hoe … des te …

Nederlands

combinatie van hoe (bijwoord) en des te (bijwoord), beide gevolgd door de vergrotende trap van een bijvoeglijk naamwoord, tot een voegwoord van verhouding ^[1]

hoe bijzin met vergrotende trap 1 des te rompzin met vergrotende trap 2

wat in de rompzin met vergrotende trap 2 staat, geldt sterker naarmate de bijzin met vergrotende trap 1 meer van toepassing is
- Natuurlijk moeten we op hetzelfde niveau blijven presteren, maar die druk voelden we sowieso al. Hoe hoger de druk, des te beter er gepresteerd wordt. ^[2]
- Rationalisering maakt de wereld transparanter, schreef hij. Hoe transparanter, des te meer je kunt zien. Totdat alles transparant is, dan zie je niets meer. ^[3]
- Het model overheerser-overheerste zit nog in onze samenleving, ook op de Antillen. Hoe blanker je bent, des te meer ben je waard. ^[4]

In de "rompzin met vergrotende trap 2" staat het onderwerp vaak na de persoonsvorm, maar het is ook mogelijk het onderwerp vóór de persoonsvorm te zetten.
De bijzin of rompzin worden soms verkort, maar in die gevallen is het synoniem "hoe … hoe …" meer gebruikelijk.^[5]

Het woord 'hoe … des te …' staat niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie.