праціўны

• praciŭny — Łacinka (Belarusian Latin alphabet)

Inherited from Old Ruthenian проти́вный (protívnyj). Compare Polish przeciwny and Russian проти́вный (protívnyj).

• IPA^(key):

праці́ўны • (pracíŭny)

1. opposite, reverse, contrary

   Synonym: супрацьле́глы (supracʹljéhly)

   у праці́ўным вы́падку ― u pracíŭnym výpadku ― otherwise, or else

   • 1922, Janka Kupała, “Тутэйшыя”, in Янка Купала (Збор твораў; 3), Minsk: ДВБ, published 1927, page 138:

     Абодва раскланьваюцца і выходзяць — кожны ў праціўны бок, з якога прышоў быў.

     Abódva rasklanʹvajucca i vyxódzjacʹ — kóžny ŭ praciŭny bok, z jakóha pryšóŭ byŭ.

     Both bow and leave—each in the opposite direction, back to where they came from.

   • 1937, Francišak Alachnovič, У капцюрох ГПУ [In the Claws of the GPU], Vilnius: Друкарня І. Баеўскага, page 95:

     Добра, калі дзьме вецер папутны. Тады натугі вясьляроў не марнуюцца. Лодкі пасоўваюцца наперад — у пажаданым кірунку — на Кемь. [...] Калі-ж на моры пачне шалець праціўны вецер, усе натугі вясьляроў-памораў — дарэмныя.

     Dóbra, kali dzʹmje vjecjer paputny. Tady natuhi vjasʹljaróŭ nje marnujucca. Lódki pasóŭvajucca napjerad — u pažadanym kirunku — na Kjemʹ. [...] Kali-ž na móry pačnje šaljecʹ praciŭny vjecjer, usje natuhi vjasʹljaroŭ-pamoraŭ — daremnyja.

     It's nice when a tailwind is blowing. Then the rowers' efforts are not wasted. The boats move forward—in the desired direction—toward Kem. But if a contrary wind starts raging on the sea, all the efforts of the Pomor rowers are in vain.

   • 1938 [1848], Charles Dickens, anonymous translator, Домбі і сын, Minsk: ДВБ, translation of Dombey and Son, page 154:

     Здавалася непраўдападобным, што смяротны мог убачыць фрак і жылет без капітана, але апошні, бясспрэчна, не быў у іх апрануты, у праціўным выпадку ногі яго — дамы́ на Брыг-плейсе невысокія — перагараджалі-б уваход у парадныя дзверы, які быў зусім свабодным.

     Zdavalasja njepraŭdapadóbnym, što smjarótny moh ubačycʹ frak i žyljet bjez kapitana, alje apóšni, bjassprečna, nje byŭ u ix apranuty, u praciŭnym vypadku nóhi jahó — damý na Bryh-pljejsje njevysókija — pjeraharadžali-b uvaxód u paradnyja dzvjery, jaki byŭ zusim svabódnym.

   • 1939, Adam Stankievič, Biełaruski chryścijanski ruch, Vilnia: Vydańnie „Chryścijanskaj Dumki“, page 238:

     Kantrast — heta znača: sastaŭleńnie rečaŭ, paniaćciaŭ, idejaŭ susim praciŭnych, kab, praz pracivienstva i prociŭstaŭleńnie, vydabyć z ich hłybiejsy, svajho rodu novy, sens i značeńnie.

     Contrast means the composition of things, concepts, and ideas that are entirely opposite. So that, via antithesis and juxtaposition, a deeper novel meaning and significance can be derived from them.

2. disgusting, repulsive, nasty

   Synonyms: агі́дны (ahídny), бры́дкі (brýdki)

   • 1938 [1848], Charles Dickens, anonymous translator, Домбі і сын, Minsk: ДВБ, translation of Dombey and Son, page 300:

     — Дарагі мой Домбі, — адказвала Клеапатра, — тысячу разоў дзякую за вашу добрую думку. Я баялася, што вы ад'язджаеце з каварным, загадзя абдуманым намерам, як кажуць праціўныя юрысты — гэтыя жудасныя людзі! — асудзіць мяне на поўную адзіноту.

     — Darahi moj Dómbi, — adkazvala Kljeapatra, — tysjaču razóŭ dzjakuju za vašu dóbruju dumku. Ja bajalasja, što vy adʺjazdžajecje z kavarnym, zahadzja abdumanym namjeram, jak kažucʹ praciŭnyja jurysty — hetyja žudasnyja ljudzi! — asudzicʹ mjanje na póŭnuju adzinótu.

• Bulyka, A. M., editor (2009), “противный”, in Гістарычны слоўнік беларускай мовы [Historical Dictionary of the Belarusian Language] (in Belarusian), numbers 29 (пристрастный – ракъ), Minsk: Belaruskaia navuka, →ISBN, page 254
• “праціўны”, in Skarnik's Belarusian dictionary (in Belarusian), based on Kandrat Krapiva's Explanatory Dictionary of the Belarusian Language (1977-1984)
• “праціўны” in Belarusian–Russian dictionaries and Belarusian dictionaries at slounik.org