ծիածան

Hello, you have come here looking for the meaning of the word ծիածան. In DICTIOUS you will not only get to know all the dictionary meanings for the word ծիածան, but we will also tell you about its etymology, its characteristics and you will know how to say ծիածան in singular and plural. Everything you need to know about the word ծիածան you have here. The definition of the word ծիածան will help you to be more precise and correct when speaking or writing your texts. Knowing the definition ofծիածան, as well as those of other words, enriches your vocabulary and provides you with more and better linguistic resources.

Armenian

Ծիածան Երևանում

Etymology

From Old Armenian ծիածան (ciacan).

Pronunciation

Noun

ծիածան (ciacan)

  1. rainbow
    Synonyms: նշանակ (nšanak), աղեղնակ (aġeġnak), ծիրանի գոտի (cirani goti)
  2. (anatomy) iris

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative ծիածան (ciacan) ծիածաններ (ciacanner)
dative ծիածանի (ciacani) ծիածանների (ciacanneri)
ablative ծիածանից (ciacanicʻ) ծիածաններից (ciacannericʻ)
instrumental ծիածանով (ciacanov) ծիածաններով (ciacannerov)
locative ծիածանում (ciacanum) ծիածաններում (ciacannerum)
definite forms
nominative ծիածանը/ծիածանն (ciacanə/ciacann) ծիածանները/ծիածաններն (ciacannerə/ciacannern)
dative ծիածանին (ciacanin) ծիածաններին (ciacannerin)
1st person possessive forms (my)
nominative ծիածանս (ciacans) ծիածաններս (ciacanners)
dative ծիածանիս (ciacanis) ծիածաններիս (ciacanneris)
ablative ծիածանիցս (ciacanicʻs) ծիածաններիցս (ciacannericʻs)
instrumental ծիածանովս (ciacanovs) ծիածաններովս (ciacannerovs)
locative ծիածանումս (ciacanums) ծիածաններումս (ciacannerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative ծիածանդ (ciacand) ծիածաններդ (ciacannerd)
dative ծիածանիդ (ciacanid) ծիածաններիդ (ciacannerid)
ablative ծիածանիցդ (ciacanicʻd) ծիածաններիցդ (ciacannericʻd)
instrumental ծիածանովդ (ciacanovd) ծիածաններովդ (ciacannerovd)
locative ծիածանումդ (ciacanumd) ծիածաններումդ (ciacannerumd)

Old Armenian

Etymology

The origin is unknown.

Martirosyan interprets as “the sign of the Sky/Thunder-god”, assimilated from *տիածան (*tiacan) or *ճիածան (*čiacan), from Proto-Armenian *Tiw (Sky-god, Thunder-god) (see տիւ (tiw)) + -ա- (-a-) + *ծան- (*can-, sign, omen) (see ճանաչեմ (čanačʻem)).[1][2] Developing this suggestion, Petrosyan identifies the second element with ածան-իմ (acan-im, to encircle, tie a girdle), ած-եմ (ac-em, to bring, lead; to tie (a girdle)), explaining the formation as "the belt of Sky God".[3]

Noun

ծիածան (ciacan)

