za

za

1. (international standards) ISO 639-1 language code for Zhuang.

English Wikipedia has an article on:

za

Wikipedia

Shortened from pizza.

• 'za

• IPA^(key): /zɑː/
• Rhymes: -ɑː

za (countable and uncountable, plural zas)

1. (US, Canada, slang) Pizza.
   • 1994, Sara Borins, The Real Guide to Canadian Universities, →ISBN, page 130:

     In fact, not ordering a SUB or ZA (pizza) is almost impossible since places to eat in Sackville include Subway (subs), Ed's (subs), Joey's (subs and za), Pizza Delight (mostly za), The Snack Shop (subs and za) and One Plus One (subs and za).

   • 2006, Lee Simon, The restaurant dream?: an inside look at restaurant development, from concept to reality, →ISBN, page 44:

     But Chris, using some of his dated terminology, insisted that he wanted "za" for dinner. Back when Chris was a youngster in college, "za" was short for pizza--as if pizza were a lengthy word needing abbreviating.

   • 2010, Jim Butcher, Turn Coat:

     They call me the Za-Lord.

From an apheretic pronunciation of exotic. Compare zaza (“exotic marijuana”).

za (uncountable)

1. (slang) Exotic marijuana.

   Synonyms: see Thesaurus:marijuana

   • 2021 April 23, “Just Say Det”, in A Gangsta's Pain‎, performed by Moneybagg Yo:

     Give me some Za, Percs, drank (Wow) / Lambo starburst paint (Wow)

   • 2021 December 3, “What They Gon Say”‎performed by Ron Suno:

     I'm off the za, I'm smoking opps / He tryna run, he catch a shot (Boom)

   • 2023 April 3, “A2Z/Euphoria 2”‎performed by BabyTron:

     Heavy on the za, but with the shrooms, I'm micro dosin' / Got the mini K up in the goose, I'm micro coatin'

• IPA^(key): /ziː/, /zʌ/
• (unstressed) IPA^(key): /zə/
• Rhymes: -iː, -ʌ

za

1. Nonstandard spelling of the, mimicking foreign accents.

   Synonym: ze

From an apheretic pronunciation of wossat or (directly) of what's that.

• (General American) IPA^(key): /zə˧˥/, /zɑ˧˥/

za

1. An expression of surprise or confusion; compare wha, huh, eh.
   • 2022 May 11, Dan Shive, El Goonish Shive (webcomic), Comic for Wednesday, May 11, 2022:

     "Really, the best evidence that Liam was under mind control is that everyone here is still alive." "Za?"

• “za n.”, in Green’s Dictionary of Slang, Jonathon Green, 2016–present

• “za”, in Urban Dictionary, launched 1999.

• AZ, az, az-

Borrowed from Arabic ظَاء (ẓāʔ).

za (definite accusative zanı, plural zalar)

1. the Arabic letter ظ

• “za” in Obastan.com.

Inherited from Old Czech za, from Proto-Slavic *za.

• IPA^(key):

• Audio:

  (file)

za

1. behind (movement) (to a place behind)

   sednout si za volant ― to sit down behind the wheel

   Schoval jsem se za auto. ― I hid behind the car.

2. by (to grab by, to take by) (denotes the object being grabbed)

   Smím tě vzít za ruku? ― Can I hold your hand?

3. in (time taken) (after time elapsed)

   Sejdeme se tady za dvě hodiny. ― Let's meet back here in two hours.

   Za celou dobu, co jsem ji znala, se ani nepodívala na jiného chlapa. ― For as long as I've known her, she never even looked at another man.

4. for (amount accumulated during a certain period)

   údaje za leden 2022 ― data for January 2022

5. for (in exchange of / in return for) (e.g. price)

   Kolik dolarů dostanu za 100 korun? ― How many dollars will I get for 100 crowns?

6. for (struggle/fight for)

   boj za nezávislost ― struggle for independence

7. on behalf of, for

   za vládu ― on behalf of the government

8. (responsible) for

   Kdo za to odpovídá? ― Who is responsible for that? / Who is behind that?

9. for (apologize for / grateful for)

   Se omlouvám za to, co jsem včera řekl. ― I apologize for what I said yesterday.

   Jsem vděčný za příležitost. ― I'm grateful for the opportunity.

10. for, in favor of

    Je za trest smrti. ― He is in favor of the death penalty.

11. as (consider as, recognize as)

    Pokládali jsme ho za přítele. ― We considered him a friend.

12. per

    100 km za hodinu ― 100 km per hour

za

1. behind, beyond (location)

   Zahrada je za domem. ― The garden is behind the house.

2. after

   den za dnem ― day after day

   Běžel za ním. ― He ran after him.

   Pojď za mnou. ― Follow me. (Come after me).

3. behind (figuratively: in support)

   Všichni stojíme za vámi. ― We're all behind you.

4. behind (indicating the cause)

   Ona je za tím vším? ― She is behind all this?

za

1. during (during the time of)

   Brali jsme se za války. ― We got married during the war.

   Telefonovala za jízdy. ― She was talking on the phone while she was driving.

• před (space science)

• “za”, in Příruční slovník jazyka českého (in Czech), 1935–1957
• “za”, in Slovník spisovného jazyka českého (in Czech), 1960–1971, 1989
• “za”, in Internetová jazyková příručka (in Czech)

za

1. (obsolete, music) solfège syllable formerly used to represent B flat

• ğa (alternative orthography)

From Latin iam. Compare Italian già.

za

1. already

   Synonym: biel

• dizà
• bielzà

• Bantu, cf. Isanzu -za 'to come'

• IPA^(key): /dza/

za

1. to come

   Synonym: botcho

za

1. cloud

za

1. The hiragana syllable ざ (za) or the katakana syllable ザ (za) in Hepburn romanization.

za

1. sauce, curry, gravy, stew

• zó

Inherited from Proto-Slavic *za. Sense 1 is a semantic loan from Polish za.

• IPA^(key): /ˈza/
• Rhymes: -a
• Syllabification: za

za

1. in, during
2. behind, beyond, after denotes location
3. behind, beyond denotes movement

za

2. overly, excessively, too

• Stefan Ramułt (1893) “za”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 258
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “za”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎
• “za”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

• sa (obsolete)

From Proto-Slavic *za.

• IPA^(key): /za/

za

1. for

   Žarim za nowy kompjuter. ― I’m saving for a new computer.

   Mam list za tebje. ― I have a letter for you.

   Wóna jo za amt kandiděrowała. ― She ran for an office.

   Něnto pokuśim za swóje zmólki. ― I’m paying for my mistakes now.

   Ja som raz za njogo źěłał. ― I used to work for him.

   Smej awto za 200 euro kupiłej. ― We bought a car for 200 euros.

   Za ten lětny cas jo južo pśeliš górucy. ― It’s already too hot for this time of year.

2. in (after a period of time)

   Buźom tam za pěś minuty. ― I’ll be there in five minutes.

3. behind (goal-oriented)

   Wón jo šeł za dom. ― He went behind the house.

4. behind (stationary location)

   Wón stoj za domom. ― He’s standing behind the house.

za

1. Nonstandard spelling of zā.
2. Nonstandard spelling of zǎ.
3. Nonstandard spelling of zá.

• Transcriptions of Mandarin into the Latin script often do not distinguish between the critical tonal differences employed in the Mandarin language, using words such as this one without indication of tone.

• z̄ǎ (obsolete)

• IPA^(key): /zǎ/

zǎ

1. tree
2. wood
3. stick
4. firewood

• Andrews, Enriqueta (1950) Vocabulario otomí de Tasquillo, Hidalgo‎ (in Spanish), México, D.F.: Instituto Lingüístico de Verano, pages 40, 46, 63, 70
• Hernández Cruz, Luis, Victoria Torquemada, Moisés (2010) Diccionario del hñähñu (otomí) del Valle del Mezquital, estado de Hidalgo (Serie de vocabularios y diccionarios indígenas “Mariano Silva y Aceves”; 45)‎ (in Spanish), second edition, Instituto Lingüístico de Verano, A.C., page 397

From Proto-Bantu *-jìja.

-za

1. (intransitive) to come

This verb needs an inflection-table template.

Clipping of ezà

• IPA^(key): /zà/

zà (plural zàzhì)

1. Alternative form of ezà (“person; individual”)

Inherited from Proto-Slavic *za.

• IPA^(key): (13^th CE) /ˈza/
• IPA^(key): (15^th CE) /ˈza/

za

1. in, during
2. behind, beyond denotes movement
3. for, as, being
4. in, after with time constructions
5. behind denotes location

• Czech: za

• Jan Gebauer (1903–1916) “za”, in Slovník staročeský (in Czech), Prague: Česká grafická společnost "unie", Česká akademie císaře Františka Josefa pro vědy, slovesnost a umění

Inherited from Proto-Slavic *za. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /za(ː)/
• IPA^(key): (15^th CE) /za/, /zɒ/

za

1. (attested in Masovia) denotes location where an action is directed toward
   • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎, Mierzeniec, Płock, line 448:

     Geszthly... vethknye sza nadrą kapyczą

     [Jestli... wetknie za nadrę kapicę]

2. denotes movement to a location behind something behind
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 820:

     Vzyąly (pro zvyązaly) yemu rącze opak albo za szye

     [Zwią[za]li jemu ręce opak albo za sie]

3. denotes general location by, at
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 630:

     Yze spadl stolcza vznak za drzvy

     [Iże spadł z stolca wznak za drzwi]

4. denotes distance behind
   • 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, section 20,11:

     Naywodl cyen pan po tich rzøtkoch, gymysz ivsz bil sstøpyl na orloiv Achasowu zasyø za dzesyøcz slopyenyow (retrorsum decem gradibus)

     [Nawiodł cień Pan po tych rządkoch, jimiż już był zstąpił na orłoju Achasowu zasię za dzesięć słopieniow (retrorsum decem gradibus)]

5. (attested in Greater Poland) denotes location of grabbing or contact by
   • 1974 [1405], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎, volume IV, number 131, Kalisz:

     Yaco Yan... rwal gi sza wlosi

     [Jako Jan... rwał ji za włosy]

6. (attested in Lesser Poland) denotes how long an action occurs for
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎, Miechów, page cv 41:

     Taco tih crolew [syn boży żądnie tam] o chacal, ize za trinadesce dny ot narodena gih […]

     [Tako tych krolew [Syn Boży żądnie tam]o czakał, iże za trzynadzieście dni ot narodzenia jich […] ]

7. (attested in Greater Poland) denotes length after which an action will begin in
   • 1967 [1408], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 376, Kościan:

     Jaco Potrasz Iandrzeya ne wranczil do pana santoczskego w pancz grziwen, ale za dve nedzeli na postauene

     [Jako Piotrasz Jędrzeja nie wręczył do pana Sątocskiego w pięć grzywien, ale za dwie niedzieli na postawienie]

8. denotes position in time relative to a certain moment before
   • 1877-1881 [1464], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 783:

     Ale ya thesch mlodzyenyecz we szyrzoda wthora za Popyelecz przed obyadem pyszma dokonal

     [Ale ja też młodzieniec we śrzodę wtorą za Popielec przed obiadem pisma dokonał]

9. (attested in Masovia) denotes frequency of payment for; per
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 47:

     Aby... pyenyądzi szwych poszyczayącz, nye wyączey za kaszdy thydzen (pro qualibet septimana) wszącz myely, nyszly tylko geną qwartą

     [Aby... pieniędzy swych pożyczając, nie więcej za każdy tydzień (pro qualibet septimana) wziąć mieli, niżli (czy niźli) tylko jeną kwartę]

10. (attested in Lesser Poland) with an ordinal number; denotes which time in a sequence; for the _ time

    Synonym: po

    • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎, Lesser Poland, page 58:

      Acz... w lesye drwa kv swemv poszythkv rąbal, ten, czyg lyas gest, za pyrwe ma wzącz syekyrą, za wtore syekyrą, plascz y suknya, za trzecze woly abo konye ma wzącz

      [Acz... w lesie drwa ku swemu pożytku rąbał, ten, czyj las jest, za pirwe ma wziąć siekirę, za wtore siekirę, płaszcz i suknią, za trzecie woły abo konie ma wziąć]

11. used in verb government
12. (attested in Masovia, Silesia) denotes benefactive action for
    • 1937 [Second half of the 15th century], Józef Birkenmajer, editor, Bogarodzica dziewica. Analiza tekstu, treści i formy‎, number C, Warsaw:

      O swyathy Voczyesze..., prosz sza nasz gospodna

      [O święty Wociesze..., proś za nas Gospodna]

    • 1937 [End of the 15th century–beginning of the 16th century], Józef Birkenmajer, editor, Bogarodzica dziewica. Analiza tekstu, treści i formy‎, number E, Cieszyn:

      O swyathy Voczyesze..., prosz sza nasz gospodna

      [O święty Wociesze..., proś za nas Gospodna]

13. (attested in Lesser Poland) denotes function or similarity as; for
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎, Krakow, page 5a:

      Tako isczy Rymane szøcz gy ony sza boga bily mely

      [Tako iżci Rzymianie sąć ji oni za boga byli mieli]

    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 109:

      Od tego tako omdlal, yze owscheya za marthwe (quasi mortuus) lyezal

      [Od tego tako omdlał, iże owszeją za martwe (quasi mortuus) leżał]

14. (attested in Greater Poland) denotes cost for
    • 1959 [1387], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 22, Poznań:

      Jaco ten scot, czso gy ranczil Prandotha Maczeyewy, ten stal za szecz grziwen

      [Jako ten skot, czso ji ręczył Prędota Maciejewi, ten stał za szeć grzywien]

15. (attested in Lesser Poland) denotes replacement with, for
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 108:

      Za to (pro eo), by mø mylowaly, wwloczyly sø mne

      [Za to (pro eo), by mię miłowali, uwłoczyli są mnie]

16. (attested in Lesser Poland) denotes cause because of
    • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎, Miechów, page cr 17:

      S taynego sircha [strumienie gor]skich slez za grehi uilige

      [Z tajnego sirca [strumienie gor]skich słez za grzechy wylije]

17. (attested in Masovia) denotes manner
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 46:

      Abi nygeden... zemyenyn... kostek nye gygral na pozyczki..., yano tylko za pyenyądze gothowe (pecunia pro parata)

      [Aby nijeden... ziemienin... kostek nie jigrał na pożyczki..., jano tylko za pieniądze gotowe (pecunia pro parata)]

18. (attested in Lesser Poland) denotes aim or goal for
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ath 36:

      Genze cyrpal gest za zbawyenye nasze (pro salute nostra)

      [Jenże cirpiał jest za zbawienie nasze (pro salute nostra)]

19. (attested in Greater Poland) denotes position behind something behind
    • 1981 [1403], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V, A. Roty gnieźnieńskie, s. 76-274, number 125, Gniezno:

      Yaco Jarochna... rosipala copcze s prawem vsute a za timi kopczi vczinila dwadzeszcza grziwen scodi Zacharzewi, poszegwszi domi y dzena

      [Jako Jarochna... rozsypała kopce z prawem usute a za tymi kopcy uczyniła dwadzieścia grzywien szkody Zacharzewi, pożegwszy domy i dzienia]

20. denotes the leader or causer of an action
    • 1861 [1398], Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi‎, volume III, Biblioteka Warszawska, page 34:

      Tedi poslali comornika hy vosnego... prossącz gych prze bok, aby gim othpuscili przissangą hy kgnew pirwey, nisli posli hy ius copczi począti snamonowacz za nimi

      [Tedy posłali komornika hi woźnego... prosząc jich prze Bog, aby jim otpuścili przysięgę hi [k]gniew pirwej, niżli (czy niźli) poszli hi już kopcy poczęty snamionować za nimi]

21. (attested in Lesser Poland) denotes connection with someone with
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 62,8:

      Przistala iest dusza moia za tobø (adhaesit... post te)

      [Przystała jest dusza moja za tobą (adhaesit... post te)]

22. (attested in Greater Poland) denotes when something occurs at, during
    • 1888 [1404], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎, Greater Poland, page 118:

      Iacom Maczeya ne szyndowal swym pomocznykem za dnem any za noczø korzystnø rzeczø

      [Jakom Macieja nie szyndował swym pomocnikiem za dniem ani za nocą korzystną rzeczą]

23. (attested in Greater Poland) based on
    • 1888 [1402], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎, Greater Poland, page 101:

      Eze Groth yma trzi grziwni y osm groszi na Cusszowey czøsczi y za nim szedzi i plat yemu ma placzicz

      [Eże Grot ima trzy grzywny i ośm groszy na Kuszowej części i za nim siedzi i płat jemu ma płacić]

24. (attested in Greater Poland) denotes actions occurring alongside other actions
    • 1967 [1424], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 1064, Kościan:

      Iaco kedy *nyeprzyeczele byezeli w zemya a [a] sskodzyly zemyą a kyedy pan Barthoss byezal za pogonem..., tedy nye slal do domv pana Gila, aby byezal za nyeprzyaczelmy

      [Jako kiedy nieprzyjaciele bieżeli w ziemię a [a] szkodzili ziemię a kiedy pan Bartosz bieżał za pogonem..., tedy nie słał do domu pana Gila, aby bieżał za nieprzyjacielmi]

25. (attested in Lesser Poland) denotes object of payment for work
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ann 7:

      Napelneny pyrzwey, za chlebmy sø se posadzely (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)

      [Napełnieni pirzwej, za chlebmi są sie posadzieli (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)]

26. (attested in Greater Poland) denotes an accompanying object
    • 1974 [1402], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎, volume IV, number 52, Kalisz:

      Kedi[by] mi ne dal tego lista, tedibi mi swog mal na sø dacz sza swø peczanczø

      [Kiedy[by] mi nie dał tego lista, tedyby mi swoj miał na się dać za swą pieczęcią]

za

1. The meaning of this term is uncertain.
   • 1959 [1398], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 381, Poznań:

     Yssze Marczin ne odmouil Yana szoltisa od rok za swego pana za Wolwrama

     [Iże Marcin nie odmowił Jana sołtysa od rok za swego pana za Wolframa]

za

1. (attested in Masovia) interrogative particle: introduces a yes-no question

   Synonym: azali

   • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎, Mierzeniec, Płock, line w. 82:

     Wstan, mystrzv, othpovyecz, gyesthly vmyesz. Za po polskv nye *roszvnyesz?

     [Wstań, mistrzu, otpowiedz, jestli umiesz. Za po polsku nie rozumiesz?]

2. (attested in Greater Poland) combines with interrogatigives to mean what kind (of)
   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 26:

     Czo za prawo myedzy thema dwema?

     [Co za prawo miedzy tema dwiema?]

• Polish: za
• Silesian: za

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “za”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish za.

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Audio 3:

  (file)

• Rhymes: -a
• Syllabification: za

za

1. overly, excessively, too

   Synonym: zbyt

   Ta koszula jest dla mnie za mała. ― This shirt is too small for me.

