From qillqa (“letter”) + y (“verbilizing suffix”).
qillqay
| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | qillqay | qillqaykuna |
| accusative | qillqayta | qillqaykunata |
| dative | qillqayman | qillqaykunaman |
| genitive | qillqaypa | qillqaykunap |
| locative | qillqaypi | qillqaykunapi |
| terminative | qillqaykama | qillqaykunakama |
| ablative | qillqaymanta | qillqaykunamanta |
| instrumental | qillqaywan | qillqaykunawan |
| comitative | qillqaynintin | qillqaykunantin |
| abessive | qillqayninnaq | qillqaykunannaq |
| comparative | qillqayhina | qillqaykunahina |
| causative | qillqayrayku | qillqaykunarayku |
| benefactive | qillqaypaq | qillqaykunapaq |
| associative | qillqaypura | qillqaykunapura |
| distributive | qillqayninka | qillqaykunanka |
| exclusive | qillqaylla | qillqaykunalla |
| ñuqap (my) | singular | plural |
|---|---|---|
| nominative | qillqayniy | qillqayniykuna |
| accusative | qillqayniyta | qillqayniykunata |
| dative | qillqayniyman | qillqayniykunaman |
| genitive | qillqayniypa | qillqayniykunap |
| locative | qillqayniypi | qillqayniykunapi |
| terminative | qillqayniykama | qillqayniykunakama |
| ablative | qillqayniymanta | qillqayniykunamanta |
| instrumental | qillqayniywan | qillqayniykunawan |
| comitative | qillqayniynintin | qillqayniykunantin |
| abessive | qillqayniyninnaq | qillqayniykunannaq |
| comparative | qillqayniyhina | qillqayniykunahina |
| causative | qillqayniyrayku | qillqayniykunarayku |
| benefactive | qillqayniypaq | qillqayniykunapaq |
| associative | qillqayniypura | qillqayniykunapura |
| distributive | qillqayniyninka | qillqayniykunanka |
| exclusive | qillqayniylla | qillqayniykunalla |
| qampa (your) | singular | plural |
|---|---|---|
| nominative | qillqayniyki | qillqayniykikuna |
| accusative | qillqayniykita | qillqayniykikunata |
| dative | qillqayniykiman | qillqayniykikunaman |
| genitive | qillqayniykipa | qillqayniykikunap |
| locative | qillqayniykipi | qillqayniykikunapi |
| terminative | qillqayniykikama | qillqayniykikunakama |
| ablative | qillqayniykimanta | qillqayniykikunamanta |
| instrumental | qillqayniykiwan | qillqayniykikunawan |
| comitative | qillqayniykintin | qillqayniykikunantin |
| abessive | qillqayniykinnaq | qillqayniykikunannaq |
| comparative | qillqayniykihina | qillqayniykikunahina |
| causative | qillqayniykirayku | qillqayniykikunarayku |
| benefactive | qillqayniykipaq | qillqayniykikunapaq |
| associative | qillqayniykipura | qillqayniykikunapura |
| distributive | qillqayniykinka | qillqayniykikunanka |
| exclusive | qillqayniykilla | qillqayniykikunalla |
| paypa (his/her/its) | singular | plural |
|---|---|---|
| nominative | qillqaynin | qillqayninkuna |
| accusative | qillqayninta | qillqayninkunata |
| dative | qillqayninman | qillqayninkunaman |
| genitive | qillqayninpa | qillqayninkunap |
| locative | qillqayninpi | qillqayninkunapi |
| terminative | qillqayninkama | qillqayninkunakama |
| ablative | qillqayninmanta | qillqayninkunamanta |
| instrumental | qillqayninwan | qillqayninkunawan |
| comitative | qillqayninintin | qillqayninkunantin |
| abessive | qillqayninninnaq | qillqayninkunannaq |
| comparative | qillqayninhina | qillqayninkunahina |
| causative | qillqayninrayku | qillqayninkunarayku |
| benefactive | qillqayninpaq | qillqayninkunapaq |
| associative | qillqayninpura | qillqayninkunapura |
| distributive | qillqaynininka | qillqayninkunanka |
| exclusive | qillqayninlla | qillqayninkunalla |
| ñuqanchikpa (our(incl)) | singular | plural |
|---|---|---|
| nominative | qillqayninchik | qillqayninchikkuna |
| accusative | qillqayninchikta | qillqayninchikkunata |
| dative | qillqayninchikman | qillqayninchikkunaman |
| genitive | qillqayninchikpa | qillqayninchikkunap |
| locative | qillqayninchikpi | qillqayninchikkunapi |
| terminative | qillqayninchikkama | qillqayninchikkunakama |
| ablative | qillqayninchikmanta | qillqayninchikkunamanta |
| instrumental | qillqayninchikwan | qillqayninchikkunawan |
| comitative | qillqayninchiknintin | qillqayninchikkunantin |
| abessive | qillqayninchikninnaq | qillqayninchikkunannaq |
| comparative | qillqayninchikhina | qillqayninchikkunahina |
| causative | qillqayninchikrayku | qillqayninchikkunarayku |
| benefactive | qillqayninchikpaq | qillqayninchikkunapaq |
| associative | qillqayninchikpura | qillqayninchikkunapura |
| distributive | qillqayninchikninka | qillqayninchikkunanka |
| exclusive | qillqayninchiklla | qillqayninchikkunalla |
| ñuqaykup (our(excl)) | singular | plural |
|---|---|---|
| nominative | qillqayniyku | qillqayniykukuna |
| accusative | qillqayniykuta | qillqayniykukunata |
| dative | qillqayniykuman | qillqayniykukunaman |
| genitive | qillqayniykupa | qillqayniykukunap |
| locative | qillqayniykupi | qillqayniykukunapi |
| terminative | qillqayniykukama | qillqayniykukunakama |
| ablative | qillqayniykumanta | qillqayniykukunamanta |
| instrumental | qillqayniykuwan | qillqayniykukunawan |
| comitative | qillqayniykuntin | qillqayniykukunantin |
| abessive | qillqayniykunnaq | qillqayniykukunannaq |
| comparative | qillqayniykuhina | qillqayniykukunahina |
| causative | qillqayniykurayku | qillqayniykukunarayku |
| benefactive | qillqayniykupaq | qillqayniykukunapaq |
| associative | qillqayniykupura | qillqayniykukunapura |
| distributive | qillqayniykunka | qillqayniykukunanka |
| exclusive | qillqayniykulla | qillqayniykukunalla |
| qamkunap (your(pl)) | singular | plural |
|---|---|---|
| nominative | qillqayniykichik | qillqayniykichikkuna |
| accusative | qillqayniykichikta | qillqayniykichikkunata |
| dative | qillqayniykichikman | qillqayniykichikkunaman |
| genitive | qillqayniykichikpa | qillqayniykichikkunap |
| locative | qillqayniykichikpi | qillqayniykichikkunapi |
| terminative | qillqayniykichikkama | qillqayniykichikkunakama |
| ablative | qillqayniykichikmanta | qillqayniykichikkunamanta |
| instrumental | qillqayniykichikwan | qillqayniykichikkunawan |
| comitative | qillqayniykichiknintin | qillqayniykichikkunantin |
| abessive | qillqayniykichikninnaq | qillqayniykichikkunannaq |
| comparative | qillqayniykichikhina | qillqayniykichikkunahina |
| causative | qillqayniykichikrayku | qillqayniykichikkunarayku |
| benefactive | qillqayniykichikpaq | qillqayniykichikkunapaq |
| associative | qillqayniykichikpura | qillqayniykichikkunapura |
| distributive | qillqayniykichikninka | qillqayniykichikkunanka |
| exclusive | qillqayniykichiklla | qillqayniykichikkunalla |
| paykunap (their) | singular | plural |
|---|---|---|
| nominative | qillqayninku | qillqayninkukuna |
| accusative | qillqayninkuta | qillqayninkukunata |
| dative | qillqayninkuman | qillqayninkukunaman |
| genitive | qillqayninkupa | qillqayninkukunap |
| locative | qillqayninkupi | qillqayninkukunapi |
| terminative | qillqayninkukama | qillqayninkukunakama |
| ablative | qillqayninkumanta | qillqayninkukunamanta |
| instrumental | qillqayninkuwan | qillqayninkukunawan |
| comitative | qillqayninkuntin | qillqayninkukunantin |
| abessive | qillqayninkunnaq | qillqayninkukunannaq |
| comparative | qillqayninkuhina | qillqayninkukunahina |
| causative | qillqayninkurayku | qillqayninkukunarayku |
| benefactive | qillqayninkupaq | qillqayninkukunapaq |
| associative | qillqayninkupura | qillqayninkukunapura |
| distributive | qillqayninkunka | qillqayninkukunanka |
| exclusive | qillqayninkulla | qillqayninkukunalla |
qillqay
| infinitive | qillqay | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| agentive | qillqaq | |||||||
| present participle | qillqaspa | |||||||
| past participle | qillqasqa | |||||||
| future participle | qillqana | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person inclusive |
1st person exclusive |
2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ñuqa | qam | pay | ñuqanchik | ñuqayku | qamkuna | paykuna | |
| present | qillqani | qillqanki | qillqan | qillqanchik | qillqayku qillqaniku1 |
qillqankichik | qillqanku | |
| past (experienced) |
qillqarqani | qillqarqanki | qillqarqan | qillqarqanchik | qillqarqayku qillqarqaniku |
qillqarqankichik | qillqarqanku | |
| past (reported) |
qillqasqani | qillqasqanki | qillqasqan | qillqasqanchik | qillqasqayku qillqasqaniku |
qillqasqankichik | qillqasqanku | |
| future | qillqasaq | qillqanki | qillqanqa | qillqasunchik | qillqasaqku | qillqankichik | qillqanqaku | |
| imperative | — | qam | pay | ñuqanchik | — | qamkuna | paykuna | |
| affirmative | qillqay | qillqachun | qillqasun2 qillqasunchik |
qillqaychik | qillqachunku | |||
| negative | ama qillqaychu |
ama qillqachunchu |
ama qillqasunchu ama qillqasunchikchu |
ama qillqaychikchu |
ama qillqachunkuchu | |||
| 1 The conjugation -niku is only for the Ayacucho-Chanca variety. 2 The form -sun refers to "you and I together", while the form -sunchik refers to "you and I and other people". | ||||||||