This page is inspired from User:Rua/Beowulf in Proto-Germanic where the Beowulf is rendered in Proto-Germanic. Here, I attempt to present selected Rigvedic verses in Proto-Indo-Aryan and Proto-Indo-Iranian, the two direct ancestors of Rigvedic Sanskrit. If you're good at reconstructing these languages, or better than I (a low bar, really), feel absolutely free to edit this page. -- Bhagadatta (talk) 06:50, 19 July 2020 (UTC)
| Sanskrit (Devanagari) | Sanskrit (transliteration) | Proto-Indo-Aryan | Proto-Indo-Iranian | Verse |
|---|---|---|---|---|
| अ॒ग्निमी॑ळे पु॒रोहि॑तं य॒ज्ञस्य॓ दे॒वमृ॒त्विज॑म्। होता॑रं रत्न॒धात॑मम्॥ | agnímīḷe puróhitaṃ yajñásya devámṛtvíjam. hótāraṃ ratnadhā́tamam. | HagnímHíẓḍay pr̥HázdʰHtam Hyaȷ́násya daywám Hr̥twíȷ́am. źʰáwtāram ratnadʰáHtamam | HagnímHížday pr̥HázdʰHtam Hyaȷ́násya daywám Hr̥twíȷ́am. ȷ́ʰáwtāram ratnadʰáHtamam. | 01.001.001 |
| मा नो मर्ता अभि द्रुहन्तनूनामिन्द्र गिर्वणः। ईशानो यवया वधम्॥ | mā́ no mártā abhí druhantanū́nāmindra girvaṇaḥ. ī́śāno yavayā vadhám. | máH nas mártā abʰí druźʰantanúHnāmindra gr̥Hwanas. HíHśāHnas yawayā wadʰám. | máH nas mártā abʰí dʰruǰʰantanúHnāmindra gr̥Hwanas. HíHćāHnas yawayā wadʰám. | 01.005.010 |
| त्वमे॒तान्रु॑द॒तो जक्ष॑त॒श्चायो॑धयो॒ रज॑स इंद्र पा॒रे। अवा॑दहो दि॒व आ दस्यु॑मु॒च्चा प्र सु॑न्व॒तः स्तु॑व॒तः शंस॑मावः॥ | tvámetā́nrudató jákṣataścā́yodhayo rájasa indra pāré. ávādaho divá ā́ dásyumuccā́ prá sunvatáḥ stuvatáḥ śáṃsamāvaḥ. | tuHám HaytáHn HrudHatás ȷ́ágẓʰatas ća áHyawdʰayas ráȷ́asa Indra pāráy. Háwa adaźʰas diwas ā dásyum uććáH prá sunwatás stuwatás śánsam āwas. | tuHám HaytáHn HrudHatás ǰʰágžʰatas ča áHyawdʰayas ráǰasa Indra pāráy. Háwa adaǰʰas diwas ā dásyum utˢčáH prá sunwatás stuwatás ćánsam āwas. | 01.033.007 |
| अप त्ये तायवो यथा नक्षत्रा यन्त्यक्तुभिः। सूराय विश्वचक्षसे॥ | ápa tyé tāyávo yathā nákṣatrā yantyaktúbhiḥ. sū́rāya viśvácakṣase. | Hápa tyáy taHyáwas HyatʰaH HnáṭṣatraH yanti aktúbʰiṣ. súHrāya wiśwáćakṣasay. | Hápa tyáy taHyáwas HyatʰaH HnáćšatraH yanti aktúbʰiš. súHrāya wićwáčakšasay. | 01.050.002 |
| श्वसि॑त्य॒प्सु हं॒सो न सीद॒न्क्रत्वा॒ चेति॑ष्ठो वि॒शामु॑ष॒र्भुत् ॥ | śvásityapsú haṃsó ná sī́dan krátvā cétiṣṭho viśā́muṣarbhút. | śwásiti Hapsú źʰansás na sī́dan krátwā ćáytiṣṭʰas wiśā́m Huṣazbʰúts. | ćwásiti Hapsú ȷ́ʰansás na sī́dan krátwā čáytištʰas wićā́m Hušazbʰúts. | 01.065.009 |
