gadać

Inherited from Proto-Slavic *gādàti. First attested in the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɡaːdat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɡɒdat͡ɕ/

gadać impf

1. (intransitive or reflexive with się, attested in Greater Poland) to talk, to speak about, to converse, to confer, to discuss
   • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎, line 61:

     A gdy szą sz nyą pocladal, they noczy sz nya gadal

     [A gdy się s nią pokładał, tej nocy s nią gadał]

   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXIV, page 362:

     Scarzyly a gadali szø myedzy szobø conquerebant

     [Skarżyli a gadali się miedzy sobą conquerebant]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 41v:

     Disputare est diuersa putare in loquendo gądącz szyą

     [Disputare est diuersa putare in loquendo gadać się]

2. (attested in Southern Borderlands) to detract, to speak unkindly of
   • 1880-1894 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎, volume I, Lviv, page 83:

     Aby w them, czo o wasz często mowya gadayacz quod de vobis frequentes detrahendo tractant (I Petr 2, 12)

     [Aby w tem, co o was często mowią gadając quod de vobis frequentes detrahendo tractant (I Petr 2, 12)]

3. (intransitive or reflexive with się) to dispute, to quarrel
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXIV, page 362:

     Gada[ją] a szwa[rzą], a semrzø contendunt

     [Gada[ją] a swa[rzą], a szemrzą contendunt]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 557:

     O tem, kako apostolovye... począly szyą gadacz myedzy ssobą, kto by myedzy ymy byl vyąthschy

     [O tem, kako apostołowie... poczęli się gadać miedzy sobą, kto by miedzy imi był więtszy]

4. (intransitive or reflexive with się, attested in Lesser Poland, Greater Poland) to ask; to wonder
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 573:

     Iesus... rzekl ym: o czym gadaczye myedzy sobą (Jo 16, 19)?

     [Jesus... rzekł im: o czym gadacie miedzy sobą? (Jo 16, 19)?]

   • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎, volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 492:

     Gadam chzą, przepythawam precontor

     [Gadam się, przepytawam precontor]

5. (attested in Greater Poland, Masovia) to guess correctly; to predict
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 710:

     Yako y povyedly z domv Annaschovego... dayącz yemv vyelykye polyczky, pytayącz yego, a nasmyevayącz szye yemv y rzekącz: Gaday, kto czye vderzyl (prophetiza nobis, Christe, quis est, qui te percussit Mat 26, 68)?

     [Jako ji powiedli z domu Annaszowego... dając jemu wielikie policzki, pytając jego a naśmiewając sie jemu i rzekąc: „Gadaj, kto cie uderzył” (prophetiza nobis, Christe, quis est, qui te percussit Mat 26, 68)?]

6. to consider; to conclude
   • 1885-2024 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎, volume I, Międzyrzecz, Warsaw, page 491:

     Gadayonczich sylogisancium

     [Gadających sylogisancium]

7. to assess, to estimate
   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 24:

     Bandzie gadano estimabitur (si statim ab anno incipientis Jubilaei voverit agrum, quanto valere potest, tanto aestimabitur Lev 27, 17)

     [Będzie gadano estimabitur (si statim ab anno incipientis Jubilaei voverit agrum, quanto valere potest, tanto aestimabitur Lev 27, 17)]

8. The meaning of this term is uncertain.
   • 1885-2024 [c. 1450], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎, volume IV, page 577:

     Gatky gadayøcz

     [Gadki gadając]

• Polish: gadać
• Silesian: gŏdać

• Boryś, Wiesław (2005) “gadać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “gadać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “gadać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “gadać”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “gadać (się)”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “gadać”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish gadać.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: ga‧dać

gadać impf

1. (transitive, intransitive, usually intransitive, colloquial) to say; to tell; to jabber, to yak (to vocalize using words)

   Synonym: mówić

   Gdy wypili dużo alkoholu, gadali całą noc. ― After they had drunk plenty of alcohol, they kept on jabbering all night.

   Niełatwo jest sprawić, aby ona przestała gadać. ― It is hard to make her stop jabbering.

   Gadaj co wiesz! ― Tell me what you know!

   1. (intransitive, obsolete) to complain

      Synonym: narzekać

   2. (intransitive, obsolete) to speak uneagerly
   3. (intransitive, obsolete) to speak literarily
2. (intransitive, colloquial) to talk (to have a conversation with)

   Synonyms: mówić, rozmawiać

   Gadałem dzisiaj ze swoją byłą dziewczyną. ― I talked to my ex-girlfriend today.

3. (intransitive, colloquial) to gossip (to spread information by speaking)
4. (Middle Polish, intransitive) to talk much; to drone on
5. (Middle Polish, intransitive) to guess, to figure, to conjecture

   Synonyms: domyślać się, zgadywać

6. (Middle Polish, intransitive) to tell parables; to ask riddles; to ask questions, to solve riddles; to guess
7. (Middle Polish, intransitive) to discourse, to discuss; to consider; to persuade; to argue; to claim
8. (Middle Polish) to argue, to fight, to quarrel, to dispute

   Synonym: spierać się

9. (Middle Polish, reflexive with się) to give each other riddles
10. (Middle Polish, reflexive with się, expressive) to discourse; to debate; to argue
11. (Middle Polish, reflexive with się, expressive) to argue, to fight, to quarrel, to dispute
12. (Middle Polish, reflexive with się, expressive) to say; to tell

The passive participle is uncommon, as the verb is usually intransitive.

• gadać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• gadać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “gadać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “gadać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “GADAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.03.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “gadać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “gadać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “gadać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 790
• gadać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego