Bu liste, Türkçe Vikisözlük'e eklenen girdilerin olması gereken biçimini açıklamaktadır. Ayrıca bu biçim içerisinde hangi bölümlerin eklenmesine izin verildiği ve bu bölümlerin içlerinde neler bulunması gerektiğini de açıklar. Bu açıklamalar, düzenleme yapan kullanıcıların, bir girdinin biçiminin en iyi hâlini belirlemelerinde yardımcı olur.
Aşağıda verilen bilgiler belli bir "standart" biçim sunmasına rağmen bunlar katı kurallar değillerdir. Bu bilgiler içerisinde sapmalar bulabilirsiniz ama diğer kullanıcılar sizinle hemfikir olmayabilir, bu nedenle yaptığınız değişiklikleri geri alabilir ve eğer onları bunu yapmaya zorlarsanız haklı olarak bu işlemi tamamlayabilirler. Lütfen sonuca atlamadan önce bir tartışma başlatın. Eğer değişikliğinizin kabul görmesini istiyorsanız topluluğu ikna etmek zorundasınız. Eğer bu sapmayı yapmanızda iyi bir nedeniniz yoksa aşağıdaki standartlar doğru kabul edilecektir. Tartışma yapmayı reddetmek veya değişiklik savaşlarına girmek diğer ilgisiz alanlarda da sizin güvenirliliğinizi azaltacaktır.
Bu, "yatak" sözcüğü için basit bir girdidir ve bir girdinin en temel unsurlarını göstermektedir:
Bu örnek, bir girdiye ya da girdinin bir kısmına başlamak için kopyalanıp kullanılabilir.
== Türkçe == ===Ad=== {{tr-ad}} # {{t|dil=tr|mobilya}} ] ya da ] için üstüne yatılan genellikle ] ve türevlerinden imal edilen ürün # {{t|dil=tr|mobilya}} ], ], ] vb. maddelere ] geçirerek yapılan ], ] ====Çekimleme==== {{tr-ad-tablo}} ===Kaynakça=== {{Kaynak-TDK}}
Başka dillerdeki sözcüklerin girdilerinde, o dildeki sözcüğün girdisi oluşturulurken standart biçime olabildiğince yakın olan bir biçim oluşturulmalıdır. Ama normalde Türkçe sözcüklerde açıklama kısmı yazılırken diğer dillerde sözcüğün Türkçe çevirisi yazmalıdır, ayrıca çeviriler başlığı da göz ardı edilmelidir çünkü bu başlık, sadece Türkçe sözcükler içindir.
Başka alfabelerde yazılmış diller için (Japonca, Gotça vs.) belli yerlerde harf çevirisi sistemi uygulanmaktadır. Ayrıca her harf çevirisi girdisi, "#" ile başlayan en az bir tane açıklama kısmı içermek zorundadır.
Bazı diller standart biçimden farklı olan karakteristiklere sahiptir.
Girdilere eğer mümkünse ekleyebileceğiniz bazı ekstra başlıklar bulunmaktadır ama gerekli uzmanlığa, kaynaklara veya zamana sahip değilseniz bu başlıkları -bir tanesi dışında- eklemek zorunda değilsiniz. Eklemek zorunda olduğunuz tek başlık "Kaynakça" başlığıdır. Aşağıda bulunan liste ayrıcalıklı bir liste değildir, bazı durumlarda başka başlıklar daha önemli olabilir. Bu başlıklar için bu sıra önerilmektedir ama tartışma olduğu ve bir fikir birliğine varıldığı takdirde bu başlıkların sırası değişebilir ya da fazladan bir başlık eklenebilir.
Bu başlıkların birçoğunu kullanan bir girdi şu şekilde olmalıdır:
==Türkçe== ===Farklı yazılışlar=== ===Köken=== ===Söyleniş=== * Belirli okunuşlar * İlgili lehçelerdeki okunuşların ses dosyaları * Sesteş sözcükler * Heceleme ===Ad=== Başlık başı satırı # Anlam 1 #* Örnekler # Anlam 2 #* Örnekler vs. ====Açıklamalar==== ====Çekimleme==== ====Benzer sözcükler==== ====Karşıt anlamlılar==== ====Üst kavramlar==== ====Alt kavramlar==== ====Yan kavramlar==== ====Eş anlamlılar==== ====Türetilmiş kavramlar==== ====İlgili sözcükler==== ====Atasözleri==== ====Deyimler==== ====Çeviriler==== ===Eylem=== Başlık başı satırı # Anlam 1 #* Örnekler vs. ====Açıklamalar==== ====Çekimleme==== ====Benzer sözcükler==== ====Karşıt anlamlılar==== ====Üst kavramlar==== ====Alt kavramlar==== ====Yan kavramlar==== ====Eş anlamlılar==== ====Türetilmiş kavramlar==== ====İlgili sözcükler==== ====Atasözleri==== ====Deyimler==== ====Çeviriler==== ===Kaynakça=== ===Ek okumalar=== ===Anagramlar=== (Diller arasında bir satır boşluk yeterli) ==Fince== ===Köken=== ===Söyleniş=== ===Ad=== Başlık başı satırı # Türkçe çeviri 1 #* Fincede yazılmış örnek #** Örneğin Türkçe çevirisi # Türkçe çeviri 2 #* Fincede yazılmış örnek #** Örneğin Türkçe çevirisi ====Benzer sözcükler==== ====Türetilmiş kavramlar==== ====İlgili sözcükler====
Başlıkları ve girinti seviyelerini sıraya sokmadaki ana prensip, onları iç içe sokmaktadır. Yukarıda gösterilen sıralama büyük bir çoğunlukta bu amacı başarmaktadır. Bir seviyede yazılmış başlık, kendi seviyesinde başka bir başlık ekleninceye kadar kendisinden sonra gelen her şeyi içerisine dâhil etmektedir. Eğer bir sözcük hem ad hem de eylem olabiliyorsa, cümlede kullanıldığı ilk anlamıyla ilgili bütün alt başlıklar önce gelmeli ve daha sonra da ikinci anlamına başlanmalı. İç içe yerleştirmek Vikisözlük'ün düzenlenmesinde bir anahtar prensiptir ama konsepti sözlü ekonomi ile tarif edilmesi zor olmasından sıkıntı çekmektedir. Eğer bu durumlardan herhangi biriyle ilgili sorularınız varsa var olan girdileri inceleyin veya eskiden beri aktif olan diğer kullanıcılara danışın.
Genelde, bu kısımdaki başlıklar sözcüğün anlamına bağlı değildir. Bu başlıklar, sözcüğe ve sözcüğün diğer sözcüklerle olan ilişkisine yönelen bir ortam oluşturmaktadır. Ayrıca belirli sözcüğü diğerlerinden ayırmaya yarayan bazı benzer yönlerinden de bahsedilir. Başlıkların sırası şu şekildedir:
Bu başlıklar genellikle sözcüğün anlamına göre değişiklik gösterirler. Başlıkların sırası şu şekildedir:
Girdinin adı sözcük, sözcük grubu, sembol, biçim birimi veya diğer söz türlerinden birisidir.
Bir girdinin; büyük küçük harf, noktalama, ayırıcı, bağlaç, alfabe ve numara içeren kombinasyonlar ve diğer semboller ile farklılıklar içeren girdileri mevcutsa, {{bakınız}}
şablonunu sayfanın en üstünde sayfalar arası bağlantı yapmak için kullanın. Mesela At (astatin'in kısaltması), at (bir hayvan) ve AT (Avrupa Topluluğu'nun kısaltması) girdilerinin arasında bağlantı verebilmek için sayfaların başına {{bakınız|at|At|AT}}
şeklinde bir şablon konulmalıdır.
Aynı sözcüğün farklı yazılışları farklı sayfalarda tutulabilir:
Köken bilgisi herhangi bir girinti kullanmadan hemen başlığın altında verilir. Bu kısımda genellikle sözcüğün nereden geldiği belirtilir. Sözcüğün altında yatan diğer dillerdeki versiyonları da verilebilir. Modern birçok sözcük için sözcüğün hangi kökenden geldiği gösterilir. Eğer bir sözcük, aynı dildeki başka bir sözcükten genel bir kural ile türediyse bu başlıkta köken sözcüğün bütün bilgilerini tekrar türemiş sözcüğün sayfasında girmeye gerek yoktur.
Köken başlığı hakkında bilinmesi gereken ilk şey herhangi bir madde işaretinin (*, 1. vb.) kullanılmadığıdır. Bundan sonra o sözcüğün hangi dilden geçtiği gösterilir, bunun için {{kökenli}}
şablonu kullanılır. Örnek olarak bir sözcüğünün Türkçe'ye Osmanlı Türkçesinden, Osmanlı Türkçesine de Eski Türkçe'den geçtiğini göstermek istiyorsak,
===Köken=== {{kökenli|tr|ota|بر}}
şeklinde yazarız ve çıktısı:
Osmanlı Türkçesi بر sözcüğünden şeklinde olur. Yani ilk olarak {{}}
ile şablonu başlatırız, daha sonra {{kökenli}}
ile köken şablonu kullandığımızı belirtiriz. Bundan sonra da sözcüğün hangi dile geçtiğini gösterilir: {{kökenli|tr}}
. Son olarak da {{kökenli|tr|ota}}
ile sözcüğün hangi dilden geçtiğini dil kodunu vererek yazarız. Dil kodları için bu sayfaya bakabilirsiniz.
Daha sonra ise köken dildeki sözcük gelir. Bu şablon köken başlıklarında adı geçen sözcüğü belirtmek için kullanılır. Yukarıdaki örnekten devam edersek Osmanlı Türkçesinde bir sözcük بر şeklinde yazılır. Eski Türkçede ise 𐰋𐰃𐰼 şeklinde yazılır. Yani bu sözcükler formata uygun olarak:
===Köken=== {{kökenli|tr|ota|بر}}, {{kökenli|tr|otk|𐰋𐰃𐰼}}
şeklinde gösterilir ve çıktısı:
Osmanlı Türkçesi بر sözcüğünden, Eski Türkçe 𐰋𐰃𐰼 (b²ir²) sözcüğünden şeklinde olur.
Ayrıca kökenli şablonunda sözcüklerin yazıçevrimini ve o dildeki anlamlarını kısa bir şekilde verebiliriz.
===Köken=== {{kökenli|tr|ota|بر|anlam=bir|ç=bir}}, {{kökenli|tr|otk|𐰋𐰃𐰼|anlam=bir|ç=bir}}
şeklinde yazarsak çıktısı:
Osmanlı Türkçesi بر (bir, “bir”) sözcüğünden, Eski Türkçe 𐰋𐰃𐰼 (b²ir², “bir”) sözcüğünden şeklinde olur.
Bazı durumlarda {{kökenli}}
yerine bu başlıkta {{devralınan}}
veya {{nakledilen}}
şablonlarını kullanmanız gerekebilir. Bu şablonların da kullanım alanları kendi belgeleme sayfalarında okunabilir.
Bazen farklı kökenlerden gelen iki sözcük aynı sayfada bulunabilir; çünkü yazılışları aynıdır. Bu tip durumlarda ise birden fazla "Köken" başlığı açılır, ki bu defa numaralandırırız. Örnek olarak adam girdisinin Türkçe dil başlığındaki ana başlıklar şu şekildedir:
===Söyleniş=== ===Köken 1=== ====Ad==== ===Köken 2=== ====Çekimli ad====
Birden fazla köken başlığı olan girdilerde her başlık seviyesinin bir seviye artırıldığını unutmayın.
"Söyleniş" başlığında transkripsiyonlar, sesli söylenişler, heceleme ve eşsesli sözcükler bulunmaktadır.
{{ağız|Türkçe}}
, {{ağız|Almanca}}
, {{ağız|Fransızca}}
, vs.) en başa eklenir eğer farklılıklar varsa, hemen ardından transkripsiyon sisteminin adı gelir, sonra iki nokta, ardından da transkripsiyonun kendisi gelir. Bu yol bir transkripsiyon göstermenin uygun görülmüş yoludur, örnek olarak enPR veya IPA. Transkript okunuşları genellikle eğik çizgilerin arasına eklenir (/ /
), ve ses bilimsel olanlar ise kare parantez içerisinde gösterilir (
).{{ses}}
şablonunu veya benzer bir şablonu kullanarak girdide bağlantı verin.{{heceleme}}
şablonunu kullanın.{{kafiyeler}}
i kullanarak gösterebilirsiniz. İki parametresi vardır. Birincisi IPA yazısıyla yazılmış hece veya heceleri göstermelidir. Bu girilen hecenin önüne bir tire (-) otomatik olarak eklenir. İkince parametre opsiyonal olup dil parametresidir. Girilmezse dilin Türkçe olduğu farz edilir.{{eş sesliler}}
şablonu ile eklenmelidir. Eğer bir sözcüğün belli bir ağızdan sesteşi varsa, bu sözcüğün hangi ağızdan olduğu bilgisi verilmelidir.Örnek olarak symbol girdisi için bir söyleniş başlığı aşağıdaki şekilde görünebilir:
* {{IPA|/ˈsɪmbəl/|dil=en}} * {{ses|en-us-symbol.ogg|Ses (BD)|dil=en}} * {{heceleme|-|sym|bol|dil=en}} * {{kafiyeler|ɪmbəl|dil=en}} * {{eş sesliler|cymbal|dil=en}}
Ses (BD) | (dosya) |
Bir söz türü, "Ad" ya da "Ön ad" gibi bir açıklayıcıdır; bunlar Vikisözlük'te kullanılan farklı türdeki sözcük, sözcük grubu, sembol, biçim birimi veya diğer söz türlerinden birisidir. Her girdide bir veya daha fazla sözcük türü kısmı bulunur. Her birinde de bir başlık başı satırı bulunur, devamında da tanımların kendileri gelir.
İzin verilen söz türü başlıkları:
Başka başlık türlerinin listeye eklenmesi için tartışma başlatılarak topluluk onayına sunulabilir. Bu liste dışında girilen başlık isimlerine sahip sayfalar, incelenmek adına düzenlenecek sayfa olarak kategorize edilebilir.
Aşağıdaki gibi yazılan sözcük türü başlıklarına izin verilmemektedir:
Başlık başı satırı, söz türü başlığının hemen altındaki satırdır. Bu satırda sözcüğün kendisi tekrar eder, ama ayrıca eğer uygulanabiliyorsa romanizasyonu da eklenir. Her dilin koduna uygun olarak {{tr-ad}}
(Türkçe adlar için) gibi başlık başı şablonları bulunur. Eğer uygun şablonu bulamadıysanız {{başlık başı}}
şablonunu kullanınız. Belirli diller için cinsiyet ya da belirli çekimli hâller başlık başı satırında belirtilir. Vikisözlük'te varolan bütün başlık başı şablonlarını burada bulabilirsiniz.
Anlamlar da söz türü başlığının içerisinde, hemen başlık başı satırının altında yer alırlar. Anlamlar numaralandırılmış bir liste ile düzenlenir. Numaralar her anlamın başına kare işareti (#) eklenerek oluşturulur. Bir tanımın anahtar sözcükleri ilgili girdilere bağlantı vermelidir.
Kısaltmalarda, PC gibi örneğin, genellikle açıklama kısmında kısaltmanın açılmış hâline bağlantı verilir. Örneğin, PC girdisinin anlamlarından bir tanesinde "personel computer'ın (kişisel bilgisayar) kısaltması" yazıyor olabilir. Açılımların baş harflerini eğer orijinalinde öyle değilse büyük yazmayın (bir önceki örnekte "Kişisel Bilgisayar" şeklinde yazılmaz). Kısaltmanın açılımının bir girdisi Vikisözlük'te mevcutsa ona bağlantı verin, ama eğer mevcut değilse Vikipedi'de var olan maddesine bağlantı verebilirsiniz. Eğer iki yerde de bir girdi mevcut değilse, içinde bulunan sözcüklere ayrı ayrı bağlantı verin.
Bir terim kategorisi, herhangi bir anlamdan önce gelen ve o anlamın belli bir alanda kullanıldığını veya genel bir kullanım olmadığını belirtmek için kullanılabilir. Terim kategorilerine tüm gruplar veya tüm konular gibi ana kategorilerinden ulaşılabilir. Ama bu kategorileri oluşturan bazı şablonlar bulunmaktadır. {{terim}}
bunlardan bir tanesidir. Bir ya da birden fazla terim, açıklamadan önce eklenebilir. Örnek:
kod | sonuç |
---|---|
# |
Genel olarak, her anlamın devamında o anlamı örneklendiren bir cümle gelir. Eğer bir örnek cümle yoksa, örnek bir cümle oluşturmak önerilmektedir. Örnek cümleler:
"#:"
simgeleri ile başlanarak anlam satırının altına eklenmelidir."#::"
ile başlayan bir harf çevirisi satırı eklenmelidir."#::"
ile başlayan bir cümle çeviri satırı eklenmeli ve anlamı verilen sözcüğün Türkçe karşılığı kalın yazılmalıdır.Aşağıda örnek cümlelerinin asıl amacı verilmiştir, ki bu maddeler yeni örnek cümleler eklerken akılda tutulmalıdır:
Genel olarak, ilgili oldukları anlamın devamında gelir. Örnek cümlelerden farklı olarak alıntıların başı "#*"
ile başlar ve bu durum alıntıların açılıp kapanabilir olmasını sağlar. Eğer sayfada çok yer kaplayacak kadar alıntı eklenmişse alıntıların başını bu şekilde yapmak önerilir. Türke maddesinden örnek bir alıntı:
{{z}}
şablonunu kullanın.Sözcüklerin Türkçe dilinde veya başka herhangi bir dildeki dil bilgisi kurallarına göre farklı ek almış versiyonlarının gösterildiği bölümdür. Genellikle {{tr-ad-tablo}}
tarzındaki şablonlar bu başlıkta kullanılır. Anlamlar başlığının hemen altındadır, ama eğer sayfaya açıklamalar başlığı eklenmesi gerekiyorsa, bu başlıktan sonra gelir. Bu kısımda kullanılan uygun şablonu bulmak için çekimleme tablosu şablonları kategorisini inceleyebilirsiniz.
Bu başlıkta eğer bir sözcüğün başka bir dile aktarılmış varyasyonları varsa bunlar gösterilmelidir. Örneğin, رواية girdisinde:
====Uğradığı değişimler==== * Başkırca: {{l|ba|риүәйәт}} * Endonezce: {{l|id|riwayat}}
{{Üst}}
ve en son çeviriden sonra da {{Alt}}
şablonu gelmelidir.
{{ç}}
şablonunu kullanın. Bu şablon o sözcüğün bu Vikisözlük'teki sayfasına bağlantı verecek ve yazıldığı dilin Vikisözlük'ündeki sayfasına da küçük bir bağlantı verecektir. Çeviri için verilen kaynaklar çeviriler listesinde değil de belirli çevirinin kendi sayfasında olmalıdır. Eğer {{ç}}
şablonu size çok karmaşık geldiyse, çeviriyi kare parantez içinde yazarak satırı tamamlayın.{{ç}}
şablonunda girilmesi gereken parametreye girilen e, d, n ve g girdileri “eril”, “dişil”, “nötr” ve “genel” cinsiyetlerini simgeler.Yukarıdaki maddeleri daha iyi açıklayacak bir örnek (göz girdisinin kısaltılmış bir versiyonu):
===Ad=== {{tr-ad}} # {{t|dil=tr|anatomi}} ] ]ı, ] # {{t|dil=tr|mobilya}} ] ====Çeviriler==== {{Üst|görme organı|tip=çeviriler}} *Almanca: {{ç|de|Auge|n}} *Çince: {{ç|zh|眼睛}} *Fince: {{ç|fi|silmä}}, {{ç|fi|lähde}}, {{ç|fi|silmu}} *Japonca: {{ç|ja|目}} *Rusça: {{ç|ru|глаз}} *Urduca: {{ç|ur|چشم|tr=t͡ʃeʃm}} {{Alt}} {{Üst|çekmece|tip=çeviriler}} *Almanca: {{ç|de|Schublade|f}} *Fince: {{ç|fi|vetolaatikko}} *İngilizce: {{ç|en|drawer}} {{Alt}}
... * Rusça: {{ç|ru|спать|alt=спя́щий|sc=Cyrl}} ...
{{ç}}
şablonunu içerdiği her sözcüğe ayrı ayrı viki bağlantısı vererek kullanın. Örnek olarak geçim sözcüğünün Rusça çevirisi:... * Rusça: {{ç|ru|] ] ]|n-p}} ...
Sonuç:
Bu başlık Vikisözlük'te bulunan diğer sayfaların tümüne, kategoriler de dahil olmak üzere bağlantı vermek içindir. Vikipedi veya dış internetteki diğer ansiklopedi veya sözlüklere bağlantı vermek için bu başlığı kullanmayın.
Ayrıca bu başlık, girdi sayfalarında dolaşım şablonlarının kullanılabildiği yerdir.
"Kaynakça" kısmı, kullanıcıların girdilerde okudukları bilgileri doğrulayabileceği kaynak eserleri içerir. Bu Vikisözlük'ün güvenirliliğini ve kullanışlılığını artırır. Bu kaynaklar özellikle kökeni oldukça tartışmalı olan sözcükler için önem taşımaktadır.
Ek okumalar kısmı girdi hakkında okunması önerilen başka kaynakları listelemektedir:
Örnekler:
Anagramlar bir üçüncü seviye başlık olan ===Anagramlar===
satırının altına alfabetik bir şekilde eklenebilir. Yalnızca aynı dilde olan anagramları listeye ekleyin. Sözcüğün harflerinden oluşan farklı bir anlamı olan sözcük olmadığı sürece listeye dahil etmeyin. Sayfalarda anagramlar başlığı şu şekilde görünmelidir:
* ], ], ], ], ]