zabrać

Inherited from Proto-Slavic *zabьrati. By surface analysis, za- +‎ brać. First attested in the end of the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zabrat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /zabrat͡ɕ/

zabrać pf (imperfective zabierać)

1. (attested in Greater Poland, Masovia) to steal, to seize, to rob (to take someone else's thing)
   • 1981 [1398], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V, A. Roty gnieźnieńskie, s. 76-274, number 39, Gniezno:

     Ysze czso tha zabral Janowi cone, to zabral, nisz ol przyøl crolewstwo

     [Iże czso ta zabrał Janowi konie, to zabrał, niż ol przyjął krolewstwo]

   • 1879 [1480], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis‎, Masovia, page LXXXVII:

     Jakom ya nye wrzuczyl szyą... gwalthewnye we wloki w Wągrodnye, na kthore... pleban... prawo ma, anym zabral czynschu sz kmyeczy thych

     [Jakom ja nie wrzucił się... gwałtewnie we włoki w Wągrodnie, na ktore... pleban... prawo ma, anim zabrał czynszu z kmieci tych]

2. to abduct, to hijack, to kidnap
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 34, 29:

     Drudzy synowye Iacobowy byezawszy y pobyly wszitko myasto... a dzatky y zoni gich *zwyozawszy zabraly (duxerunt captivas)

     [Drudzy synowie Jakobowi bieżawszy i pobili wszytko miasto... a dziatki i żony jich związawszy zabrali (duxerunt captivas)]

3. to take back (to grab with one's hands again; to acquire again)
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 31, 32:

     Patrzi, a czsokoly swego naydzesz v nasz, to zabyerz (aufer)

     [Patrzy, a czsokoli swego najdziesz u nas, to zabierz (aufer)]

4. (attested in Lesser Poland) to take (to ensure that one has something with them when they depart)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 48, 18:

     Gdi zagine, ne zaberze wszego (non sumet omnia)

     [Gdy zaginie, nie zabierze wszego (non sumet omnia)]

5. (of a stream, attested in Sieradz-Łęczyca) to swell, to rise
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXII, Łęczyca, page 12:

     Nam quem pluuialibus vndis intumuit, gl. id est invndauit wszydze, zabrala, torrens, fluit acrior amne perhenni, gl. fluuio perpetuo

     [Nam quem pluuialibus vndis intumuit, gl. id est invndauit wzydzie, zabrała, torrens, fluit acrior amne perhenni, gl. fluuio perpetuo]

6. (of waves, water, etc., attested in Sieradz-Łęczyca) to take away, to lift (to carry someone or something)
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXII, Łęczyca, page 11:

     Ad instar anchore, que firmo cursu ratem in portu retinet, ne procellis quassata, zalewayączymy velmy zabrana,... illidatur... ad rupes contiguas

     [Ad instar anchore, que firmo cursu ratem in portu retinet, ne procellis quassata, zalewającymi wełmy zabrana,... illidatur... ad rupes contiguas]

• Polish: zabrać
• Silesian: zabrać

• Boryś, Wiesław (2005) “brać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “brać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zabrać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish zabrać. By surface analysis, za- +‎ brać.

• IPA^(key): /ˈza.brat͡ɕ/

• Audio 1; “zabrać”:

  (file)

• Audio 2; “zabrać się”:

  (file)

• Rhymes: -abrat͡ɕ
• Syllabification: za‧brać

zabrać pf (imperfective zabierać)

1. (transitive) to take (grabbing with one's hands, to place somewhere)

   Synonym: wziąć

2. (transitive) to take (to cease touching by moving one's hands)
3. (transitive) to take, to bring (to cause someone or something to be in a different place)
4. (transitive) to take (to cause someone to cease being somewhere)

   Synonym: wziąć

5. (transitive) to take (to force someone to go somewhere, e.g. to the police)

   Synonym: wziąć

6. (transitive) to take (to allow to join)

   Synonym: wziąć

7. (transitive) to take (to ensure that one has something with them when they depart)

   Synonym: wziąć

8. (transitive) to take, to take away (to deprive of materially)

   Synonym: wziąć

   Nauczyciel zabrał mi telefon. ― The teacher took my mobile phone away.

9. (transitive) to take, to take away (to deprive of non-materially)

   Synonym: odebrać

10. (transitive) to take, to take away, to carry away (i.e. of water, to destroy, upset, or move something)
11. (transitive) to take, to take away (to kill)
12. (transitive) to take (to accept for transport as passengers or cargo)
13. (transitive) to take (to last a certain amount of time)

    Synonym: zająć

14. (transitive, obsolete) to take on (to acquire a trait)

    Synonym: nabrać

15. (reflexive with się) to get to (to begin to do some activity)

    Synonym: wziąć się

16. (reflexive with się, colloquial) to take on (to begin to deal intensively with matters related to a specific person)

    Synonym: wziąć się

17. (reflexive with się, colloquial) to leave (to go away from some place)

    Synonyms: see Thesaurus:uciekać

18. (reflexive with się) to take oneself somewhere (to travel or stay somewhere)
19. (reflexive with się) to take oneself somewhere (to join someone and go somewhere with them)
20. (reflexive with się, colloquial) to come on, to make a pass (to attempt for a sexual relation with someone, typically in an unrefined manner)

    Synonym: dobrać się

21. (reflexive with się) to take drastic measures against someone or something
22. (reflexive with się, obsolete) to spread (to become more common)

    Synonyms: rozpowszechnić się, upowszechnić się

zabrać pf (imperfective zabierać)

1. (reflexive with się, impersonal, obsolete) to be in for, to be coming

   Synonym: zanieść się

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), zabrać is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 12 times in news, 10 times in essays, 22 times in fiction, and 26 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 74 times, making it the 876th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• zabrać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zabrać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zabrać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zabrać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ZABRAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.07.2009
• “ZABRAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 12.01.2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zabrać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zabrać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zabrać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 26
• zabrać się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego