przemówić

From prze- +‎ mówić. First attested in the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pr̝ɛmɔːvit͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pr̝ɛmovit͡ɕ/

przemówić pf

1. (attested in Masovia, Lesser Poland) to begin speaking
   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 22, 28:

     Przemovila iest oslicza rzekącz (locuta est)

     [Przemowiła jest oślica rzekąc (locuta est)]

   • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎, Mierzeniec, Płock, line 48:

     Szmyercz do nyego przemowyla

     [Śmierć do niego przemowiła]

   • 1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XIX, Nowa Słupia, page 48:

     Szynku myly, ... przemow k mathcze bych szya uczyeszyla

     [Synku miły, ... przemow k matce bych się ucieszyła]

2. (attested in Masovia) to utter
   • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎, Mierzeniec, Płock, line 93:

     By byla czo przykrego przemovyla, szervalaby szya ve mnye kaszda szyla

     [By była co przykrego przemowiła, zerwałaby się we mnie każda żyła]

3. (attested in Lesser Poland) to talk over to talk around
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎, Krakow, page gl. 70b:

     Velebna cystota te to defky byla gest, yscy ona any bogadstwem, any *groso ne dala sø gest przemouicz

     [Wielebna czystota te to dziewki była jest, iżci ona ani bogatstwem, any grozą nie dała się jest przemowić]

• Polish: przemówić
• Silesian: przemōwić

• Bańkowski, Andrzej (2000) “przemówić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przemówić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish przemówić. By surface analysis, prze- +‎ mówić. Compare Czech přemluvit.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -uvit͡ɕ
• Syllabification: prze‧mó‧wić

przemówić pf (imperfective przemawiać)

1. (intransitive) to speak (to deliver a message to a group; to deliver a speech)
2. (intransitive) to speak up (to gain the ability speak)
3. (intransitive) to speak up (to begin speaking)

   Synonym: odezwać się

4. (intransitive, literary) to put in a good word

   Synonym: wstawić się

5. (intransitive) to speak to (to speak to someone in a particular manner)
6. (intransitive) to speak through (to appear in someone's behavior)
7. (transitive) to talk over to talk around
8. (intransitive) to speak for, to speak against (to attest to something's benefit or detriment) ,
9. (reflexive with się, archaic) to argue, to fight

• przemówić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przemówić in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przemówić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PRZEMÓWIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 23.02.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przemówić”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przemówić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przemówić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 140
• przemówić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego