krzyż

Hello, you have come here looking for the meaning of the word krzyż. In DICTIOUS you will not only get to know all the dictionary meanings for the word krzyż, but we will also tell you about its etymology, its characteristics and you will know how to say krzyż in singular and plural. Everything you need to know about the word krzyż you have here. The definition of the word krzyż will help you to be more precise and correct when speaking or writing your texts. Knowing the definition ofkrzyż, as well as those of other words, enriches your vocabulary and provides you with more and better linguistic resources.
See also: Krzyż

Old Polish

Etymology

Borrowed from Old Czech kříž.[1]

Pronunciation

  • IPA(key): (10th–15th CE) /kr̝iːʃ/
  • IPA(key): (15th CE) /kr̝iʃ/

Noun

krzyż m animacy unattested

  1. (attested in Lesser Poland) cross (cross-shaped type of gallows)
  2. (figuratively, attested in Lesser Poland) cross, cross to bear (hardship, difficulty, suffering)
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, , , volume XXIV, Częstochowa, page 350:
      Mussymy szą falbicz w crzyszv nasschego pana Ihu Crista, w gemsze gest zbawyenye nassche
      [Musimy się falbić w krzyżu naszego Pana Jezu Krysta, w jemże jest zbawienie nasze]
  3. (Christianity) Used in memory of Christ's suffering on the cross.
    • 1853 [End of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 140:
      Krzysz, wlocznyą bozą w zwem szerczyu myeymy
      [Krzyż, włocznią bożą w swem sercu miejmy]
  4. (attested in Masovia, Lesser Poland) cross (object shaped like a cross)
    • 1886 [c. 1455-1460], Emil Kałużniacki, editor, Die polnische Recension der Magdeburger Urtheile und die einschlägigen deutschen, lateinischen und czechischen Sammlungen, page 212:
      Moze (sc. wojt) szwą nyewynnoscz przyszaga vkazacz na krzyszv
      [Może (sc. wojt) swą niewinność przysięgą ukazać na krzyżu]
    • 1950 [1472], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3063, Warsaw:
      Jako my nye dzirszymy gymyenya gwalthem, za kthore Jakvb zamyaną vdzelal, thako nam pomozi boog y szwanthi crzisch
      [Jako my nie dzirżymy jimienia gwałtem, za ktore Jakub zamianę udziełał, tako nam pomoży Bog i święty krzyż]
    • 1895 [1412], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici, volume VIIIa, page 113:
      De cleynodio et proclamacione Nowyni: deferentes crucem in appendio vlg. krzisz w zawasse
      [De cleynodio et proclamacione Nowiny: deferentes crucem in appendio vlg. krzyż w zawiasie]
    • 1913 [1480], Kazimierz Kaczmarczyk, editor, Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Krakowie. Libri iuris civilis Cracoviensis 1392-1506, number 7886, Krakow:
      Micolai de Posznania, cognomine vlg. s [c]krzysem dictus
      [Mikołaj de Poznania, cognomine vlg. z [c]krzyżem dictus]
    1. cross (symbolic gesture in the shape of a cross on one's body)
      • 1853 [Middle of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 35:
        Kasdy przesznamionuy sya sznamyenyem svyanthego krzyza
        [Każdy przeznamionuj się znamieniem świętego krzyża]
  5. (attested in Greater Poland) cross (cross-shaped sign)
    • 1959 [1427], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1248, Poznań:
      Jaco pąny Katherzina Gorzewska posląla szwego rzacza sze czterdzesczy kmothoviczy y vczinyly cruces al. krzisew et incisiones al. naczoszew faciendo granicies al. granicze in silva
      [Jako pani Katerzyna Gorzewska posłała swego rzą[d]cę ze czterdzieści kmiotowicy i uczynili cruces al. krzyżew et incisiones al. naciosow faciendo granicies al. granice in silva]

Derived terms

adverbs
verbs

Descendants

  • Polish: krzyż

References

  1. ^ Šekli, Matej (2015) “Old Romance place names in early South Slavic and late Proto-Slavic sound changes”, in Linguistica, volume 55(1), page 106
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “krzyż”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Etymology

Inherited from Old Polish krzyż, borrowed from Old Czech kříž, borrowed from West Slavic *křižь, from West South Slavic *križь, from early South Slavic *kryžь, borrowed from Romance *krọ̄ǯe, from *krọ̄ge, from *krọ̄ke (compare Venetan cróxe), from Latin crucem, from Latin crux.[1][2] Further etymology unclear.

For similar religious borrowings, compare Rzym (Rome), Żyd (Jew).

Pronunciation

 
  • Audio 1:(file)
  • Audio 2:(file)
  • Rhymes: -ɘʂ
  • Syllabification: krzyż
  • Homophone: Krzyż

Noun

krzyż m inan (diminutive krzyżyk)

  1. cross
  2. (anatomy) sacrum
  3. (heraldry) cross

Declension

Derived terms

nouns

Descendants

References

  1. ^ Boryś, Wiesław (2005) “krzyż”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN, page 268
  2. ^ Šekli, Matej (2015) “Old Romance place names in early South Slavic and late Proto-Slavic sound changes”, in Linguistica, volume 55(1), page 106

Further reading

  • krzyż in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • krzyż in Polish dictionaries at PWN