. In DICTIOUS vind je niet alleen alle woordenboekbetekenissen van het woord
in enkelvoud en meervoud uitspreekt. Alles wat je moet weten over het woord
is hier. De definitie van het woord
zal u helpen preciezer en correcter te zijn bij het spreken of schrijven van uw teksten. Kennis van de definitie van
, maar ook van die van andere woorden, verrijkt uw woordenschat en verschaft u meer en betere taalkundige bronnen.
If your knowledge of our language is limited, you are nonetheless welcome of course! We appreciate your contributions. This message in other languages: English, français, Deutsch.
|
|
Mijn indruk is dat we de afgelopen weken al heel wat zorgvuldige bijdragen hebben mogen verwelkomen, waarvoor dank! Hopelijk komen de links hierboven van pas bij toekomstige bijdragen. Vooral in het begin valt het soms niet mee wegwijs te worden in de afspraken en sjablonen waarmee we WikiWoordenboek vormgeven; de gebruikers die al langer actief zijn hebben dat zelf ook ervaren, dus schroom niet om vragen te stellen als iets niet duidelijk is.
Mag ik meteen de gelegenheid te baat nemen om te wijzen op de eigenaardigheid dat in de sjablonen voor toevoegsels als {{pref}} en {{suff}} als eerste de parameter voor taal moet worden opgegeven. Dit wijkt inderdaad af van een reeks sjablonen waarin de taalparameter juist de laatste parameter is, hoewel er nog wel maar sjablonen bestaan (bijvoorbeeld {{fras}}) die met de taalparameter beginnen. De reden voor deze verscheidenheid is deels zo gegroeid (en daardoor niet eenvoudig te wijzigen), maar deels ook een gevolg van de wens de sjablonen zelf eenvoudig te houden.
--MarcoSwart (overleg) 18 okt 2020 12:22 (CEST)Reageren
Omdat het sjabloon {{Citeer web}} niet goed was afgestemd op het maken van een woordenboek hebben we eind vorig jaar {{citeer}} en {{citeer b}} ontwikkeld. Het gebruik van "Citeer web" leidt er vaak toe dat de pagina in een foutcategorie belandt, waarna de oplossing doorgaans bestaat uit het vervangen door een van de twee nieuwe sjablonen. We hadden dit inderdaad nog niet aangegeven op de oude sjabloonpagina. Maar ik hoop dat het mogelijk is om bij toekomstige bronvermeldingen de nieuwe sjablonen te gebruiken. Wanneer die vragen oproepen, wil ik graag een antwoord geven of zoeken. --MarcoSwart (overleg) 19 okt 2020 14:08 (CEST)Reageren
- - Ik heb een klein truukje gevonden voor het automatisch citeren van internet-bronnen en dat is door gebruik te maken van de ingebouwde citeersjablonen van wikipedia.org, o.m.
- op het kopje "Bewerken" klikken voor de opmaakmodus
- vervolgens onder "referentie" het citaat-toevoeg-venster openen en in het "automatisch"-veld je gewenste ref. webstek erin plakken.
- vervolgens overgaan op de "brontekst bewerken" opmaakmodus en hieruit je <ref> .... < /ref> kopiëren en dat in je gewenste wiktionary opmaakpagina plakken. (met evt. correctie) DeTaalHist (overleg) 20 okt 2020 01:56 (CEST)Reageren
- Ik ga er de komende dagen wat mee experimenteren. Omdat de maker van het sjabloon, Alexis Jazz veel aandacht heeft besteed aan uitwisselbaarheid van informatie uit andere sjablonen zijn er misschien wel mogelijkheden om het ingebouwd citeren ook direct met ons sjabloon te laten werken. Een van de problemen voor ons is dat wij vrij veel citeren uit gedrukte werken die ook via internet ontsloten zijn. Voor de terugvindbaarheid is het dan van belang om ze te beschrijven als boek of artikel met een weblink en niet louter als pagina op een website.
- Als je iets verder gaat met de "evt. correctie" kun je zelf vrij gemakkelijk:
- de ref-tags niet meekopiëren
- "Citeer web|" vervangen door "citeer|web|"
- "|werk=" door "|website="
- de tekst die anders in {{bijv-1}} zou staan, na "|citaat=" invoegen in het sjabloon.
- Wanneer het zuiver om een referentie gaat, zonder tekst van een citaat, vervalt punt 4, maar wordt punt 1 "citeer b|web|"
- Ik laat nog horen wat de experimenten opleveren. --MarcoSwart (overleg) 20 okt 2020 10:21 (CEST)Reageren
- Prima! Ik ga ermee aan de slag (en dank) DeTaalHist (overleg) 20 okt 2020 14:21 (CEST)Reageren
Mooi speurwerk rond bolus! De vraag op de verenigingswiki werd vandaar weer naar mij doorgespeeld, ik heb haar daarom maar op WikiWoordenboek beantwoord: de discussie is meer van belang voor het woordenboek dan voor de vereniging. Ik heb geen bron kunnen vinden die het Nederlandse "bolus" of het Yiddisj "bole" via het Ladino op Spaans herleidt; zowel in Zeeland als Amsterdam wordt gesproken over Portugese Joden als het om de introductie van dit gebak gaat. Als er (ook) een betrouwbare bron is die het Ladino als tussenstap noemt, ben ik er zeker voorstander van om dat ook op WikiWoordenboek te vermelden, maar op dit moment heb ik die bron niet kunnen vinden.
