zupełnie

From zupełny +‎ -ie. First attested in the fifteenth century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zupɛɫɲɛ/
• IPA^(key): (15^th CE) /zupɛɫɲɛ/

zupełnie

1. (attested in Masovia) completely, entirely

   Synonym: zupełna

   • 1950 [1477], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3096, Warsaw:

     *Jakøm ya Janowy... za szvmą pyenyadzy kxągąm zapyszan[y]ą przeth zapowyedza... *doszych vczynyl svpelnye

     [Jakom ja Janowi... za sumę pieniędzy księgą zapisan[y]ą przed zapowiedzią... dosyć uczynił zupełnie]

   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎, Modlitewnik Nawojki, page 77:

     O, vythay, myly szynv, s panny Mariey narodzony, bo moya vyara... mocznye y zupelnye zawzdy vyerzy podlug thwogych szlow, yzesz thy w byalosczy chlyeba thego prawy bog

     [O, witaj, miły synu, z panny Maryjej narodzony, bo moja wiara... mocnie i zupełnie zawżdy wierzy podług twojich słow, iżeś ty w białości chleba tego prawy Bog]

2. (attested in Greater Poland) exactly (in an exact manner)
   • 1981-2001 [c. 1500], Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, volume I, Trzemeszno, page 85:

     Sed quis est tam eloquens..., ut posset illos planctus explicare, integraliter, zupelnye, quos tunc fecit virgo Maria?

     [Sed quis est tam eloquens..., ut posset illos planctus explicare, integraliter, zupełnie, quos tunc fecit virgo Maria?]

3. (attested in Pomerania, Greater Poland) abundantly
   • 1981-2001 [15th century], Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, volume II, Grochów, Kcynia, page 94:

     Notandum, quod Christus homo sedet a dextris dei, eminenenter hereditans omnem boni possessionem, congruenter reintegrans omnem celi habitacionem, affluenter, gl. szupelnye affluenter, erogans omnem doni perfeccionem

     [Notandum, quod Christus homo sedet a dextris Dei, eminenenter hereditans omnem boni possessionem, congruenter reintegrans omnem celi habitacionem, affluenter, gl. zupełnie affluenter, erogans omnem doni perfeccionem]

• Polish: zupełnie

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zupełnie”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish zupełnie. By surface analysis, zupełny +‎ -ie.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛwɲɛ
• Syllabification: zu‧peł‧nie

zupełnie (comparative zupełniej, superlative najzupełniej)

1. completely, absolutely, entirely, totally (in a way having all ascribable traits)

   Synonyms: bez reszty, całkowicie, do cna, do spodu, do szczętu, doszczętnie, kompletnie, na sto procent

   Antonym: częściowo

2. completely, absolutely, entirely, totally (in a way not lacking anything)

   Synonyms: całkiem, całkowicie

zupełnie

1. something has all ascribable traits to the speaker's surprise; completely, totally

   Synonyms: całkiem, całkowicie, do reszty

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), zupełnie is one of the most used words in Polish, appearing 50 times in scientific texts, 6 times in news, 18 times in essays, 34 times in fiction, and 50 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 158 times, making it the 367th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• zupełnie in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zupełnie in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zupełnie”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zupełnie”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zupełnie”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zupełnie”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 630