główny

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *golvьnъ. By surface analysis, głowa +‎ -ny.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈɡwovni/
• Syllabification: głów‧ny

Adjective

główny (not comparable, derived adverb głównie)

1. head, main, chief, principle (most significant among other objects of the same kind or in the situation in question)

Declension

Further reading

• Stefan Ramułt (1893) “głòvny”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego‎ (in Kashubian), page 41
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “główny”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎, volume 1, page 444
• “główny”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *golvьnъ. By surface analysis, głowa +‎ -ny.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɡɫɔːvnɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɡɫovnɨ/

Adjective

główny

1. (relational, in set phrases) head
   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 41:

     Gysz mąszoboycza... nye bądzeli mocz zaplaczicz..., mąką glowną ma bicz skaran (poena capitali puniatur)

     [Jiż mężobojca... nie będzieli moc zapłacić..., męką głowną ma być skaran (poena capitali puniatur)]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎, page 19:

     Zyla glowna cephalica, vena quedam

     [Żyła głowna cephalica, vena quedam]

2. attributable to a head (that which can be attributed to a main person)
   • 1875 [Fifteenth century], Zygmunt Celichowski, editor, Słowniczek łacińsko- polski wyrazów prawa magdeburskiego z wieku XV. Przedruk homograficzny z kodeksu kórnickiego‎, page 3:

     Glowna strawa cibaria capitalia

     [Głowna strawa cibaria capitalia]

3. head, main, chief, principle (most significant among other objects of the same kind or in the situation in question)
   • 1930 [Fifteenth century], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 9, 34:

     Ostali ksyøszøta glowna slug koscyelnich po czelyadzach swich w Ierusalemye (capita Levitarum, per familias suas principes, manserunt in Jerusalem)

     [Ostały książęta głowna sług kościelnych po czeladziach swych w Jerusalemie (capita Levitarum, per familias suas principes, manserunt in Jerusalem)]

   • 1875 [Fifteenth century], Zygmunt Celichowski, editor, Słowniczek łacińsko- polski wyrazów prawa magdeburskiego z wieku XV. Przedruk homograficzny z kodeksu kórnickiego‎, page 8:

     Noxa id est mortalis culpa sev pax fracta vlg. glowny grzech

     [Noxa id est mortalis culpa sev pax fracta vlg. głowny grzech]

   • 1875 [Fifteenth century], Zygmunt Celichowski, editor, Słowniczek łacińsko- polski wyrazów prawa magdeburskiego z wieku XV. Przedruk homograficzny z kodeksu kórnickiego‎, page 2:

     Z glownymy gwalthy criminalibus violentiis

     [Z głownymi gwałty criminalibus violentiis]

   • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 88:

     Glowne myasto metropolis

     [Głowne miasto metropolis]

4. (relational) murder
   • 1882 [End of the 15th century], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎, page 273:

     Pyenyądze glowne za krewy wzyąte pretium sanguinis

     [Pieniądze głowne za krew wzięte pretium sanguinis]

   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 13:

     Kthokolye przygodnye... vmrze, za thego zaloba glowna nye ma bicz czynyona (quaestio capitis non debet intentari), a gdze wąnthpyenye gest o mązzoboystwye, ... blyszszy... o glową rzecz konacz bandą

     [Ktokole przygodnie... umrze, za tego żałoba głowna nie ma być czyniona (quaestio capitis non debet intentari), a gdzie wątpienie jest o mężobojstwie, ... bliższy... o głowę rzecz konać będą]

Noun

główny m animacy unattested

1. ducal official collecting fines for murders
   • 1874 [1368], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące, volume X, page 228:

     Presentibus dominis: Petro Sandomiriensi pallatino, Swanthoslao camerario, Borzugio tribuno, Iactore dicto glowny... ac aliis pluribus terre nobilibus

     [Presentibus dominis: Petro Sandomiriensi pallatino, Swanthoslao camerario, Borzugio tribuno, Iactore dicto głowny... ac aliis pluribus terre nobilibus]

Derived terms

Descendants

• Masurian: głównÿ
• Polish: główny
• Silesian: głōwny

References

• Boryś, Wiesław (2005) “główny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “główny”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Bańkowski, Andrzej (2000) “główny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “główny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “główny”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish główny. By surface analysis, głowa +‎ -ny.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈɡwuv.nɨ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈɡɫov.nɨ/

• Audio 1

  (file)

• Audio 2

  (file)

• Rhymes: -uvnɨ
• Syllabification: głów‧ny

Adjective

główny (not generally comparable, comparative główniejszy, superlative najgłówniejszy, Middle Polish superlative nagłówniejszy, derived adverb głównie, abbreviation gł.)

1. head, main, chief, principle (most significant among other objects of the same kind or in the situation in question)

   Synonyms: bazowy, centralny, elementarny, fundamentalny, generalny, kapitalny, kardynalny, kluczowy, konstytutywny, koronny, naczelny, najważniejszy, podstawowy, prymarny, pryncypalny, rdzenny, rudymentarny, trzonowy, węzłowy, właściwy, zasadniczy

2. (relational, not comparable, obsolete, anatomy) head (of or relating to the head of a body)

   Synonym: głowowy

3. (obsolete) exquisite, impeccable, choice

   Synonyms: see Thesaurus:dobry

4. (obsolete, of fish) large, big

   Synonyms: duży, wielki

5. (Middle Polish) death (of or relating to the end of life)

   Synonym: śmiertelny

6. (Middle Polish) common (able to be easily found)

   Synonyms: ogólny, powszechny

Declension

Derived terms

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), główny is one of the most used words in Polish, appearing 48 times in scientific texts, 58 times in news, 63 times in essays, 19 times in fiction, and 19 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 207 times, making it the 267th most common word in a corpus of 500,000 words.

References

Further reading

• główny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• główny in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “główny”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “GŁÓWNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.02.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “główny”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “główny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “główny”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 1, Warsaw, page 850
• Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “główny”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN