ostać

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɔstat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɔstat͡ɕ/

Inherited from Proto-Slavic *ostati (stem *ostan-). By surface analysis, o- +‎ stać.^[1] First attested in the 14th century.

ostać pf

1. (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) to stay, to not leave someone or some place
   • 1897 [1393], Teki Adolfa Pawińskiego‎, volume IV, number 4543, Łęczyca Land:

     Streczka strauila s tim dedzødzem (leg. dziecięciem), czso bilo po møszu ostalo

     [Streczka strawiła z tym dziecięciem, cso było po mężu ostało]

   • 1959 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 314, Poznań:

     Iaco yest Marcin dal Wolcze pozagu dwadzeszcze grziwen a ti penadze przi Miroslawe ostali

     [Jako jest Marcin dal Wolce posagu dwadzieście grzywien a ty pieniądze przy Mirosławie ostały]

   • 1902 [1407], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego‎, volume 6, Poznań, Pyzdry, Kościan, Gniezno, page 334:

     Viszemir mal przi maczerzi ostacz

     [Wyszemir miał przy macierzy ostać]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 10, 24:

     Gedne owcze wasze a dobidczyøtha nechacz ostanø (remaneant), a dzeczy wasze nyechacz s wamy gydøø

     [Jedno owce wasze a dobytczęta niechać ostaną (remaneant), a dzieci wasze niechać s wami jidą]

   • 1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXII, page 237:

     A y mowy thu mystrz geden, gdi vbodzi duchem mayą nyebo, a czischi zyemyą, aczsesch ma ostacz pischnim, a gnyewywim wyernye sam pkyel

     [A i mowi tu mistrz jeden: gdy ubodzy duchem mają niebo, a ciszy ziemię, a csoż ma ostać pysznym a gniewiwym? Wiernie sam pkieł]

2. (attested in Greater Poland) to stay, to remain in some state
   • 1960 [1424], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 1006, Pyzdry:

     Iszesm bil poslem do panyey Santhky od pana Andrzeya, pytayącz yey, aczbi czso kmyecze zaszecly na yey lancze. A ona rzecla, ysze niczsz y yeszcze jego pocos ostal

     [Iżeśm był posłem do paniej Sędki od pana Andrzeja, pytając jej, aczby cso kmiecie zasiekli na jej łące. A ona rzekła, iże nics i jeszcze jego pokos ostał]

   • 1964 [15th century], “Fragment nieznanego modlitewnika staropolskiego z XIV wieku [A fragment of an unknown Old Polish prayer book from the 14th century]”, in Jerzy Zathey, editor, Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej [Bulletin of the Jagiellonian Library]‎, 15th edition, numbers 1/2, s. 33-38, page 36:

     Dzisa boog czlouek uczinon yest, yen przettim bil, ostal, a tso ne bilo, *wsol (id, quod fuit, permansit, et quod non erat, assumpsit)

     [Dzisia Bog człowiek uczynion jest, jen przedtym był, ostał, a cso nie było, wziął (id, quod fuit, permansit, et quod non erat, assumpsit)]

3. to remain, to not die
   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 1, 5:

     *Przywyødø kobilky..., abi sznyedzono bilo, czsosz gest bilo po gradzye ostalo (quod residuum fuerit grandini)

     [Przywiodę kobyłki..., aby śniedzono było, csoż jest było po gradzie ostało (quod residuum fuerit grandini)]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 40:

     Aby nye ostala (war. lub.: aby nye ostal) vt non supersit (quaerunt exstinguere scintillam meam, quae relicta est, ut non supersit viro meo nomen et reliquiae super terram II Reg 14, 7)

     [Aby nie ostała (war. lub.: aby nie ostał) vt non supersit (quaerunt exstinguere scintillam meam, quae relicta est, ut non supersit viro meo nomen et reliquiae super terram II Reg 14, 7)]

4. (attested in Lesser Poland) to retain an inheritance, to not lose an inheritance
   • 1888 [1401], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎, Greater Poland, page 81:

     Jaszek røczil za Alszbeczina oczcza poltrzeczeynaczcze grziwni y ona w yego ymenu ostala

     [Jaszek ręczył za Alżbiecina oćca połtrzeciejnaćcie grzywny i ona w jego imieniu ostała]

5. to be indebted, to owe money
   • 1856-1870 [1398], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎, volume VIII, number 6902:

     Gdiby tego nye vczinil, tedi Jacuss trzy grziwni Michalcoui ostal

     [Gdyby tego nie uczynił, tedy Jakusz trzy grzywny Michalcowi ostał]

6. to appear in court
   • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, volume VI, page 384:

     Ostanyely (cum paruerit), komv wyna dana, a bandzely gemv szkazano odprzyszancz szye, tedy przyszagy ma woyth przyyacz

     [Ostanieli (cum paruerit), komu wina dana, a będzieli jemu skazano odprzysiąc sie, tedy przysięgi ma wojt przyjąć]

7. to fatigue, to become tired
   • 1901 [15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 11:

     Wyelmy ostalem (może corruptum pro vstalem, war. kal.: vstalem) opido lassusum (da mihi de coctione hac rufa, quia oppido lassus sum Gen 25, 30)

     [Wielmi ostałem (war. kal.: ustałem) opido lassusum (da mihi de coctione hac rufa, quia oppido lassus sum Gen 25, 30)]

   • 1902-2024 [Fifteenth century], Pamiętnik Literacki‎, volume XXVIII, page 307:

     Ostacz cessare

     [Ostać cessare]

8. to become
   • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎, line 218:

     Ktoryle chorobą myal, nathemyescz (pro nathemyesczye ?) szdrow ostal

     [Ktoryle chorobę miał, natemieśc (pro nathemyesczye ?) zdrow ostał]

• Polish: ostać
• Silesian: ôstoć

Inherited from Proto-Slavic *otъstati.^[2] First attested in the 14th century.

ostać pf

1. to abandon; to leave someone or some place to quit or stop doing something
   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 31, 6:

     Nye opvsczi czebye ani ostanye (non dimittet nec derelinquet te)

     [Nie opuści ciebie ani ostanie (non dimittet nec derelinquet te)]

     He will not abandon or leave you.

   • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎, Mierzeniec, Płock, line 24:

     Policarpusz... gdy szya moglyl bogv vyelye, osztal vszech lvdzy w kosczyelye

     [Polikarpus... gdy się moglił Bogu wiele, ostał wszech ludzi w kościele]

   • 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 10, 29:

     Nye odstøpyl any ostal cyelczow zlotich (non recessit nec dereliquit vitulos aureos)

     [Nie odstąpił ani ostał cielcow złotych (non recessit nec dereliquit vitulos aureos)]

   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎, Miechów, page 20:

     Taco nagle sirce iego iemu doracy, yzbi greha ostal

     [Tako nagle sirce jego jemu doradzi, iżby grzecha ostał]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 22:

     Zbawi gospodzin dusze swøtich swogich y ne ostanø (Puł: nye zgrzesszø) wszistczi (non delinquent omnes), gisz pwaiø wen et non derelinquent omnes, qui sperant in eo

     [bawi Gospodzin dusze świętych swojich i nie *ostaną (Puł: nie zgrzeszą) wszystcy (non delinquent omnes), jiż pwają weń et non derelinquent omnes, qui sperant in eo]

• Polish: ostać

Inherited from Proto-Slavic *ob- + *stojati.^[3] First attested in the 14th century.

ostać pf

1. to withstand, to resist
   • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 7, 12:

     Nye bødze mocz ostacz Israhel przed swimi nyeprziyaczelmi (nec poterit Israel stare ante hostes suos)

     [Nie będzie moc ostać Israhel przed swymi nieprzyjacielmi (nec poterit Israel stare ante hostes suos)]

2. to defeat
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 128, 2:

     Czøsto wyboyowaly mø ode mlodosczy mogey, ale ne mogly mne ostaczy (etenim non potuerunt mihi, Puł: ale nye mogly s myę)

     [Często wybojowali mię ode młodości mojej, ale nie mogli mnie ostaci (etenim non potuerunt mihi, Puł: ale nie mogli s mię)]

3. (reflexive with się) to demonstrate one's right to court
   • 1950 [1422], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 29, Warsaw:

     O ctorø obrambø Passzek na Ondrzeia szalowa[ł], przi tey szye yest ne ostal, a Ondrzey szø ostal

     [O ktorą obrębę Paszek na Ondrzeja żałowa[ł], przy tej sie jest nie ostał a Ondrzej się ostał]

4. (reflexive with się, of an ortyl) to remain valid, to remain in effect
   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 47:

     Orthel, czo wyrzekly przyszyasznyczy, yesth prawy, a ma szye oszthacz podlug prawa

     [Ortel, co wyrzekli przysiężnicy, jest prawy, a ma sie ostać podług prawa]

• Polish: ostać

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “ostać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• M. Arcta Słownik Staropolski/Ostać on the Polish Wikisource.Wikisource ^pl

• Audio 1; “ostać”:

  (file)

• Audio 2; “ostać się”:

  (file)

• Rhymes: -ɔstat͡ɕ
• Syllabification: o‧stać

Inherited from Old Polish ostać, from Proto-Slavic *ostati (stem *ostan-).

ostać pf (imperfective ostawać)

1. (intransitive, archaic or poetic) to stay, to remain

   Synonyms: pozostać, zostać

Inherited from Old Polish ostać, from Proto-Slavic *otъstati.

ostać pf

1. (obsolete, intransitive) to abandon; to leave

Inherited from Old Polish ostać, from Proto-Slavic *ob- + *stojati, from Proto-Slavic *stojati, from earlier *stojěti. By surface analysis, o- +‎ stać.

ostać pf

1. (reflexive with się) to persist, to survive, to hold out

• ostać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• ostać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ostać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ostać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “ostać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “ostać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “ostać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 862
• ostać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego