наглядальны

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)

• IPA^(key):

• Audio:

  (file)

нагляда́льны • (nahljadálʹny)

1. observant, perceptive, watchful (alert and paying close attention)

   Synonym: пі́льны (pílʹny)

   • 1930 [1894], Konstantin Staniukovich, “Ісайка”, in Васіль Каваль, transl., Інтэрнацыянальнае выхаваньне мас, Minsk: ДВБ, translation of Исайка (in Russian), page 67:

     Апроч таго, што Ісайка, што называецца, са скуры вылазіў, вызначаючыся бязупыннай працай і чыстатою паводзін, ён, як чалавек разумны і наглядальны, ведаў, чым узяць, акрамя стараннасьці.

     Apróč tahó, što Isajka, što nazyvajecca, sa skury vylaziŭ, vyznačajučysja bjazupynnaj pracaj i čystatóju pavódzin, jon, jak čalavjek razumny i nahljadalʹny, vjedaŭ, čym uzjacʹ, akramja starannasʹci.

     Pomimo tovo što Isajka što nazyvajetsja iz koži lez, otličajasʹ bezustannoj rabotoj i bezukoriznennym povedenijem, on, kak čelovek umnyj i nabljudatelʹnyj, znal, čem vzjatʹ, krome userdija.

     Apart from the fact that Isaika, as they say, went out of his way, excelling in relentless work and impeccable behavior, he, as a clever and observant person, knew how to capitalize on more than just diligence.

   • 1934 [1820], Walter Scott, translated by Іван Гарбуз, Айвенго, Minsk: ДВБ, translation of Ivanhoe, page 279:

     — Бачыце, сэр рыцар, — сказаў блазен, — дасціпнасць годна шмат на што. Калі блазен дагодлівы і наглядальны, ён адразу заўважае, якім вокам сусед яго горш бачыць, і з гэтага боку ўжо і трымаецца, калі сусед пачынае тапырыцца і даваць волю сваім жаданням.

     — Bačycje, ser rycar, — skazaŭ blazjen, — dascipnascʹ hódna šmat na što. Kali blazjen dahódlivy i nahljadalʹny, jon adrazu zaŭvažaje, jakim vókam susjed jahó horš bačycʹ, i z hetaha bóku ŭžo i trymajecca, kali susjed pačynaje tapyrycca i davacʹ vólju svaim žadannjam.

2. (relational) observation, observational

   нагляда́льны пункт ― nahljadálʹny punkt ― observation post

   • 1928 [1928], Arthur Conan Doyle, translated by Кастусь Гарабурда, Глыбіня Маракота, Minsk: ДВБ, translation of The Maracot Deep, page 19:

     Мой намер у тым, каб нас спусьцілі ў маленькай, забясьпечанай ад ціску наглядальнай станцыі на гэты падводны бераг. Там мы будзем наглядаць, што можна.

     Moj namjer u tym, kab nas spusʹcili ŭ maljenʹkaj, zabjasʹpječanaj ad cisku nahljadalʹnaj stancyi na hety padvódny bjerah. Tam my budzjem nahljadacʹ, što móžna.

• “наглядальны”, in Skarnik's Belarusian dictionary (in Belarusian), based on Kandrat Krapiva's Explanatory Dictionary of the Belarusian Language (1977-1984)
• “наглядальны” in Belarusian–Russian dictionaries and Belarusian dictionaries at slounik.org