suruqch'i

See also: suruqchi

Quechua

FWOTD – 21 July 2016

Alternative forms

suruqchi
suruchi (Ayacucho)

Etymology

Metathesis under Aymara influence of earlier suruy (“slide†”) +‎ -chi (“causative suffix”) +‎ -q (“agentive suffix”), literally “that which makes slip”.^[1]

Pronunciation

(Cuzco-Collao) IPA^(key): /su.ˈɾuq.t͡ʃʼi/,

Noun

suruqch'i

(Cuzco-Collao)^[2]^[3] altitude sickness, soroche

Declension

declension of suruqch'i

	singular	plural
nominative	suruqch'i	suruqch'ikuna
accusative	suruqch'ita	suruqch'ikunata
dative	suruqch'iman	suruqch'ikunaman
genitive	suruqch'ip	suruqch'ikunap
locative	suruqch'ipi	suruqch'ikunapi
terminative	suruqch'ikama	suruqch'ikunakama
ablative	suruqch'imanta	suruqch'ikunamanta
instrumental	suruqch'iwan	suruqch'ikunawan
comitative	suruqch'intin	suruqch'ikunantin
abessive	suruqch'innaq	suruqch'ikunannaq
comparative	suruqch'ihina	suruqch'ikunahina
causative	suruqch'irayku	suruqch'ikunarayku
benefactive	suruqch'ipaq	suruqch'ikunapaq
associative	suruqch'ipura	suruqch'ikunapura
distributive	suruqch'inka	suruqch'ikunanka
exclusive	suruqch'illa	suruqch'ikunalla

possessive forms of suruqch'i

ñuqap - first-person singular

ñuqap (my)	singular	plural
nominative	suruqch'iy	suruqch'iykuna
accusative	suruqch'iyta	suruqch'iykunata
dative	suruqch'iyman	suruqch'iykunaman
genitive	suruqch'iypa	suruqch'iykunap
locative	suruqch'iypi	suruqch'iykunapi
terminative	suruqch'iykama	suruqch'iykunakama
ablative	suruqch'iymanta	suruqch'iykunamanta
instrumental	suruqch'iywan	suruqch'iykunawan
comitative	suruqch'iynintin	suruqch'iykunantin
abessive	suruqch'iyninnaq	suruqch'iykunannaq
comparative	suruqch'iyhina	suruqch'iykunahina
causative	suruqch'iyrayku	suruqch'iykunarayku
benefactive	suruqch'iypaq	suruqch'iykunapaq
associative	suruqch'iypura	suruqch'iykunapura
distributive	suruqch'iyninka	suruqch'iykunanka
exclusive	suruqch'iylla	suruqch'iykunalla

qampa - second-person singular

qampa (your)	singular	plural
nominative	suruqch'iyki	suruqch'iykikuna
accusative	suruqch'iykita	suruqch'iykikunata
dative	suruqch'iykiman	suruqch'iykikunaman
genitive	suruqch'iykipa	suruqch'iykikunap
locative	suruqch'iykipi	suruqch'iykikunapi
terminative	suruqch'iykikama	suruqch'iykikunakama
ablative	suruqch'iykimanta	suruqch'iykikunamanta
instrumental	suruqch'iykiwan	suruqch'iykikunawan
comitative	suruqch'iykintin	suruqch'iykikunantin
abessive	suruqch'iykinnaq	suruqch'iykikunannaq
comparative	suruqch'iykihina	suruqch'iykikunahina
causative	suruqch'iykirayku	suruqch'iykikunarayku
benefactive	suruqch'iykipaq	suruqch'iykikunapaq
associative	suruqch'iykipura	suruqch'iykikunapura
distributive	suruqch'iykinka	suruqch'iykikunanka
exclusive	suruqch'iykilla	suruqch'iykikunalla

paypa - third-person singular

paypa (his/her/its)	singular	plural
nominative	suruqch'in	suruqch'inkuna
accusative	suruqch'inta	suruqch'inkunata
dative	suruqch'inman	suruqch'inkunaman
genitive	suruqch'inpa	suruqch'inkunap
locative	suruqch'inpi	suruqch'inkunapi
terminative	suruqch'inkama	suruqch'inkunakama
ablative	suruqch'inmanta	suruqch'inkunamanta
instrumental	suruqch'inwan	suruqch'inkunawan
comitative	suruqch'inintin	suruqch'inkunantin
abessive	suruqch'inninnaq	suruqch'inkunannaq
comparative	suruqch'inhina	suruqch'inkunahina
causative	suruqch'inrayku	suruqch'inkunarayku
benefactive	suruqch'inpaq	suruqch'inkunapaq
associative	suruqch'inpura	suruqch'inkunapura
distributive	suruqch'ininka	suruqch'inkunanka
exclusive	suruqch'inlla	suruqch'inkunalla

ñuqanchikpa - first-person inclusive plural

ñuqanchikpa (our(incl))	singular	plural
nominative	suruqch'inchik	suruqch'inchikkuna
accusative	suruqch'inchikta	suruqch'inchikkunata
dative	suruqch'inchikman	suruqch'inchikkunaman
genitive	suruqch'inchikpa	suruqch'inchikkunap
locative	suruqch'inchikpi	suruqch'inchikkunapi
terminative	suruqch'inchikkama	suruqch'inchikkunakama
ablative	suruqch'inchikmanta	suruqch'inchikkunamanta
instrumental	suruqch'inchikwan	suruqch'inchikkunawan
comitative	suruqch'inchiknintin	suruqch'inchikkunantin
abessive	suruqch'inchikninnaq	suruqch'inchikkunannaq
comparative	suruqch'inchikhina	suruqch'inchikkunahina
causative	suruqch'inchikrayku	suruqch'inchikkunarayku
benefactive	suruqch'inchikpaq	suruqch'inchikkunapaq
associative	suruqch'inchikpura	suruqch'inchikkunapura
distributive	suruqch'inchikninka	suruqch'inchikkunanka
exclusive	suruqch'inchiklla	suruqch'inchikkunalla

ñuqaykup - first-person exclusive plural

ñuqaykup (our(excl))	singular	plural
nominative	suruqch'iyku	suruqch'iykukuna
accusative	suruqch'iykuta	suruqch'iykukunata
dative	suruqch'iykuman	suruqch'iykukunaman
genitive	suruqch'iykupa	suruqch'iykukunap
locative	suruqch'iykupi	suruqch'iykukunapi
terminative	suruqch'iykukama	suruqch'iykukunakama
ablative	suruqch'iykumanta	suruqch'iykukunamanta
instrumental	suruqch'iykuwan	suruqch'iykukunawan
comitative	suruqch'iykuntin	suruqch'iykukunantin
abessive	suruqch'iykunnaq	suruqch'iykukunannaq
comparative	suruqch'iykuhina	suruqch'iykukunahina
causative	suruqch'iykurayku	suruqch'iykukunarayku
benefactive	suruqch'iykupaq	suruqch'iykukunapaq
associative	suruqch'iykupura	suruqch'iykukunapura
distributive	suruqch'iykunka	suruqch'iykukunanka
exclusive	suruqch'iykulla	suruqch'iykukunalla

qamkunap - second-person plural

qamkunap (your(pl))	singular	plural
nominative	suruqch'iykichik	suruqch'iykichikkuna
accusative	suruqch'iykichikta	suruqch'iykichikkunata
dative	suruqch'iykichikman	suruqch'iykichikkunaman
genitive	suruqch'iykichikpa	suruqch'iykichikkunap
locative	suruqch'iykichikpi	suruqch'iykichikkunapi
terminative	suruqch'iykichikkama	suruqch'iykichikkunakama
ablative	suruqch'iykichikmanta	suruqch'iykichikkunamanta
instrumental	suruqch'iykichikwan	suruqch'iykichikkunawan
comitative	suruqch'iykichiknintin	suruqch'iykichikkunantin
abessive	suruqch'iykichikninnaq	suruqch'iykichikkunannaq
comparative	suruqch'iykichikhina	suruqch'iykichikkunahina
causative	suruqch'iykichikrayku	suruqch'iykichikkunarayku
benefactive	suruqch'iykichikpaq	suruqch'iykichikkunapaq
associative	suruqch'iykichikpura	suruqch'iykichikkunapura
distributive	suruqch'iykichikninka	suruqch'iykichikkunanka
exclusive	suruqch'iykichiklla	suruqch'iykichikkunalla

paykunap - third-person plural

paykunap (their)	singular	plural
nominative	suruqch'inku	suruqch'inkukuna
accusative	suruqch'inkuta	suruqch'inkukunata
dative	suruqch'inkuman	suruqch'inkukunaman
genitive	suruqch'inkupa	suruqch'inkukunap
locative	suruqch'inkupi	suruqch'inkukunapi
terminative	suruqch'inkukama	suruqch'inkukunakama
ablative	suruqch'inkumanta	suruqch'inkukunamanta
instrumental	suruqch'inkuwan	suruqch'inkukunawan
comitative	suruqch'inkuntin	suruqch'inkukunantin
abessive	suruqch'inkunnaq	suruqch'inkukunannaq
comparative	suruqch'inkuhina	suruqch'inkukunahina
causative	suruqch'inkurayku	suruqch'inkukunarayku
benefactive	suruqch'inkupaq	suruqch'inkukunapaq
associative	suruqch'inkupura	suruqch'inkukunapura
distributive	suruqch'inkunka	suruqch'inkukunanka
exclusive	suruqch'inkulla	suruqch'inkukunalla

Descendants

→ Spanish: soroche

References

^ Cerrón-Palomino, Rodolfo (2008) Voces del Ande: ensayos de onomástica andina [Words of the Andes: essays on Andean onomastics]‎, Lima: Fondo Editorial PUCP, →DOI, pages 117–118
^ Academia Mayor de la Lengua Quechua (2005) Diccionario quechua-español-quechua/Qheswa-español-qheswa simi taqe‎, Cuzco: Regional Government of Cuzco, page 189
^
^{The template Template:R:Laime2007 does not use the parameter(s): p=105
Please see Module:checkparams for help with this warning.}Laime Ajacopa, Teofilo (2007) Diccionario bilingüe / Iskay simipi yuyayk’ancha quechua-castellano castellano-quechua‎, 2 edition, La Paz: (versión preliminar)

[1] Cerrón-Palomino, Rodolfo (2008) Voces del Ande: ensayos de onomástica andina [Words of the Andes: essays on Andean onomastics]‎, Lima: Fondo Editorial PUCP, →DOI, pages 117–118

[2] Academia Mayor de la Lengua Quechua (2005) Diccionario quechua-español-quechua/Qheswa-español-qheswa simi taqe‎, Cuzco: Regional Government of Cuzco, page 189

[3] {The template Template:R:Laime2007 does not use the parameter(s): p=105
Please see Module:checkparams for help with this warning.}Laime Ajacopa, Teofilo (2007) Diccionario bilingüe / Iskay simipi yuyayk’ancha quechua-castellano castellano-quechua‎, 2 edition, La Paz: (versión preliminar)

[1]

[2]

[3]