स्मरति

Sanskrit

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *smárati, from Proto-Indo-European *(s)mer- (“to remember”). Cognate with Persian (šomordan, “to calculate”), Central Kurdish ژماردن (jmardin, “to count”), Pashto شمېرل (śmerël, “to count”), Ancient Greek μέρμερος (mérmeros, “mischievous, baneful”), Latin memor (“mindful”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /smɐ́.ɾɐ.ti/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈs̪mɐ.ɾɐ.t̪i/

Verb

स्मरति • (smárati) third-singular indicative (class 1, type UP, root स्मृ)

Conjugation

Present: स्मरति (smárati), स्मरते (smárate)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	स्मरति smárati	स्मरतः smárataḥ	स्मरन्ति smáranti	स्मरते smárate	स्मरेते smárete	स्मरन्ते smárante
Second	स्मरसि smárasi	स्मरथः smárathaḥ	स्मरथ smáratha	स्मरसे smárase	स्मरेथे smárethe	स्मरध्वे smáradhve
First	स्मरामि smárāmi	स्मरावः smárāvaḥ	स्मरामः / स्मरामसि¹ smárāmaḥ / smárāmasi¹	स्मरे smáre	स्मरावहे smárāvahe	स्मरामहे smárāmahe
Imperative
Third	स्मरतु smáratu	स्मरताम् smáratām	स्मरन्तु smárantu	स्मरताम् smáratām	स्मरेताम् smáretām	स्मरन्ताम् smárantām
Second	स्मर smára	स्मरतम् smáratam	स्मरत smárata	स्मरस्व smárasva	स्मरेथाम् smárethām	स्मरध्वम् smáradhvam
First	स्मराणि smárāṇi	स्मराव smárāva	स्मराम smárāma	स्मरै smárai	स्मरावहै smárāvahai	स्मरामहै smárāmahai
Optative/Potential
Third	स्मरेत् smáret	स्मरेताम् smáretām	स्मरेयुः smáreyuḥ	स्मरेत smáreta	स्मरेयाताम् smáreyātām	स्मरेरन् smáreran
Second	स्मरेः smáreḥ	स्मरेतम् smáretam	स्मरेत smáreta	स्मरेथाः smárethāḥ	स्मरेयाथाम् smáreyāthām	स्मरेध्वम् smáredhvam
First	स्मरेयम् smáreyam	स्मरेव smáreva	स्मरेम smárema	स्मरेय smáreya	स्मरेवहि smárevahi	स्मरेमहि smáremahi
Subjunctive
Third	स्मरात् / स्मराति smárāt / smárāti	स्मरातः smárātaḥ	स्मरान् smárān	स्मराते / स्मरातै smárāte / smárātai	स्मरैते smáraite	स्मरन्त / स्मरान्तै smáranta / smárāntai
Second	स्मराः / स्मरासि smárāḥ / smárāsi	स्मराथः smárāthaḥ	स्मराथ smárātha	स्मरासे / स्मरासै smárāse / smárāsai	स्मरैथे smáraithe	स्मराध्वै smárādhvai
First	स्मराणि smárāṇi	स्मराव smárāva	स्मराम smárāma	स्मरै smárai	स्मरावहै smárāvahai	स्मरामहै smárāmahai
Participles
	स्मरत् smárat			स्मरमाण smáramāṇa
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit. ¹Vedic

Imperfect: अस्मरत् (ásmarat), अस्मरत (ásmarata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अस्मरत् ásmarat	अस्मरताम् ásmaratām	अस्मरन् ásmaran	अस्मरत ásmarata	अस्मरेताम् ásmaretām	अस्मरन्त ásmaranta
Second	अस्मरः ásmaraḥ	अस्मरतम् ásmaratam	अस्मरत ásmarata	अस्मरथाः ásmarathāḥ	अस्मरेथाम् ásmarethām	अस्मरध्वम् ásmaradhvam
First	अस्मरम् ásmaram	अस्मराव ásmarāva	अस्मराम ásmarāma	अस्मरे ásmare	अस्मरावहि ásmarāvahi	अस्मरामहि ásmarāmahi

Descendants

Pali: sumarati, sarati
Prakrit: 𑀲𑀼𑀫𑀭𑀇 (sumaraï), 𑀲𑀫𑀭𑀇 (samaraï), 𑀲𑀭𑀇 (saraï)
- Sauraseni Apabhramsa: 𑀲𑀼𑀯𑀭𑀇 (suvaraï), 𑀲𑀼𑀯𑀁𑀭𑀇 (suvãraï)

With -आपयति (-āpayati):

Pali: sarāpeti
Prakrit: 𑀲𑀼𑀫𑀭𑀸𑀯𑀇 (sumarāvaï)

References

Monier Williams (1899) “स्मरति”, in A Sanskrit–English Dictionary, , new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1271.