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), za (particle) is one of the most used words in Polish, appearing 1 time in scientific texts, 0 times in news, 0 times in essays, 8 times in fiction, and 59 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 68 times, making it the 957th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

za

1. behind, beyond, after denotes location

   Dzieci schowały się za murem. ― The children hid behind the wall.

   Skręć w prawo tuż za restauracją. ― Turn right just after the restaurant.

2. behind indicates the cause of something

   Ciekawe, co kryje się za jej dziwnym zachowaniem. ― I wonder what's behind her strange behaviour.

3. for, in favour of

   Jestem za strajkiem. ― I am in favour of the strike.

   Czy ona jest za naszym pomysłem? ― Is she for our idea?

4. after later in time or sequence

   Synonym: po

   godzina za godziną ― hour after hour

5. behind, beyond denotes movement

   Wyjeżdżamy za granicę na kilka dni. ― We're going abroad for a few days. (literally, “We're going beyond the border for a few days.”)

6. by denotes the object being grabbed

   Trzymać kogoś za rękę. ― To hold someone by the hand.

7. in, to with time constructions

   Za miesiąc będę miał 25 lat. ― In a month I'll be 25 years old.

   za pięć szósta ― five (minutes) to six

8. for, in return for

   On był wdzięczny za naszą pomoc. ― He was grateful for our help.

   Ile zapłaciłeś za to? ― How much did you pay for this?

9. in, during

   za starych czasów ― in olden times/in olden times

   za królowej Wiktorii ― during Queen Victoria's reign

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), za (particle) is one of the most used words in Polish, appearing 170 times in scientific texts, 192 times in news, 226 times in essays, 412 times in fiction, and 336 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 1336 times, making it the 30th most common word in a corpus of 500,000 words.^[2]

• za in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• za in Polish dictionaries at PWN
• “ZA_I”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.07.2009
• “ZA_II”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.07.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “za”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “za”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “za”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 6

From Proto-Bantu *-jìja.

-za (infinitive kūza, perfective -je)

1. to come

Both the present and perfective stems cause the preceding vowel to be lengthened.

Inherited from Proto-Slavic *za.

• IPA^(key): /za/

za (Cyrillic spelling за)

1. for (expressing a reason)

   glasati za nekoga ― to vote for somebody

   prodati nešto za 100 dolara ― to sell something for a hundred dollars

   platiti za radoznalost ― to pay for one's curiosity

   bojati se za nekoga ― to fear for somebody

   doći kući za praznike ― to come home for the holiday season

2. behind, in back of, at (without change of position, answering the question gdjȅ/gdȅ)

   sjediti/sedeti za stolom ― to sit at the table

   Idi za mnom. ― Follow me. (Go behind me.)

3. during

   za dana ― during the day, during daylight

   za života ― during one's life

   za vr(ij)eme rata ― during the war

4. to, toward

   cesta za Beč ― the road to Vienna

   putovati za Beč ― to travel to Vienna

5. in (in expressions with time)

   doći opet za nekoliko dana ― to come back in a few days

   pretrčati 100 metara za 9 sekundi ― to run 100 meters in 9 seconds

6. by

   uzeti za ruku ― to take by the hand

   uhvatiti za ruku ― to grab by the arm

   vući za uši ― to pull by the ears

7. for, as (with verbs denoting naming, appointing, declaring, considering, etc.)

   postaviti nekoga za preds(j)ednika ― to appoint somebody president

   držati nekoga za pametnog čov(j)eka ― to consider somebody a smart person

8. after

   jedan za drugim ― one after another

   praviti grešku za greškom ― to make one error after another; to make errors repeatedly

   Ponovite za mnom. ― Repeat after me.

9. for

   tugovati za nekim ― to grieve for somebody

   čeznuti za srećom ― to yearn for happiness

   Ljudi koji svakodnevno imaju potrebu za čokoladnim stvarima. ― People who have a daily need for chocolate stuff.

   Često se misli da je želja za određenom vrstom hrane psihološke prirode. ― It is often thought that the desire for certain type of food is of psychological nature.

From Late Latin thia, from Ancient Greek θεία (theía).

za

1. aunt

• tzitzi
• zu

Inherited from Old Polish za.

• IPA^(key): /ˈza/
• Rhymes: -a
• Syllabification: za

za

1. denotes location; behind
2. denotes movement; behind, beyond
3. denotes period; in, during
4. denotes object of emotions; for
5. denotes object of exchange; for
6. denotes source or cause; for
7. denotes desired object; for
8. denotes time; in

   Synonym: po

9. with repeated nouns; denotes time after

   Synonym: po

   dziyń za dniym ― day after day

10. denotes location not within; outside

    Synonyms: pod, poza

    Antonym: w

11. with an ordinal number and rŏz for (the Xth time)

    Synonym: po

12. indicates amount; for
13. used to denote elapsing time; in
14. denotes profession.
15. denotes a trait; for, as

• za in dykcjonorz.eu
• za in silling.org

Inherited from Proto-Slavic *za.

• IPA^(key):

za

This term needs a translation to English. Please help out and add a translation, then remove the text {{rfdef}}.

• “za”, in Slovníkový portál Jazykovedného ústavu Ľ. Štúra SAV [Dictionary portal of the Ľ. Štúr Institute of Linguistics, Slovak Academy of Science] (in Slovak), https://slovnik.juls.savba.sk, 2003–2024

From Proto-Slavic *za.

• IPA^(key): /za/

za

1. This term needs a translation to English. Please help out and add a translation, then remove the text {{rfdef}}.
2. behind (stationary)
3. after, following (in time)
4. behind (motion to)
5. for

• “za”, in Slovarji Inštituta za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU (in Slovene), 2014–2024

Inherited from Proto-Slavic *za.

• IPA^(key): /ˈza/
• Rhymes: -a
• Syllabification: za

za

1. denotes movement; behind, beyond
2. denotes object being grabbed; by
3. denotes time after which something happens; in
4. denotes object of defense, help, etc.; for
5. denotes object of exchange; for
6. denotes aim or object of determination; for
7. denotes manner of buying and selling; for
8. denotes location; behind
9. denotes object of desire; for

• Lorentz, Friedrich (1912) “zã”, in Slovinzisches Wörterbuch‎ (in German), volume 2, Saint Petersburg: ОРЯС ИАН, page 1284

za (¡za!)

1. (usually said to an animal) scat, get out of here, shoo

• “za”, in Diccionario de la lengua española [Dictionary of the Spanish Language] (in Spanish), online version 23.7, Royal Spanish Academy [Spanish: Real Academia Española], 2023 November 28

za

1. Romanization of 𒍝 (za)

za

1. N class inflected form of -a (plural only).

From Proto-Kuki-Chin *yan, from Proto-Sino-Tibetan *b-r-gya.

za

1. hundred

• Zomi Ordbog based on the work of D.L. Haokip

From Latin circa (“around”) and its descendants, ultimately from Ancient Greek κρίκος (kríkos, “ring”).

IPA^(key): /t͡sa/

za

1. around, about, approximately, circa

• dö (“about, of, concerning”)

From Proto-Bantu *-jìja.

• IPA^(key):

-za

1. (intransitive) to come

This verb needs an inflection-table template.

• -zama

From Proto-Kuki-Chin *yan, from Proto-Sino-Tibetan *b-r-gya.

za

1. hundred

• Lukram Himmat Singh (2013) A Descriptive Grammar of Zou, Canchipur: Manipur University

From Proto-Bantu *-jìja.

IPA^(key): /za/

-za

1. (intransitive) to come

• -zama

• C. M. Doke, B. W. Vilakazi (1972) “za”, in Zulu-English Dictionary, →ISBN: “za”