesz myø dziwnego nade wszitki lyvdzi (fecisti me spectabilem super omnes homines), panye bosze moy!

     [Uczyniłeś mię dziwnego nade wszytki ludzi (fecisti me spectabilem super omnes homines), Panie Boże mój!]

4. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. wild; feral
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 63:

        Dziwny] kosch ibicum (numquid nosti tempus partus ibicum in petris vel parturientes cervas observasti? Job 39, 1)

        [Dziwny[ch] koz ibicum (numquid nosti tempus partus ibicum in petris vel parturientes cervas observasti? Job 39, 1)]

Derived terms

Descendants

• Masurian: dżiwnÿ
• Polish: dziwny
• Silesian: dziwny

References

• Boryś, Wiesław (2005) “dziwny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “dziwny”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “dziwny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “dziwny”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “dziwny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “dziwny”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish dziwny. By surface analysis, dziw +‎ -ny.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈd͡ʑiv.nɨ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈd͡ʑiv.nɨ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ivnɨ
• Syllabification: dziw‧ny

Adjective

dziwny (comparative dziwniejszy, superlative najdziwniejszy, Middle Polish comparative nadziwniejszy, derived adverb dziwnie or dziwno)

1. strange, odd, weird (behaving or appearing in an unusual, unnormal, or not understandable way; indicitive of such behavior)
2. strange, odd, weird (unexpected and drawing attention)
3. (Middle Polish) peculiar, particular; unique, special

   Synonym: osobliwy

4. (Middle Polish) miraculous

   Synonym: cudowny

5. (Middle Polish) awesome; sightworthy (worthy of awe or admiration, or seeing)
6. (Middle Polish) surprised

   Synonym: zdziwiony

7. (Middle Polish) larger than expected
8. (Middle Polish) strange; miraculous Further details are uncertain.
   • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎, page 223c:

     Mirus, Dźiwny

   • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎, page 445d:

     Portentosns, Dźiwny [...] Pełny dźiwów.

   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎, page 664b:

     Mirificus ‒ Dziwni.

Declension

Derived terms

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), dziwny is one of the most used words in Polish, appearing 7 times in scientific texts, 5 times in news, 14 times in essays, 17 times in fiction, and 19 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 62 times, making it the 1048th most common word in a corpus of 500,000 words.

References

Further reading

• dziwny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• dziwny in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dziwny”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “DZIWNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.11.2017
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dziwny”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “dziwny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dziwny”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 1, Warsaw, page 662
• dziwny in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish dziwny. By surface analysis, dziwn +‎ -ny.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈd͡ʑivnɨ/
• Rhymes: -ivnɨ
• Syllabification: dziw‧ny

Adjective

dziwny (comparative dziwniyjszy, superlative nojdziwniyjszy, derived adverb dziwnie)

1. strange, odd, weird

Declension

Further reading

• dziwny in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “dziwnŏ”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKRBL, page 75
• Aleksandra Wencel (2023) “dźiwny”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski‎, page 195