  1. rainbow
    Synonym: Արամազդայ գօտի (Aramazday gōti)
    • 5th century, Bible, Revelation 10.1:[4]
      Եւ տեսի այլ հրեշտակ զօրաւոր՝ զի իջանէր յերկնից՝ եւ զգեցեալ էր ա՛մպ, եւ ծիածա՛ն ի գլուխ նորա․ եւ երեսք նորա իբրեւ զարեգակն, եւ ոտք նորա որպէս սի՛ւն հրոյ:
      Ew tesi ayl hreštak zōrawor, zi iǰanēr yerknicʻ, ew zgecʻeal ēr ámp, ew ciacán i glux nora; ew ereskʻ nora ibrew zaregakn, ew otkʻ nora orpēs síwn hroy:
      • Translation by King James Version
        And I saw another mighty angel come down from heaven, clothed with a cloud: and a rainbow upon his head, and his face as it were the sun, and his feet as pillars of fire.
    • 5th century, Łazar Pʻarpecʻi, Patmutʻiwn Hayocʻ 77:[5][6]
      Եւ սիւն լուսոյ ըստ օրինակի ծիածանի իջեալ յերկնից՝ շուրջ պարուրեալ զնահատակաց զմարմինս ծրափակէր։
      Ew siwn lusoy əst ōrinaki ciacani iǰeal yerknicʻ, šurǰ parureal znahatakacʻ zmarmins crapʻakēr.
      • Translation by Robert W. Thomson
        A column of light descended like a rainbow from heaven, surrounding and enveloping the bodies of the martyrs.
    • 5th century, Eusebius of Emesa, Meknutʻiwnkʻ utʻamatean grocʻ Astuacašnčʻin  :
      Ա՛յլ ինչ ասէ․ ոչ եղիցի այդու նշան՝ եթէ փարատումն անձրեւի ծիածանաւդ լինիցի, նա եւ ոչ ուխտն այն այնպէս հաստատուն կայցէ․ քանզի եւ զքսան աւր բազում անգամ չերեւի ծիածանն՝ վասն անձրեւին յաճախութեան։
      Áyl inčʻ asē; očʻ ełicʻi aydu nšan, etʻē pʻaratumn anjrewi ciacanawd linicʻi, na ew očʻ uxtn ayn aynpēs hastatun kaycʻē; kʻanzi ew zkʻsan awr bazum angam čʻerewi ciacann, vasn anjrewin yačaxutʻean.
    • 6th century, Philo of Alexandria, I linelutʻeann xndrocʻ ew lucmancʻ  :[7]
      Ոմանք կարծեն աղեղն ասել զ՚ի յոմանցն կոչեցեալ Արամազդայ գօտի, ի ձեւոյն զհաստատուն նշանակ առեալ վասն ծիածանին։
      Omankʻ karcen ałełn asel z’i yomancʻn kočʻecʻeal Aramazday gōti, i jewoyn zhastatun nšanak aṙeal vasn ciacanin.
      • Translation by Mkrtičʻ Awgerean
        Quidam autumant arcum dicere illud, quod a nonոսllis Zona Jovis appellatur, ex figura constantem referentes similitudinem ob iridem.
    • 10/13th century, Tʻovmay Arcruni and Ananun, Patmutʻiwn tann Arcruneacʻ  :[8][9]
      և խոստացեալ պատարագընկալին՝ ոչ ևս զնոյն հատուցանել երկրի ուխտ յաւիտենական հաստատեալ՝ զաղեղն իմ եդից յամպս, որ է ծիածանդ, զոր ոմանք հուր մեկնեալ յամպոյ ասացին, և որդիք տարրապաշտիցն՝ գօտի Արամազդայ։
      ew xostacʻeal pataragənkalin, očʻ ews znoyn hatucʻanel erkri uxt yawitenakan hastateal, załełn im edicʻ yamps, or ē ciacand, zor omankʻ hur mekneal yampoy asacʻin, ew ordikʻ tarrapašticʻn, gōti Aramazday.
      • Translation by Robert W. Thomson
        He who received the offerings promised no more to inflict that same punishment on men and established an eternal covenant: “I shall place my arc in the clouds,” which is the rainbow. Some say that it is fire emerging from cloud, and those who worship the elements (say it is) the belt of Aramazd.
  2. halo (of a moon)

Usage notes

In the Bible, translates Ancient Greek ἶρις (îris).

Declension

Derived terms

Descendants

  • Armenian: ծիածան (ciacan)

References

  1. ^ Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 339
  2. ^ Martirosyan, Hrach (2019) “Traces of Indo-European ‘Father Sky, God’ in Armenian”, in U. Bläsing, J. Dum-Tragut, T.M. van Lint, editors, Armenian, Hittite, and Indo-European Studies: A Commemoration Volume for Jos J.S. Weitenberg (Hebrew University Armenian Studies; 15), Leuven: Peeters, pages 201–203
  3. ^ Petrosyan, Armen (2010) “Ciacanə hayocʻ patkeracʻumnerum. hamematakan kʻnnutʻyun”, in Patma-banasirakan handes (in Armenian), number 3, pages 198–219
  4. ^ Zōhrapean, Yovhannēs, editor (1805), Astuacašunčʻ matean Hin ew Nor Ktakaranacʻ, volume IV, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 567
  5. ^ Łazar Pʻarpecʻi (1904) G. Tēr-Mkrtčʻean and St. Malxasean, editors, Patmutʻiwn Hayocʻ ew tʻułtʻ aṙ Vahan Mamikonean (Patmagirkʻ hayocʻ; I.4), Tiflis: Aragatip Mnacʻakan Martiroseancʻi, page 102
  6. ^ Thomson, Robert W. (1991) The History of Łazar Pʿarpecʿi (Columbia University Program in Armenian Studies. Suren D. Fesjian Academic Publications; 4)‎, Atlanta, Georgia: Scholars Press, page 152
  7. ^ Awgereancʻ, Mkrtičʻ (1826) Pʻiloni Ebrayecʻwoy mnacʻordkʻ i hays, or en Meknutʻiwn Cnndocʻ ew Elicʻ, Čaṙkʻ i Sampʻson, i Yovnan, ew yeris mankuns kam i hreštaks, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 148a
  8. ^ Tʻovma Arcruni ew Ananun (2006) M. H. Darbinyan-Melikʻyan, editor, Patmutʻiwn Tann Arcruneacʻ, Yerevan: Magaghat, critical text with introduction and commentary, page 25
  9. ^ Thomson, Robert W. (1985) Thomas Artsruni, History of the House of the Artsrunik‘: translation and commentary (Byzantine texts in translation)‎, Detroit, Michigan: Wayne State University Press, page 81

Further reading