poznać

Old Polish

Etymology

From po- +‎ znać. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pɔznat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pɔznat͡ɕ/

Verb

poznać pf (imperfective poznawać)

1. to learn, to find out, to get to know (to begin knowing; to gain knowledge of something)
   • 1915 [End of the 14th century], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎, page 520:

     Posnay kasdy a poczwy stateczne do ssebe

     [Poznaj każdy a poczuj statecznie do siebie]

2. to realize, to come to understand
   • Beginning of the 15th century, Kazania gnieźnieńskie‎, page 4a:

     Gebal gestcy tho ona bila posznala, yszecz dzeuicza gest bila porodzila

     [Jebal jestci to ona była poznała, iżeć dziewica jest była porodziła]

3. to see, to spot
   • 1864, Jan Długosz, edited by Aleksander Przezdziecki, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis nunc primum e codice autographo‎, volume III, page 354:

     Thucz szem porąmbal drzewye do yednye dolyny, aby nykth nye posnal

     [Tuć żem porąbał drzewie do jednie doliny, aby nikt nie poznał]

4. to recognize (to identify someone)
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 244:

     Darmo podnossy swe oko na wydzenye boga, gen gescze sam syebye poznacz a wydzecz nye umyege

     [Darmo podnosi swe oko na widzenie Boga, jen jeszcze sam siebie poznać a widzieć nie umieje]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 329:

     Zapravdą z ovoczv drzeuo bądzye posnano (ex fructu arbor agnoscitur Mat 12, 33)

     [Zaprawdę z owocu drzewo będzie poznano (ex fructu arbor agnoscitur Mat 12, 33)]

5. to recognize (to remember someone or something familiar, to distinguish among others as already known)
   • 1930 [Fifteenth century], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 18, 7:

     Gdisz gy pozna (cum cognovisser eum), padl na swø twarz

     [Gdyż ji pozna (cum cognovisser eum), padł na swą twarz]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 102, 15:

     Nye pozna (non cognoscet) wyøcze myesta swego

     [Nie pozna (non cognoscet) więce miesta swego]

6. to tell apart, to distinguish
   • 1874-1891 [End of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XLVII, page 352:

     Tria signa, per que boni operarii distingwntur, posznany bywayą, a malis

     [Tria signa, per que boni operarii distingwntur, poznani bywają, a malis]

7. to get to know, to meet (to become acquainted with someone; to see and remember someone's appearance)
   • 1415, O zachowaniu się przy stole‎, line 59:

     V wody szø poczina czescz, drzewey nisz gdi szødø gestcz, tedyø na røcze dayø, tu szø wøcz starsy posznayø, przy tem szø k stolu szadzayø

     [U wody się poczyna cześć, drzewiej niż gdy siędą jeść, tedy ją na ręce dają, tu się więc starszy poznają, przy tem się k stołu sadzają]

   • 1915 [1447-1462], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎, page 545:

     Yakom czya, moy namyleyschy, posznala

     [Jakom cię, moj namilejszy, poznała]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 49, 12:

     Poznal iesm (cognovi) wszistky ptaki nebesske

     [Poznał jeśm (cognovi) wszystki ptaki niebiesskie]

8. to have sexual relations with
   • 1930 [Fifteenth century], “Jud”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 21, 11:

     Szoni, gesz møsze poznali (quae cognoverunt viros), zbycye

     [Żony, jeż męże poznały (quae cognoverunt viros), zbijcie]

   • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 19, 5:

     Gdze sø czy møzowye...? Wiwyedz ge sam, acz ge poznami (ut cognoscamus eos)

     [Gdzie są ci mężowie...? Wywiedź je sam, ać je poznamy (ut cognoscamus eos)]

9. to confess, to reveal
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 88, 6:

     Poznaiø (confitebuntur) nebossa dzywy twoie, gospodne

     [Poznają (confitebuntur) niebiosa dziwy twoje, Gospodnie]

10. to testify about someone
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 312:

      Ktory mye bądzye svyaczschycz albo poznavacz przed lyvdzmy, ya ychze poznam przed bogyem oyczem moym (qui confitebitur me coram hominibus, confitebor et ego eum coram patre meo Mat 10, 32)

      [Ktory mie będzie świaczszyć albo poznawać przed ludźmi, ja ichże poznam przed Bogiem ojcem moim (qui confitebitur me coram hominibus, confitebor et ego eum coram patre meo Mat 10, 32)]

11. (law) to testify in court
    • 1959 [1405], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 775:

      Czsosmi poznali, tosmi poznali prawø prawda y tosmi zyednali

      [Csosmy poznali, tosmy poznali prawą prawdę i tosmy zjednali]

12. to admit to someone
    • 1967 [1409], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 395:

      Jacom przi tem bil, kedi Jaszek Crayewsky posnal Jandrzeieui dzeszancz grziwen

      [Jakom przy tem był, kiedy Jaszek Krajewski poznał Jędrzejewi dziesięć grzywien]

    1. (reflexive with się) to admit to guilt
       • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 53, 4:

         Posznaly szye (fatebitur) tych szlow, tedy szromoczyl wasz

         [Poznali sie (fatebitur) tych słow, tedy sromocił was]

13. (law) to adjudicate (to consider in court)
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 773:

      Czczyenye o tem, yako Zydovye nye chczyely boga ssądzycz etc. Odpovyedzyely yemv Zydovye..., yakoby rzekly: K tobyecz przysluscha poznacz takye rzeczy, bocz yest vynyen smyerczy

      [Czcienie o tem, jako Żydowie nie chcieli Boga sędzić etc. Odpowiedzieli jemu Żydowie..., jakoby rzekli: K tobieć przysłusza poznać takie rzeczy, boć jest winien śmierci]

14. to take into consideration
    • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎, page 35:

      Falco poznal, ysze myecz y tobola wząl byl..., ale o pyenyądze zaprzal. Ale my poznawszy (attendentes), ysz nykt kromye czygey woley nysządney rzeczy nye ma wzącz, alyszby gego vproszyl, przetosmy w tey schtucze Gydzikowy sskazaly przyssyądz na swą schkodą

      [Fałko poznał, iże miecz i tobołę wziął był..., ale o pieniądze zaprzał. Ale my poznawszy (attendentes), iż nikt kromie czyjej wolej niżadnej rzeczy nie ma wziąć, aliżby jego uprosił, przetosmy w tej sztuce Jidzikowi skazali przysiąc na swą szkodę]

15. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
    1. to call, to name
       • Beginning of the 15th century, Kazania gnieźnieńskie‎, page 1b:

         Xc gesthcy on [p]osnan bil svathlosczø, presto isczy on nebo y szemø osfecza

         [Kryst jestci on poznan był światłością, przezto iżci on niebo i ziemię oświeca]

16. corruption of powznieć
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎, pages 82, 2:

      Bo owa nyeprzyaczele twogy poznaly (sonuerunt)

      [Bo owa nieprzyjaciele twoji po[w]zniali (sonuerunt)]

Derived terms

Descendants

• Masurian: poznacz
• Polish: poznać
• Silesian: poznać

References

• Boryś, Wiesław (2005) “znać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “poznać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “poznać (się)”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish poznać. By surface analysis, po- +‎ znać. Compare Kashubian pòznac.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpɔ.znat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈpɔz.nat͡ɕ/

• Audio 1, poznać

  (file)

• Audio 2, poznać się

  (file)

• Rhymes: -ɔznat͡ɕ
• Syllabification: po‧znać

Verb

poznać pf (imperfective poznawać)

1. (transitive) to get to know; to learn (to gain knowledge about)
2. (transitive) to know (to experience something)
3. (transitive) to recognize, to tell (to be able to surmise or guess based on some observations)
4. (transitive) to get to know; to learn (to begin relations with someone)
5. (transitive) to introduce (to cause someone to begin relations with someone)
6. (transitive) to recognize (to be able to discern someone amongst others from particular traits)
7. (transitive) to know (to experience something)
8. (transitive) to see, to realize (to be able to guess something; to come to understand)
9. (transitive, obsolete) to have sexual relations with
10. (reflexive with się) to meet, to get to know (to acquaint with for the first time)

    Synonym: zapoznać się

11. (reflexive with się) to get to know each other, to learn about one another (to find out about each other)
12. (reflexive with się) to recognize (to judge someone or something according to reality)
13. (reflexive with się) to recognize oneself (to be able to discern oneself amongst others from particular traits)

    Synonym: rozpoznać się

14. (reflexive with się) to recognize each other (to be able to discern one another amongst others from particular traits)

    Synonym: rozpoznać się

Conjugation

Derived terms

Related terms

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), poznać is one of the most used words in Polish, appearing 14 times in scientific texts, 1 time in news, 1 time in essays, 20 times in fiction, and 31 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 67 times, making it the 971st most common word in a corpus of 500,000 words.

References

Further reading

• poznać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• poznać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• poznać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “poznać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “poznać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “POZNAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 14.07.2020
• “POZNAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], (Can we date this quote?)
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “poznać”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “poznać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “poznać”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 4, Warsaw, page 915
• poznać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• poznać się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish poznać. By surface analysis, po- +‎ znać.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpɔznat͡ɕ/
• Rhymes: -ɔznat͡ɕ
• Syllabification: poz‧nać

Verb

poznać pf (imperfective poznŏwać)

1. (transitive) to get to know

Conjugation

Further reading

• poznac in dykcjonorz.eu
• poznać in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “poznać”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKRBL, page 118