| वृष्णः॒ कोशः॑ पवते॒ मध्व॑ ऊ॒र्मिर्वृ॑ष॒भान्ना॑य वृष॒भाय॒ पात॑वे। वृष॑णाध्व॒र्यू वृ॑ष॒भासो॒ अद्र॑यो॒ वृष॑णं॒ सोमं॑ वृष॒भाय॑ सुष्वति॥ | vṛ́ṣṇaḥ kóśaḥ pavate mádhva ūrmírvṛṣabhā́nnāya vṛṣabhā́ya pā́tave. vṛ́ṣaṇādhvaryū́ vṛṣabhā́so ádrayo vṛ́ṣaṇam sómam vṛṣabhā́ya suṣvati. | wŕ̥ṣnas káwśas pawatay mádʰwas wr̥Hmíẓwr̥ṣabʰáHadnāya wr̥ṣabʰā́ya páHtaway. wr̥ṣanāadʰwaryū́ wr̥ṣabʰā́sas ádrayas wr̥ṣanam sáwHmam wr̥ṣabʰā́ya suṣuati. | wŕ̥šnas káwćas pawatay mádʰwas wr̥Hmížwr̥šabʰáHadnāya wr̥šabʰā́ya páHtaway. wr̥šanāadʰwaryū́ wr̥šabʰā́sas ádrayas wr̥šanam sáwHmam wr̥šabʰā́ya sušuati. | 02.016.005 |
| तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि। धियो यो नः प्रचोदयात्॥ | tátsavitúrváreṇyam bhárgo devásya dhīmahi. dhíyo yó naḥ pracodáyāt. | tát sawHtúẓwárHnyam bʰárgas daywásya dʰiHmadʰHi. dʰíyas yás nas praćawdáyāt. | tát sawHtúžwárHnyam bʰárgas daywásya dʰiHmadʰHi. dʰíyas yás nas pračawdáyāt. | 03.062.010 |
| तव त्विषो जनिमन्रेजत द्यौ रेजद्भूमिर्भियसा स्वस्य मन्योः। ऋघायन्त सुभ्वः पर्वतास आर्दन्धन्वानि सरयन्त आपः॥ | táva tviṣó jánimanrejata dyáu réjadbhū́mirbhiyásā svásya manyóḥ. ṛghāyánta subhváḥ párvatāsa ā́rdandhánvāni saráyanta ā́paḥ | táwa twiṣás ȷ́ánHmanrayȷ́ata dyā́w ráyȷ́adbʰúHmiẓbʰiHásā swásya manyáwṣ. Hr̥gʰaHyánta Hsubʰwás párwatāsas áHrdandʰánwāni saráyanta Hā́pas | táwa twišás ȷ́ánHmanrayȷ́ata dyā́w ráyȷ́adbʰúHmižbʰiHásā swásya manyáwš. Hr̥gʰaHyánta Hsubʰwás párwatāsas áHrdandʰánwāni saráyanta Hā́pas | 04.017.002 |
| गृष्टिः ससूव स्थविरं तवागामनाधृष्यं वृषभं तुम्रमिन्द्रम्। अरीळ्हं वत्सं चरथाय माता स्वयं गातुं तन्व इच्छमानम्॥ | gṛṣṭíḥ sasūva stháviram tavāgā́manādhṛṣyám vṛṣabhám túmramíndram. árīḷham vatsám caráthāya mātā́ svayám gātúm tanvá icchámānam | gr̥ṣṭíṣ sasuHwa stʰáwiram tawāgā́manādʰr̥ṣyám wr̥ṣabʰám túmramíndram. áriẓḍʰám watsám ćarátʰaHya maHtā́ swayám gātúm tanwá HiśćámHnam | gr̥štíš sasuHwa stʰáwiram tawāgā́manādʰr̥šyám wr̥šabʰám túmramíndram. áriždʰám watsám čarátʰaHya maHtā́ swayám gātúm tanwá HišćámHnam | 04.018.010 |
| तयोरिदमवच्छवस्तिग्मा दिद्युन्मघोनोः। प्रति द्रुणा गभस्त्योर्गवां वृत्रघ्न एषते॥ | táyorídámavacchávastigmā́ didyúnmaghónoḥ. práti drúṇā gábhastyorgávām vṛtraghná éṣate. | táyas Híd ámawatśáwas tigmā́ didyút magʰáznawṣ. práti drúnaH gábʰastyawẓgáwaHm wr̥tragʰná Háyṣatay | táyas Híd ámawatćáwas tigmā́ didyút magʰáznawš. práti drúnaH gʰábʰastyawžgáwaHm wr̥tragʰná Háyšatay | 05.086.003 |
| त्वद्भियेन्द्र पार्थिवानि विश्वाच्युता चिच्च्यावयन्ते रजांसि। द्यावाक्षामा पर्वतासो वनानि विश्वं दृळ्हं भयते अज्मन्ना ते॥ | tvádbhiyéndra pā́rthivāni víśvā́cyutā ciccyāvayante rájāṃsi. dyā́vākṣā́mā párvatāso vánāni víśvam dṛḷhám bhayate ájmannā́ te. | twádbʰiHáHindra pā́rtʰiwāni wíśwā́ćyutā ćitćyāwayantay ráȷ́āmsi. dyā́Hwāḍẓʰā́mā párwatāsas wánāni wíśwam dr̥ẓḍʰám bʰayatay áȷ́mannā́ tay. | twádbʰiHáHindra pā́rtʰiwāni wíćwā́čyutā čitˢčyāwayantay ráȷ́āmsi. dyā́Hwāȷ́žʰā́mā párwatāsas wánāni wíśwam dʰr̥ždʰám bʰayatay áȷ́mannā́ tay. | 06.031.002 |
| त्र्यम्बकं यजामहे सुगन्धिं पुष्टिवर्धनम्। उर्वारुकमिव बन्धनान्मृत्योर्मुक्षीय मामृतात्॥ | tryámbakaṃ yajāmahe sugándhiṃ puṣṭivárdhanam. urvārukámiva bándhanānmṛtyórmukṣīya mā́mṛtāt. | triámbakam yaȷ́āmadʰHay Hsugandʰim puṣṭiwárdʰanam. urwaHrukám iwa bándʰanāt mr̥tyáwẓmukṣiHya máHamr̥tāt | triámbakam yaȷ́āmadʰHay Hsugandʰim puštiwárdʰanam. urwaHrukám iwa bʰándʰanāt mr̥tyáwžmukšiHya máHamr̥tāt | 07.059.012 |
| शतं श्वेतास उक्षणो दिवि तारो न रोचन्ते। मह्ना दिवं न तस्तभुः॥ | śatám śvetā́sa ukṣáṇo diví tā́ro ná rocante. mahnā́ dívam ná tastabhuḥ | śatám śwaytā́sas Hukṣánas dyáwi stā́ras ná rawćantay. maźʰnā́ díwam ná tastabʰuṣ | ćatám ćwaytā́sas Hukšánas dyáwi stā́ras ná rawčantay. maȷ́ʰnā́ díwam ná tastabʰuš | 08.055.002 |
| आपो॒ हि ष्ठा म॑यो॒भुव॒स्ता न॑ ऊ॒र्जे द॑धातन। म॒हे रणा॑य॒ चक्ष॑से॥ | ā́po hí ṣṭhā́ mayobhúvastā́ na ūrjé dadhātana. mahé ráṇāya cákṣase | Hā́pas źʰí ṣṭʰáH mayHazbʰúHastáH na wr̥Hȷ́ay dadʰaHtana. maźʰáy ranāya ćákṣasay | Hā́pas ȷ́ʰí štʰáH mayHazbʰúHastáH na wr̥Hȷ́ay dʰadʰaHtana. maȷ́ʰáy ranāya čákšasay | 10.009.001 |
| यो वः॑ शि॒वत॑मो॒ रस॒स्तस्य॑ भाजयते॒ह नः॑। उ॒श॒तीरि॑व मा॒तरः॑॥ | yó vaḥ śivátamo rásastásya bhājayatehá naḥ. uśatī́riva mātáraḥ | yás was śiwátamas Hrásastásya bʰaHȷ́ayatayźʰá nas. uśatíHriwa maHtáras. | yás was ćiwátamas Hrásastásya bʰaHȷ́ayatayȷ́ʰá nas. ućatíHriwa maHtáras. | 10.009.002 |
| तस्मा॒ अरं॑ गमाम वो॒ यस्य॒ क्षया॑य॒ जिन्व॑थ। आपो॑ ज॒नय॑था च नः॥ | tásmā áram gamāma vo yásya kṣáyāya jínvatha. ā́po janáyathā ca naḥ | tásmaH áram gamāma was yásya ṭṣáyāya ȷ́ínwatʰa. Hā́pas ȷ́anáyatʰaH ća nas | tásmaH áram gamāma was yásya ćšáyāya ȷ́ínwatʰa. Hā́pas ȷ́anáyatʰaH ča nas | 10.009.003 |
| अहस्ता यदपदी वर्धत क्षाः शचीभिर्वेद्यानाम्। शुष्णं परि प्रदक्षिणिद्विश्वायवे नि शिश्नथः॥ | ahastā́ yádapádī várdhata kṣā́ḥ śácībhirvedyā́nām. śúṣṇam pári pradakṣiṇídviśvā́yave ní śiśnathaḥ. | aźʰastā́ yádapádiH wárdʰata ḍẓʰáHs śáćiHbʰiẓwaydyáHnām. śúṣnam pári pradáṭṣinídwiśwáHyaway Hní siśnatʰas. | aȷ́ʰastā́ yádapádiH wárdʰata ȷ́ʰžʰáHs ćáčiHbʰižwaydyáHnām. ćúšnam pári pradáćšinídwićwáHyaway Hní sićnatʰas. | 10.022.014 |
| द्वेष्टि॑ श्व॒श्रूरप॑ जा॒या रु॑णद्धि॒ न ना॑थि॒तो विं॑दते मर्डि॒तारं॑. अश्व॑स्येव॒ जर॑तो॒ वस्न्य॑स्य॒ नाहं विं॑दामि कित॒वस्य॒ भोगं॑. | dvéṣṭi śvaśrū́rápa jāyā́ ruṇaddhi ná nāthitó vindate marḍitā́ram. áśvasyeva járato vásnyasya nā́hám vindāmi kitavásya bhógam. | dwáyṣṭi swaśrúHẓHápa ȷ́aHyáH runaddʰi ná HnaHtʰitás windatay marẓḍitā́ram. Háśwasyaiwa ȷ́árHatas wásnyasya náaźʰám windāmi kitawásay bʰáwgam. | dwáyšti swaćrúHžHápa ȷ́aHyáH runadᶻdʰi ná HnaHtʰitás windatay maržditā́ram. Háćwasyaiwa ȷ́árHatas wásnyasya náaȷ́ʰám windāmi kitawásay bʰáwgam. | 10.034.003 |
| अभी ष्वर्यः पौंस्यैर्भवेम द्यौर्न भूमिं गिरयो नाज्रान्। ता नो विश्वानि जरिता चिकेत परातरं सु निरृतिर्जिहीताम्॥ | abhī́ ṣváryáḥ páuṃsyairbhavema dyáurná bhū́mim giráyo nā́jrān. tā́ no víśvāni jaritā́ ciketa parātarám sú nírṛtirjihītām. | Habʰí Hsuáryas pā́wnsyaiẓbʰawayma dyā́wẓná bʰúHmim gr̥Háyas ná Háȷ́rāns. tā́ nas wíśwāni ȷ́arHtā́ ćikayta parātarám su níẓr̥itiẓȷ́iźʰiHtām. | Habʰí Hsuáryas pā́wnsyaižbʰawayma dyā́wžná bʰúHmim gr̥Háyas ná Háȷ́rāns. tā́ nas wíćwāni ǰarHtā́ čikayta parātarám su nížr̥itižȷ́ʰiȷ́ʰiHtām. | 10.059.003 |
| ईजानमिद्द्यौर्गूर्तावसुरीजानं भूमिरभि प्रभूषणि। ईजानं देवावश्विनावभि सुम्नैरवर्धताम्॥ | ījānámíddyáurgūrtā́vasurījānám bhū́mirabhí prabhūṣáṇi. ījānám devā́vaśvínāvabhí sumnáiravardhatām | HiHȷ́ānámHíddyā́wẓgr̥HtáHwasuẓHiHȷ́ānám bʰúHmiẓHabʰí prabʰuHṣáni. HiHȷ́ānám dáywā́wHáśwínāwHabʰí HsumnáyẓHawardʰatām. | HiHȷ́ānámHíddyā́wžgr̥HtáHwasužHiHȷ́ānám bʰúHmižHabʰí prabʰuHšáni. HiHȷ́ānám dáywā́wHáćwínāwHabʰí HsumnáyžHawardʰatām. | 10.132.001 |