prawda

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *pravьda. By surface analysis, prawy +‎ -da. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /praːvda/
• IPA^(key): (15^th CE) /prɒvda/

Noun

prawda f

1. truth (concordance with what is said, with reality, with facts, with the conviction of reality, the content of words consistent with reality, lack of lies or falsity)
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎, page cr 22:

     Toch to y iesch prauda, ize yde tobe crol zbauicel

     [Toć to i jeść prawda, iże idzie tobie krol zbawiciel]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 584:

     Slucha yego nye rvszacz, gdyz yego yavna prawda nye pomavyayą

     [Słucha jego nie ruszać, gdyż jego jawną prawdą nie pomawiają]

   • 1960 [1405], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 267:

     Iaco to vem, czso visnal Iacob vozni medzi Sandziuogem a medzi Derszkem, to visnal pravø pravdø

     [Jako to wiem, cso wyznał Jakob woźny miedzy Sędziwojem a miedzy Dzierżkiem, to wyznał prawą prawdę]

2. reality (that which is real)
   • 1449, Gałka Jędrzej z Dobczyna (Dobszyna), Pieśń o Wiklefie‎, line 65:

     Prawdą popi taiø, yzze szą gey ląkaiø

     [Prawdę popi tają, Iże się jej lękają]

   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎, page 47:

     [G]dysz przy sadzech wierny sądze nye maya myecz any baczycz gnyewow any lasky, any darow, gedno podlug prawdy y sprawiedlywosczy sądzycz, skazowacz

     [[G]dyż przy sądziech wierni sędzie nie mają mieć ani baczyć gniewow ani łaski, ani darow, jedno podług prawdy i sprawiedliwości sędzić [i] skazować]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 174:

     Proscha mązow vczonych, naydąly to to ysto byly (pro bycz) przeczyw drodze prawd[z]y, aby popravyly (ut haec sique repererint, quae viam veritatis excedant)

     [Proszę mężow uczonych, najdąli to to isto być przeciw drodze prawdy, aby poprawili (ut haec sique repererint, quae viam veritatis excedant)]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 709:

     Lyepyey mozemy baczycz, yze trudno z dolyczanya svyatych doctorov vbaczycz pravdą porząndnosczy, tako (pro kako) yedno po drugyem stalo, nyz tako

     [Lepiej możemy baczyć, iże trudno z doliczania świętych doktorow ubaczyć prawdę porządności, kako jedno po drugiem stało, niż tako]

   • 1874-1891 [Prawda, eze nyegdi czlowyek ma tloczicz, yaco moze, calisdą omową o schobye y o ginem], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 247:

     Prawda, eże niegdy człowiek ma tłoczyć, jako może, kaliżdą omowę o sobie i o jinem

     [-]

     (please add an English translation of this quotation)

3. knowledge, especially religious
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 243:

     Czlowyek boga wydzecz any gego prawdi rozumyecz nye moze, gen gest w grzesche

     [Człowiek Boga widzieć ani jego prawdy rozumieć nie może, jen jest w grzesze]

4. justice (acting in accordance with moral or legal principles)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 118, 30:

     Drogø prawoty albo prawdy (viam veritatis) wybral gesm

     [Drogę prawoty albo prawdy (viam veritatis) wybrał jeśm]

5. stand (insulating disc on which hot bowls with food were placed)
   • 1898 [1499], Rocznik Krakowski, volume XVI, page 67:

     In camenata domus vna cista magna, in qua fuere septem tellaria stannea..., item prawda stannea

     [In camenata domus vna cista magna, in qua fuere septem tellaria stannea..., item prawda stannea]

6. an element in a coat of arms
   • 1931 [End of the 15th century], Jan Długosz, Marian Friedberg‎, page 67:

     Hec (sc. gens) ex Reni partibus veniens cum domo Polonica, que circulum, in quo scutella locari solet in mensa, habet pro insigni et prawdam, id est veritatem se apellabat, se coniunxit

     [Hec (sc. gens) ex Reni partibus veniens cum domo Polonica, que circulum, in quo scutella locari solet in mensa, habet pro insigni et prawdam, id est veritatem se apellabat, se coniunxit]

Derived terms

Related terms

Descendants

• Masurian: práwda
• Polish: prawda
• Silesian: prŏwda

References

• Boryś, Wiesław (2005) “prawda”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “prawda”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “prawda”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “prawda”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Polish Wikipedia has an article on:

prawda

Wikipedia ^pl

Etymology

Inherited from Old Polish prawda. By surface analysis, prawy +‎ -da. For sense sense 6, compare French ration/raison.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈprav.da/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈprɒv.da/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -avda
• Syllabification: praw‧da

Noun

prawda f

1. truth (that which is concordant with reality)

   Antonyms: bujda, fałsz, kit, lipa, nieprawda

   Czy to prawda, że Ciebie zdradził? ― Is it true that he cheated on you?

2. truth (view that most people hold)
3. (obsolete) correctness; justice, fairness
4. (obsolete) rightness

   Synonym: racja

   mieć prawdę (obsolete) ― to be right

5. (obsolete) promise

   Synonym: obietnica

7. (obsolete) food; feed (that which is eaten, especially of animals)

Particle

prawda

1. used to assert the speakers agreement; right

   Antonym: nieprawda

   „Poszedłeś na imprezę?" „Prawda." ― "You went to the party?" "Right."

2. used as a question tag asking for agreement; right?

   Synonym: nieprawda

   Podobają ci się, prawda? ― You like them, right?

3. used as a filler word; right

   Więc tam siedziałem, prawda, i nagle widzę... ― So I'm sitting there, right, and I suddenly I see...

Declension

Derived terms

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), prawda is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 1 time in news, 17 times in essays, 44 times in fiction, and 123 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 189 times, making it the 300th most common word in a corpus of 500,000 words.

References

Further reading

• prawda in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• prawda in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “prawda”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Renata Bronikowska (08.03.2016) “PRAWDA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “prawda”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “prawda”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “prawda”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 4, Warsaw, page 975
• prawda in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “prawda”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN

Anagrams

• pardwa