badać

Inherited from Proto-Slavic *bādàti with a semantic shift of to prick or prod often > to test, to examine, to find out about by touching. By surface analysis, bóść +‎ -ać. First attested in the second half of the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /badat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /badat͡ɕ/

badać impf (perfective zbadać)

1. (attested in Lesser Poland) to look for, to seek
   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎, Lesser Poland, page 31:

     Gdyby kto zabyth a nye wiedzano by, kto gy zabyl, tedy... przyaczele mayą badacz wynowatego, podlug prawa mayą pozyskowacz (consanguinei et proximiores culpabilem inquirentes, causam, dum poterint, prosequantur)

     [Gdyby kto zabit a nie wiedziano by, kto ji zabił, tedy... przyjaciele mają badać winowatego podług prawa mają pozyskować (consanguinei et proximiores culpabilem inquirentes, causam, dum poterint, prosequantur)]

2. (attested in Masovia) to investigate
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 32:

     Sządzącemv potrzebno gest wszego szą badacz (iudicantem oportet cuncta rimari)

     [Sądzącemu potrzebno jest wszego się badać (iudicantem oportet cuncta rimari)]

3. (attested in Lesser Poland) to consider, to ponder
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 7, 10:

     Vczinisz przespech prawemu, badaiø sercza y *pocrotky (scrutans corda et renes)

     [Uczynisz prześpiech prawemu, badaję sierca i pokrątki (scrutans corda et renes)]

4. (attested in Lesser Poland, reflexive with się) to ask, to find out
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎, Krakow, page gl. 52a:

     Videns enim deus humanum genus perisse per peccatum et dure dyaboli oppressioni subiacere, motus in suo consistorio... diutius cunctando badagøcz de liberacione humani generis, habuit duas *consiliaritrices

     [Videns enim Deus humanum genus perisse per peccatum et dure dyaboli oppressioni subiacere, motus in suo consistorio... diutius cunctando badając de liberacione humani generis, habuit duas *consiliaritrices]

5. (reflexive with się) to listen
   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 23, 18:

     Stoy, Balakv, a baday syø (sta Balac et ausculta), slisz synv Zeforow

     [Stoj, Balaku, a badaj się (sta Balac et ausculta), słysz, synu Zeforow!]

6. (reflexive with się, attested in Greater Poland) to explore, to learn about thoroughly
   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 122r:

     Scrutari id est inquirere inuestigare erforschen bądacz szya

     [Scrutari id est inquirere inuestigare erforschen badać się]

• Polish: badać
• Silesian: badać

• Boryś, Wiesław (2005) “badać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “badać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “badać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “badać”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “badać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “badać się”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish badać. By surface analysis, bóść +‎ -ać.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: ba‧dać

badać impf (perfective zbadać)

1. (transitive, medicine) to test, to probe (to check the medical state of a patient or have one's own medical state checked)

   badać chorego/pacjenta ― to examine a patient

   badać ofiarę ― to examine a victim

   badać brzuch ― to check (someone's) stomach

   badać puls ― to check (someone's) pulse

   badać wzrok ― to check one's vision

   badać krew ― to test blood

2. (transitive) to explore, to research, to study (to find out more about a given phenomenon or object through specific means)

   badać dialekt ― to research a dialect

   badać faunę i florę ― to research flora and fauna

   badać galaktykę ― to study a galaxy

   badać hipotezę ― to examine/test a hypothesis

   badać okoliczności ― to examine/test one's surroundings

   badać problem ― to analyze/investigate a problem

   badać przyczyny ― to investigate the causes

   badać skutki (czegoś) ― to examine/study the effects (of something)

   badać sprawę ― to investigate/poke around (something)

   badać strukturę ― to study a structure

   badać właściwości (czegoś) ― to study the properties (of something)

3. (transitive) to study, to probe (to examine with one's senses)

   badać reakcję ― to gauge a reaction

   badać alkomatem ― to breathalyze

   badać językiem ― to give a taste test

   badać wzrokiem ― to inspect/examine (with one's eyes)

4. (reflexive with się, medicine) to be tested, to be probed, to be examined (to have one's own medical state checked)

badać impf

1. (transitive) to investigate, to explore (to ask in depth about something)

   badać świadka ― to examine/question a witness

2. (reflexive with się) to be check each other out (to get to know each other through observation)
3. (reflexive with się, Middle Polish) to find out, to discover

• badać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• badać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• badać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “badać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “badać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (17.02.2016) “BADAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Paweł Kupiszewski (17.02.2016) “BADAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “badać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “badać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “badać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 81
• badać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Inherited from Old Polish badać. By surface analysis, bōść +‎ -ać.

• IPA^(key): /ˈba.dat͡ɕ/
• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: ba‧dać

badać impf

1. (transitive) to investigate, to test, to probe, to research, to study
2. (reflexive with sie) to consider

• badac in dykcjonorz.eu
• Bogdan Kallus (2020) “badać sie”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 235
• Henryk Jaroszewicz (2022) “badać”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKRBL, page 62