przekładać

Old Polish

Etymology

From prze- +‎ kładać. First attested in the fifteenth century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pr̝ɛkɫadat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pr̝ɛkɫadat͡ɕ/

Verb

przekładać impf

1. to postpone, to reschedule for later
   • 1934 [1460], Leon Białkowski, editor, Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku. Liber succamerarii terrae Lublinensis saeculi XV‎, page 88:

     Diem, quem debuerunt habere feria secunda post Conversionem sancti Pauli, eundem... ad predictam feriam quintam proximam post Purificacionem Marie transponimus et transferimus al. przekladamy y pokladamy

     [Diem, quem debuerunt habere feria secunda post Conversionem sancti Pauli, eundem... ad predictam feriam quintam proximam post Purificacionem Marie transponimus et transferimus al. przekładamy i pokładamy]

2. to put before, to deem more valuable; to prefer, to place above
   • 1880 [End of the fifteenth century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume I, page 143:

     Gynschego nycz myloszczy Chrystvszevey nye przeklądącz (praeponere)

     [Jinszego nic miłości Chrystusewej nie przekładać (praeponere)]

3. to behold
   • 1887 [Fifteenth century], Lucjan Malinowski, editor, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎, page 2b:

     Iże... mocni szukali duszę moję i nie przekładali Boga przed oczyma swojima (non proposuerunt deum ante conspectum suum Psal 53, 5)

     [Ize... moczny szukali duszą moią y nye przekladali boga przed oczima swogima (non proposuerunt deum ante conspectum suum Psal 53, 5)]

4. to add to
   • 1965 [1456], Henryk Kowalewicz, editor, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, page 116:

     Fili, ne adicias, przecladay, peccatum super peccatum

     [Fili, ne adicias, przekładaj, peccatum super peccatum]

Derived terms

Related terms

Descendants

• Polish: przekładać
• Silesian: przekłŏdać

References

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “przekładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish przekładać. By surface analysis, prze- +‎ kładać. Sense 7 and sense 8 are semantic loans from Latin trānsferō.

Pronunciation

• IPA^(key): /pʂɛˈkwa.dat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /pʂɛˈkɫa.dat͡ɕ/, /pr̝ɛˈkɫa.dat͡ɕ/

• Audio 1, przekładać

  (file)

• Audio 2, przekładać się

  (file)

• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: prze‧kła‧dać

Verb

przekładać impf (perfective przełożyć)

1. (transitive) to move around, to move over (to take someone or something and put it from one place to another)

   Po co ciągle przekładasz piórnik z miejsca na miejsce? ― Why do you keep moving the pencil case around?

2. (transitive) to rearrange (to change the order or arrangement of)

   Synonym: przestawiać

3. (transitive) to put through; to set across (to take something and it on the other side of something or over the top) ,
4. (transitive, card games) to cut a deck of cards
5. (transitive) to interlay, to put between (to place something between layers of something)
6. (transitive) to reschedule (to change the planned time or date of something) ,
8. (transitive) to translate (to change spoken words or written text from one language to another or to provide a translation) ,

   Synonym: tłumaczyć

10. (transitive) to translate (to change from one form or medium to another)

    Synonym: tłumaczyć

11. (transitive) to put before, to put ahead (to treat as more important than)
12. (transitive, obsolete) to put before (to present)
13. (transitive, obsolete) to explain, to justify

    Synonyms: tłumaczyć, wyjaśniać

14. (transitive, Middle Polish) to put in charge, to give power, to make leader
15. (transitive, Middle Polish) to deem, to consider as; to treat as
16. (transitive, Middle Polish) to reassemble
17. (transitive, Middle Polish) to put an egg under a brooding chicken
18. (transitive, Middle Polish) to compare

    Synonym: porównywać

19. (transitive, Middle Polish) to presuppose; Further details are uncertain.
    • 1532, Bartłomiej z Bydgoszczy, Słownik łacińsko-polski‎, page 122b:

      Praesupponit, przeclada

    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎, page 1081b:

      Transumo, ex alio sumo – Ziednego nadrugi przekładam

20. (reflexive with się) to be reflected in (to have an impact)
21. (reflexive with się) to translate (to be changed from one form or medium to another)
22. (reflexive with się) to shift (to change one's position only slightly) ,

    Synonym: przekręcać się

23. (reflexive with się, Middle Polish) to put oneself before, to put oneself ahead (to treat oneself as more important than)
24. (reflexive with się, Middle Polish) to overcharge (to incur excessive costs)
25. (reflexive with się, Middle Polish) to try, to attempt (to make an effort)

    Synonyms: próbować, starać się, wysilać się

26. (reflexive with się, Middle Polish) to deem oneself, to consider oneself as; to treat oneself as
27. (reflexive with się, Middle Polish) to be introduced; to be noticed
28. (reflexive with się, Middle Polish) to be located

    Synonym: znajdować się

Verb

przekładać impf

1. (transitive, obsolete, hunting, of a dog) to run through many times searching for game (running, to cross e.g. a field)

Conjugation

Derived terms

Related terms

See also

• pokładka

References

Further reading

• przekładać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przekładać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przekładać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przekładać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PRZEKŁADAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 28.03.2021
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przekładać”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przekładać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przekładać”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 5, Warsaw, page 108
• przekładać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego