trzymać

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *trimati. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /tr̝imat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /tr̝imat͡ɕ/

Verb

trzymać impf

1. to hold (having grabbed something, to not let go)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 72, 23:

     Trzimal ies røkø prawiczø moiø (tenuisti manum dexteram meam)

     [Trzymał jeś rękę prawicę moję (tenuisti manum dexteram meam)]

2. to grab, to take
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 136, 12:

     Blogoslawony, gen trzymacz bødze (tenebit) i przyraszy malutke *swoge kv opocze

     [Błogosławiony, jen trzymać będzie (tenebit) i przyrazi malutkie swoje ku opoce]

3. to cooperate with someone, to be someone's accomplice
   • 1977-1980 [c. 1470], urowska-Górowska Wanda, Kyas Vladimir, editors, Mamotrekty staropolskie‎^{, ,} , page 133:

     Trzymay s namy mitte sorte[m] (sortem mitte nobiscum Prov 1, 14)

     [Trzymaj s nami mitte sorte[m] (sortem mitte nobiscum Prov 1, 14)]

4. (figuratively) to take hold of; to engulf; to rule over
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 72, 6:

     Przeto trzimala ie pisznoscz (tenuit eos superbia)

     [Przeto trzymała je pyszność (tenuit eos superbia)]

5. to hold (to own, to keep)
   • 1959 [1391], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 251:

     Jacosm trzimal... tø czøscz, czso iest w liscze, Malgorzaczinø, trzi lata

     [Jakośm trzymał... tę część, cso jest w liście, Małgorzacinę, trzy lata]

   • 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 183:

     Jako tø dzedzinø ne trzimami v szastaue, aleszmi yø kupili na weky

     [Jako tę dziedzinę nie trzymamy w zastawie, alesmy ją kupili na wieki]

   • 1959 [1427], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1266:

     Jacom to, czom trzymal jey oczczysna w nayme, y ne przyalem zytem anym tesz zitem spusczycz mal, anym gey zita s lakami wzal

     [Jakom to, com trzymał jej oćczyznę w najmie, i nie przyjąłem żytem anim też żytem spuścić miał, anim jej żyta s łąkami wziął]

   • 1888 [1386], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎, page 61:

     Eze bil poslem do Swantoslaua oth pana Miczka o thi penødze, a czokoli ye trzimal, to ye trzimal *Swanthoslaouø volø

     [Eże był posłem do Świętosława od pana Miczka o ty pieniądze, a cokoli je trzymał, to je trzymał z *Świętoslaową wolą]

   • 1960 [1416], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 444:

     Jisz są Troyan pred nami wisznal, isze Maczkow kon trzimal we trzech *wyerduczecz w szastawye

     [Jiż się Trojan przed nami wyznał, iże Maćkow koń trzymał we trzech wierdu[n]cech w zastawie]

6. to hold prisoner
   • 1960 [1401], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 158:

     Czso gøl czloveka..., to mi gi me prawo podalo y w pøczesm gi trzimal

     [Cso jął czlowieka..., to mi ji me prawo podało i w pęcieśm ji trzymał]

7. to hold, to keep (to have and work in a position)
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 667:

     Tha dwa, czusch Annasch a Cayphasz, na roky trzymaly byskupstwo

     [Ta dwa, czusz Annasz a Kaifasz, na roki trzymali biskupstwo]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ann 12:

     Aby sedzal se *ksøszøcy a stolecz slawy trzymal (ut... solium gloriae teneat I Reg 2, 8)

     [Aby siedział se książęty a stolec sławy trzymał (ut... solium gloriae teneat I Reg 2, 8)]

8. to keep (to not give away; to observe e.g. a rule)
   • 1967 [1404], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 228:

     Jacom przi tem bil, kegdi Potr.., ne chal trzimacz yednanya y dawal Lawrenczowi penandze

     [Jakom przy tem był, kiegdy Piotr.., niechciał trzymać jednania i dawał Laurencowi pieniądze]

9. to consider as
   • 1454, Legenda o św. Aleksym‎, line 123:

     Szą szwyąthego gy trzimano

     [Za świętego ji trzymano]

10. to keep, to hold (to have something in a particular place)
    • 1880 [End of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume I, page 143:

      Sdrady w szyerczv nye thrzymacz (dolum in corde non tenere)

      [Zdrady w siercu nie trzymać (dolum in corde non tenere)]

11. to contain (to have within oneself)
    • 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku‎, page 81v:

      Genesis testatur hystoria..., quod in principio creavit deus celum et terram, id est continens et contentum, [co] trzyma et scho w nem gest, hoc est celum empireum

      [Genesis testatur hystoria..., quod in principio creavit deus celum et terram, id est continens et contentum, [co] trzyma et co w niem jest, hoc est celum empireum]

12. to receive, to gain
    • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎, page 56:

      Aczby kto o zlodzeystwo... przed sądem byl przemoszon trzykrocz..., tedy ten na wieky swą czescz straczyl any szadney czczy w krolestwie myecz nye mosze, any od nas darow szadnych trzymacz (nulla donaria... consequatur)

      [Aczby kto o złodziejstwo... przed sądem był przemożon trzykroć..., tedy ten na wieki swą cześć stracił ani żadnej czci w królestwie mieć nie może, ani od nas darów żadnych trzymać (nulla donaria... consequatur)]

13. to belong to
    • 1959 [1403], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 559:

      Jaco letni low na y[e]szerze Ledniczi przisluchal y trzimal cu Gorze Mikolagewey

      [Jako letni łów na j[e]zierze Lednicy przysłuchał i trzymał ku Górze Mikołajewej]

14. to maintain, to sustain (to support someone)
    • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 107:

      Przes... matkąn alysz do lyath rozvmv mayąn bicz trzimani (teneantur)

      [Przez... matkę aliż do lat rozumu mają być trzymany (teneantur)]

15. to maintain (to be of the opinion)
    • 1874-1891 [End of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume I, page XLIII:

      O przyaczyelu thako trzymay (tene), ysz wyąnthszy tho giest przyaczyel, ktory szwe dawa, nyszly ktory szam szye zakazugye

      [O przyjacielu tako trzymaj (tene), iż więtszy to jest przyjaciel, który swe dawa, niżli który sam sie zakazuje]

    1. to agree with
       • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 90, 1:

         My kako trzymamy (tenemus) z naszymy myesczkym[i] pyszarzmy, ysz szye nam podobaya

         [My tako trzymamy (tenemus) z naszymi miesckim[i] pisarzmi, iż sie nam podobają]

16. (reflexive with się) to stick to, to adhere to something
    • 1415, O zachowaniu się przy stole‎, line 70:

      Panny, na to szø trzymaycze, male køszy przed szø kraycze

      [Panny, na to się trzymajcie, małe kęsy przed się krajcie]

17. to refer to
    • 1873, Zygmunt Gloger, editor, Ułamek starożytnego kazania o małżeństwie‎:

      Kto czistotø mylvie, ten sie trzyma kv wszelkeey nyeczistoczee iako owcza przeczywko wilkowi

      [Kto czystotę miłuje, ten sie trzyma ku wszelkiej nieczystocie jako owca przeciwko wilkowi]

18. The meaning of this term is uncertain.
    • 1915 [Middle of the 15th century], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎, page 513:

      Tibi tenenda oth czyebye grzesznego maia byczy trzymany

      [Tibi tenenda od ciebie grzesznego mają być trzymany]

Derived terms

Related terms

Descendants

• Masurian: trżimacz
• Polish: trzymać
  • → Czech: třímat
• Silesian: trzimać
• → Old Ruthenian: тримати (trimati), тримать (trimatʹ), трымати (trymati)
  • Belarusian: трыма́ць (trymácʹ)
  • Carpathian Rusyn: три́мати (trýmaty)
  • Ukrainian: трима́ти (trymáty)

References

• Boryś, Wiesław (2005) “trzymać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “trzymać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “trzymać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish trzymać.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈtʂɨ.mat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈtʂɨ.mat͡ɕ/, /ˈtr̝ɨ.mat͡ɕ/

• Audio 1, trzymać

  (file)

• Audio 2, trzymać

  (file)

• Audio 3, trzymać się

  (file)

• Rhymes: -ɨmat͡ɕ
• Syllabification: trzy‧mać

Verb

trzymać impf

1. (transitive) to hold (to keep something in one's hand, fingers, teeth, etc., not letting go)

   Synonyms: dzierżyć, utrzymywać

   Antonym: puszczać

2. (transitive) to hold, to keep (to cause a person or animal to stay somewhere against his, her, or its will)
3. (transitive) to keep (to place something somewhere so as to have it in that location for some period of time)

   Synonym: przechowywać

4. (transitive) to keep (to be the reason someone does not leave a place)
5. (intransitive) to stick with, to hang around with (to eagerly keep contact with someone, support that person, and in turn receive support from that person)
6. (transitive) to keep, to hold onto (to not lose e.g. a trait despite the passage of time)
7. (transitive, dated) to keep (to share one's property under certain stipulations)
8. (transitive, colloquial) to keep (to rear; to ensure the growth of an animal)

   Synonyms: chować, hodować

9. (transitive) to keep (to cause someone to remain to be in or have a particular state)

   Synonyms: podtrzymywać, utrzymywać

10. (transitive) to keep (to perform an action)
11. (intransitive) to keep, to hold (to not fall apart; to not cause to fall apart; to bond strongly)

    Antonym: puszczać

12. (transitive) to keep (to not pass; to not cease; to continue or last)

    Synonyms: trwać, utrzymywać się

    Antonym: puszczać

13. (transitive) to keep (to supervise someone; to keep eye on)
14. (transitive) to keep (to have somewhere)
15. (transitive, archaic) to hold, to keep (to have something under one's management)
16. (transitive, obsolete) to hold (to maintain or work in a particular function or position)

    Synonym: sprawować

17. (intransitive, obsolete) to hold (to be of a particular opinion, to maintain)
18. (transitive, obsolete) to hold (to contain or number)
19. (transitive, obsolete) to hold, to hold up (to hold or support so as to not let fall)

    Synonym: podtrzymywać

20. (transitive, obsolete) to hold, to keep (to fulfill e.g. a promise)
21. (intransitive, obsolete) to support (to vote for; to show one's preference for)
22. (transitive, obsolete, hunting, of dogs) to chase for a lone time
23. (reflexive with się) to hold onto (to grab something with one's hands to maintain a position)

    Synonym: przytrzymywać się

    Antonym: puszczać się

24. (reflexive with się) to hold oneself (to grab oneself by some body part)
25. (reflexive with się) to hold each other (to grab one another by some body part)

    Synonym: chwytać się

    Antonym: puszczać się

    trzymać się za ręce ― to hold hands

26. (reflexive with się) to hold onto (to be fixed to somehow so as to have one's position remain stable)

    Synonym: tkwić

    Antonym: odpadać

27. (reflexive with się) to hold up (to maintain a good state despite difficulties)
28. (reflexive with się) to stick to, to hold onto, to keep with (to maintain social or physical contact with someone)

    Synonym: przestawać

29. (reflexive with się) to stick to (to not leave a particular place, e.g. a trail)

    Antonym: zbaczać

30. (reflexive with się) to stick to, to keep (to follow or maintain e.g. rules or norms)

    Synonyms: przestrzegać, stosować się, zastosowywać się

31. (reflexive with się) to keep, to hold on (to not be defeated, beaten, or replaced)
32. (reflexive with się, colloquial) to keep, to stick to (to maintain some attitude)
33. (reflexive with się, colloquial) to keep (to fight or resist)
34. (reflexive with się, colloquial, of animals) to reside, to live somewhere
35. (reflexive with się, colloquial, of plants) to grow somewhere

    Synonym: rosnąć

36. (reflexive with się, obsolete) to stop (to cease moment or action)
37. (reflexive with się, obsolete) to consider oneself as

Conjugation

Derived terms

Descendants

• → Czech: třímat

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), trzymać is one of the most used words in Polish, appearing 3 times in scientific texts, 1 time in news, 0 times in essays, 29 times in fiction, and 34 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 67 times, making it the 979th most common word in a corpus of 500,000 words.

References

Further reading

• trzymać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• trzymać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• trzymać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “trzymać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “trzymać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “TRZYMAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 28.04.2016
• “TRZYMAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.10.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “trzymać”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “trzymać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “trzymać”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 7, Warsaw, page 157
• trzymać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• trzymać się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego