From Proto-Indo-Iranian *kšamH- ~ *zgʰamH- (“to endure, bear”), from Proto-Indo-European *segʷʰ-. Cognate with Avestan 𐬑𐬴𐬄𐬥𐬨𐬇𐬥𐬉 (xṣ̌ąnmə̄nē), Pashto زغمل (zğëmël, “to endure, to bear, to go through”). See the root क्षम् (kṣam) for more.
क्षमते • (kṣámate) third-singular indicative (class 1, type A, root क्षम्)
Forms of Sanskrit verbs are numerous and complicated. The following conjugation shows only a subset of all forms and should be treated as a guide.
| Nonfinite Forms: क्षन्तुम् (kṣántum) or क्षमितुम् (kṣámitum) | |||
|---|---|---|---|
| Undeclinable | |||
| Infinitive | क्षन्तुम् / क्षमितुम् kṣántum / kṣámitum | ||
| Gerund | क्षमित्वा kṣamitvā́ | ||
| Participles | |||
| Masculine/Neuter Gerundive | क्षम्य / क्षमितव्य / क्षमणीय kṣámya / kṣamitavya / kṣamaṇīya | ||
| Feminine Gerundive | क्षम्या / क्षमितव्या / क्षमणीया kṣámyā / kṣamitavyā / kṣamaṇīyā | ||
| Masculine/Neuter Past Passive Participle | क्षमित kṣamitá | ||
| Feminine Past Passive Participle | क्षमिता kṣamitā́ | ||
| Masculine/Neuter Past Active Participle | क्षमितवत् kṣamitávat | ||
| Feminine Past Active Participle | क्षमितवती kṣamitávatī | ||
| Present: क्षमते (kṣámate) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Active | Mediopassive | ||||||
| Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | ||
| Indicative | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
क्षमते kṣámate |
क्षमेते kṣámete |
क्षमन्ते kṣámante | |
| Second | - - |
- - |
- - |
क्षमसे kṣámase |
क्षमेथे kṣámethe |
क्षमध्वे kṣámadhve | |
| First | - - |
- - |
- - |
क्षमे kṣáme |
क्षमावहे kṣámāvahe |
क्षमामहे kṣámāmahe | |
| Imperative | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
क्षमताम् kṣámatām |
क्षमेताम् kṣámetām |
क्षमन्ताम् kṣámantām | |
| Second | - - |
- - |
- - |
क्षमस्व kṣámasva |
क्षमेथाम् kṣámethām |
क्षमध्वम् kṣámadhvam | |
| First | - - |
- - |
- - |
क्षमै kṣámai |
क्षमावहै kṣámāvahai |
क्षमामहै kṣámāmahai | |
| Optative/Potential | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
क्षमेत kṣámeta |
क्षमेयाताम् kṣámeyātām |
क्षमेरन् kṣámeran | |
| Second | - - |
- - |
- - |
क्षमेथाः kṣámethāḥ |
क्षमेयाथाम् kṣámeyāthām |
क्षमेध्वम् kṣámedhvam | |
| First | - - |
- - |
- - |
क्षमेय kṣámeya |
क्षमेवहि kṣámevahi |
क्षमेमहि kṣámemahi | |
| Subjunctive | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
क्षमाते / क्षमातै kṣámāte / kṣámātai |
क्षमैते kṣámaite |
क्षमन्त / क्षमान्तै kṣámanta / kṣámāntai | |
| Second | - - |
- - |
- - |
क्षमासे / क्षमासै kṣámāse / kṣámāsai |
क्षमैथे kṣámaithe |
क्षमाध्वै kṣámādhvai | |
| First | - - |
- - |
- - |
क्षमै kṣámai |
क्षमावहै kṣámāvahai |
क्षमामहै kṣámāmahai | |
| Participles | |||||||
| - - |
क्षममाण kṣámamāṇa | ||||||
| Notes |
| ||||||
| Imperfect: अक्षमत (ákṣamata) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Active | Mediopassive | |||||
| Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | |
| Indicative | ||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
अक्षमत ákṣamata |
अक्षमेताम् ákṣametām |
अक्षमन्त ákṣamanta |
| Second | - - |
- - |
- - |
अक्षमथाः ákṣamathāḥ |
अक्षमेथाम् ákṣamethām |
अक्षमध्वम् ákṣamadhvam |
| First | - - |
- - |
- - |
अक्षमे ákṣame |
अक्षमावहि ákṣamāvahi |
अक्षमामहि ákṣamāmahi |
| Future: क्षंस्यते (kṣaṃsyáte) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Active | Mediopassive | |||||
| Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | |
| Indicative | ||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
क्षंस्यते kṣaṃsyáte |
क्षंस्येते kṣaṃsyéte |
क्षंस्यन्ते kṣaṃsyánte |
| Second | - - |
- - |
- - |
क्षंस्यसे kṣaṃsyáse |
क्षंस्येथे kṣaṃsyéthe |
क्षंस्यध्वे kṣaṃsyádhve |
| First | - - |
- - |
- - |
क्षंस्ये kṣaṃsyé |
क्षंस्यावहे kṣaṃsyā́vahe |
क्षंस्यामहे kṣaṃsyā́mahe |
| Participles | ||||||
| - - |
क्षंस्यमान kṣaṃsyámāna | |||||
| Conditional: अक्षंस्यत (ákṣaṃsyata) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Active | Mediopassive | |||||
| Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | |
| Indicative | ||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्यत ákṣaṃsyata |
अक्षंस्येताम् ákṣaṃsyetām |
अक्षंस्यन्त ákṣaṃsyanta |
| Second | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्यथाः ákṣaṃsyathāḥ |
अक्षंस्येथाम् ákṣaṃsyethām |
अक्षंस्यध्वम् ákṣaṃsyadhvam |
| First | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्ये ákṣaṃsye |
अक्षंस्यावहि ákṣaṃsyāvahi |
अक्षंस्यामहि ákṣaṃsyāmahi |
| Aorist: अक्षंस्त (ákṣaṃsta) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Active | Mediopassive | ||||||
| Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | ||
| Indicative | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्त ákṣaṃsta |
अक्षंसाताम् ákṣaṃsātām |
अक्षंसत ákṣaṃsata | |
| Second | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्थाः ákṣaṃsthāḥ |
अक्षंसाथाम् ákṣaṃsāthām |
अक्षन्ध्वम् ákṣandhvam | |
| First | - - |
- - |
- - |
अक्षंसि ákṣaṃsi |
अक्षंस्वहि ákṣaṃsvahi |
अक्षंस्महि ákṣaṃsmahi | |
| Injunctive | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
क्षंस्त kṣáṃsta |
क्षंसाताम् kṣáṃsātām |
क्षंसत kṣáṃsata | |
| Second | - - |
- - |
- - |
क्षंस्थाः kṣáṃsthāḥ |
क्षंसाथाम् kṣáṃsāthām |
क्षन्ध्वम् kṣándhvam | |
| First | - - |
- - |
- - |
क्षंसि kṣáṃsi |
क्षंस्वहि kṣáṃsvahi |
क्षंस्महि kṣáṃsmahi | |
| Subjunctive | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
क्षंसते / क्षंसातै kṣáṃsate / kṣáṃsātai |
क्षंसैते kṣáṃsaite |
क्षंसन्त kṣáṃsanta | |
| Second | - - |
- - |
- - |
क्षंससे / क्षंसासै kṣáṃsase / kṣáṃsāsai |
क्षंसैथे kṣáṃsaithe |
क्षंसध्वे / क्षंसाध्वै kṣáṃsadhve / kṣáṃsādhvai | |
| First | - - |
- - |
- - |
क्षंसै kṣáṃsai |
क्षंसावहै kṣáṃsāvahai |
क्षंसामहे / क्षंसामहै kṣáṃsāmahe / kṣáṃsāmahai | |
| Notes |
| ||||||
| Benedictive/Precative: क्षंसीष्ट (kṣaṃsīṣṭá) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Active | Mediopassive | ||||||
| Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | ||
| Optative/Potential | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
क्षंसीष्ट kṣaṃsīṣṭá |
क्षंसीयास्ताम्¹ kṣaṃsīyā́stām¹ |
क्षंसीरन् kṣaṃsīrán | |
| Second | - - |
- - |
- - |
क्षंसीष्ठाः kṣaṃsīṣṭhā́ḥ |
क्षंसीयास्थाम्¹ kṣaṃsīyā́sthām¹ |
क्षंसीढ्वम् kṣaṃsīḍhvám | |
| First | - - |
- - |
- - |
क्षंसीय kṣaṃsīyá |
क्षंसीवहि kṣaṃsīváhi |
क्षंसीमहि kṣaṃsīmáhi | |
| Notes |
| ||||||
| Perfect: चक्षमे (cakṣamé) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Active | Mediopassive | ||||||
| Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | ||
| Indicative | |||||||
| Third | - - |
- - |
- - |
चक्षमे cakṣamé |
चक्षमाते cakṣamā́te |
चक्षमिरे / चक्षम्रे¹ cakṣamiré / cakṣamré¹ | |
| Second | - - |
- - |
- - |
चक्षमिषे / चक्षंसे¹ cakṣamiṣé / cakṣaṃsé¹ |
चक्षमाथे cakṣamā́the |
चक्षमिध्वे / चक्षन्ध्वे¹ cakṣamidhvé / cakṣandhvé¹ | |
| First | - - |
- - |
- - |
चक्षमे cakṣamé |
चक्षमिवहे / चक्षण्वहे¹ cakṣamiváhe / cakṣaṇváhe¹ |
चक्षमिमहे / चक्षण्महे¹ cakṣamimáhe / cakṣaṇmáhe¹ | |
| Participles | |||||||
| - - |
चक्षमाण cakṣamāṇá | ||||||
| Notes |
| ||||||
Monier Williams (1899) “क्षमते”, in A Sanskrit–English Dictionary, , new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 326.