кеше

Bashkir

Etymology

From Common Turkic *kiši (“person”).

Cognate with Old Turkic 𐰚𐰃𐰾𐰃 (kiši, “person”), Kazakh кісі (kısı), Karakalpak киси (kisi), Turkish, Azerbaijani kişi, Uzbek kishi, Kyrgyz киши (kişi), Southern Altai кижи (kiži), Shor кижи, Tuvan кижи (kiji), Khakas кізі (kìzì), Yakut киһи (kihi, “man, person”), etc.

Pronunciation

• IPA^(key):
• Hyphenation: ке‧ше

Noun

кеше • (keşe)

1. human being, person, man

   Урта йәштәге кеше.

   Urta yəştəge keşe.

   A middle-aged man.

   Ат — кешенең тоғро юлдашы.

   At — keşeneñ toğro yuldaşı.

   The horse is man's faithful companion.

   Бал ашаған кешеләрҙең ғасаптар системаһының ҡуҙғыусанлығы кәмей, кәйефе, йоҡоһо яҡшыра.

   Bal aşağan kişilərðiñ ğasaptar sistemahınıñ qoðğıvsanlığı kəmiy, kəyifi, yuquhu yaqşıra.

   In people who eat honey, the lability of the nervous system decreases, mood and sleeping improves.

   Күсеш ағымына күҙ һалһаҡ, иң күп кеше Урта Асиянан, айырыуса Үзбәкстандан килә.

   Kösiş ağımında köð halhaq, eñ köp kişi Orta Asiyanan, ayırıvsa Özbəkstandan kelə.

   If we look at the migration flow, most people come from Central Asia, especially from Uzbekistan.

2. people, human race

   Тап шундай берәҙәк эттәр ваҡ мал һәм ҡош-ҡорт өсөн генә түгел, кеше өсөн дә хәүефле.

   Tap şunday berəźək ettər vaq mal həm qoş-qort ösön genə tügel, keşe ösön də xəwefle.

   It is this type of stray dogs that are dangerous not only to small cattle and poultry, but also to humans.

3. stranger, outsider

   Бәләкәс баланы яман күҙҙән һаҡлып өс йәшкәсә кешегә күрһәтмәгәндәр.

   Bələkəs balanı yaman küźźən haqlıp ös yəşkəsə keşegə kürhətməgəndər.

   (They) wouldn't show small children to strangers until they were three, so as to guard them from the evil eye.

4. Auxiliary word with the broad meaning of "person", translates depending on the specific context

   Башҡа дин кешеләре.

   Başqa din kişiləri

   Followers of other religions.

   Өйҙә һин ир кеше булып ҡалаһың.

   Öyźə hin ir keşe bulıp qalahıñ.

   You will stay at home as the man (of the house).

   Йөмһүриәттәге һәр өсөнсө эшһеҙ — ауыл кешеһе.

   Yümhuriyəttəgi hər üsünsü işhið – avıl kişihi

   Every third unimployed (person) in the republic (of Bashkortostan) is a rural dweller.

   Бөгөнгө көндә ҡул сәғәте ваҡытты ғына түгел, кешенең абруйын да күрһәтеп тора.

   Bögöngö köndə qul səğəte vaqıttı ğına tügel, keşeneñ abruyın da kürhətep tora.

   These days, a watch not only shows the time, but also the owner's social status.

Pronoun

кеше • (keşe) (indefinite personal pronoun, often implies the meaning of "another person, somebody else")

1. This term needs a translation to English. Please help out and add a translation, then remove the text {{rfdef}}.

   Йоҡтамай эштәү кешене баҙата. (East) ― Yoqtamay eştəw keşene baźata. ― Working without sleep makes one tired.

   Кешегә соҡор ҡаҙма — үҙең ауырһың. ― Keşegə soqor qaźma — üźeñ awırhıñ. ― Do not dig a hole for another, (or) you yourself will fall (into it).

   Кеше фекеренә ҡолаҡ һалыу — үҙеңде көҙгө аша күреүгә тиң. ― Keşe fekerenə qolaq halıw — üźeñde köźgö aşa kürewgə tiñ. ― Listening to other's opinion is equal to looking at yourself through a mirror.

Declension

Synonyms

• әҙәм (əźəm)
• бәндә (bəndə)
• инсан (insan)

Derived terms

• кешелек (keşelek)

See also

• бала (bala)
• ир (ir)
• ҡатын (qatın)
• ҡыҙ (qıź)

Kazakh

Etymology

From Proto-Turkic *kēče (“night, evening”).

Cognate with Old Turkic 𐰛𐰃𐰲𐰀 (kéče, “late in the evening”), Turkish gece (“night”), Turkmen gije (“night”), Yakut киэһэ (kiehe, “evening”), etc.

Adverb

кеше • (keşe)

1. yesterday