Tekens die alleen dienen om de uitspraak te verduidelijken, maar die in de normale spelling (mogen) worden weggelaten nemen we in beginsel niet op in de paginatitel, omdat dat het zoeken en vinden voor de lezer nogal bemoeilijkt. Ze kunnen wel binnen de pagina worden gebruikt om varianten te onderscheiden. Bij verwijzingen tussen pagina's kan met het sjabloon {{QZ}} in plaats van {{Q}} een link worden gemaakt waarin die uitspraaktekens wel zijn opgenomen. Ik heb daarom de inhoud van "bōlus" overgeheveld naar bolus, de link op bol aangepast en "bolus" als aparte pagina verwijderd. Voldoet het zo aan de bedoelingen?
- Ik vond bolus wel een interessant woord, juist omdat ik via het Franse woord "bol" (in de populaire uitdrukking ras le bol, nu vaak te horen in nieuwsuitzendingen en discussieprogramma's, vanwege al die sociale randverschijnselen van de coronacrisis) op het spoor was gezet van Latijn bolus. Via de bekende "konijnenhol" dwalingen was ik op de Jiddische bolus gestuit. Ik vond het raar om "bolus" gelijk als "Jiddisch" (de lingua franca van de Oost-Europese Joden) te bestempelen, terwijl de Spaanstalige wereld de bollo dulce als een feestelijk gebak (brood) heeft. Ik vroeg me gelijk af of de joodse bolus eventueel van het Ladino zou kunnen komen. Jammer genoeg is er nog te weinig onderzoek naar de komst van de Iberische Joden in de Lage Landen, inclusief hun lexicale, culinaire en culturele bijdragen.
Het zetten van extra diakritische tekens voor Latijnse woorden is inderdaad net iets te pedantisch, en misschien alleen voor diegenen die taalkundig onderlegd zijn, boeiend. DeTaalHist (overleg) 26 okt 2020 13:19 (CET)Reageren
Er is nog een kwestie die me een tijdje al bezighoudt. Wat verstaan we tegenwoordig onder de "Standaardweergave uitspraak" van het Nederlands? De IPA transcriptie van een woord loopt vaak niet in de pas met de daadwerkelijke uitspraak van de audio-weergave. Zo is het woord "gat" in IPA braaf weergegeven als /ɣɑt/, maar de audio laat duidelijk een stemloze wrijfklank horen, de "lange" o klinker in oog, hoop wordt uitgesproken als een tweeklank (maar een zuivere in boor), zo ook de lange e in eend ( in heer). De enige Nederlands(talig)e sprekers die grosso modo deze standaard uitspraak "volgens het boekje" hebben zijn de Brabanders en de Vlamingen met hun zachte en hun zuivere , (en, maar hun uitspraak wordt in de Randstad juist als "afwijkend" beschouwd, zo niet gestigmatiseerd (vandaar de veelvuldige ondertiteling van sprekers beneden de Moerdijk op de Nederlandse tv).
Kan de wikipagina "Standaardweergave uitspraak Nederlands" niet beter aangepast worden aan de talige werkelijkheid van het Nederlands, t.w. de prestige uitspraak van "Hilversum" in Nederland resp. de VRT-nieuws norm in Vlaanderen ? DeTaalHist (overleg) 26 okt 2020 14:55 (CET)Reageren
- Het gaat op die pagina uitdrukkelijk om een gestandaardiseerde weergave van de uitspraak, niet om de weergave van een gestandaardiseerde uitspraak. Het doel van de standaardweergave is niet het weergeven van een specifieke uitspraak zoals die op een bepaalde plaats en tijd bestaat of bestond, maar een simpele, abstract-fonemische weergave waaruit zo'n meer specifieke tongval zich gewoonlijk stelselmatig laat afleiden. Dit heeft het voordeel dat er met een vrij beperkte deelverzameling van fonetische symbolen kan worden volstaan die goed gedocumenteerd en beargumenteerd is, terwijl iemand met belangstelling voor het Nederlands in een bepaalde tongval er meestal toch vrij behoorlijk mee uit de voeten kan. Het is ook een goede basis voor verdere toepassingen die op de uitspraak zijn gebaseerd, zoals de lettergrepenteller (inmiddels operationeel) en een verwijzing naar rijmende woorden (nog in ontwikkeling). Een ander voor WikiWoordenboek niet onbelangrijk voordeel is dat het voor zo'n 80.000 woorden ondubbelzinnig uitsluitsel geeft in het Uitspraakwoordenboek en dat het juist geen keus voor Noord- of Zuidnederlands behelst. Daarnaast is het mogelijk en wat mij betreft zelfs wenselijk om deze weergave aan te vullen met meer specifieke en nauwkeuriger weergaven per regio. Daar bestaat een speciaal sjabloon voor, {{pron-reg}}. Het lemma "bijvoeglijk naamwoord" laat zien hoe dit alles gecombineerd kan worden. Wat mij betreft zou dat eigenlijk nog moeten worden uitgebreid met uitspraakvarianten voor Suriname en Noordoost-Nederland. Maar ook het louter toevoegen van de Vlaamse en Noordnederlandse uitspraak is zeker welkom! --MarcoSwart (overleg) 26 okt 2020 20:54 (CET)Reageren
Het is boeiend om te zien hoe de betekenis van "foyer" geleidelijk is verschoven. Nu we twee betekenissen onderscheiden is het ook nodig om bij het kopje boven de vertalingen aan te geven op welke betekenis de vertalingen betrekking hebben: in beginsel krijgt elke betekenis een afzonderlijke sectie vertalingen. Ik ben nu gemakshalve voor de opmaak maar even uitgegaan van de eerste, voor mijn gevoel wat algemenere betekenis, maar ik heb het niet echt nagegaan. Zou je er jouw deskundig licht over willen laten schijnen? --MarcoSwart (overleg) 4 nov 2020 11:33 (CET)Reageren
- De verschuiving van het Franse leenwoord "foyer" naar een chic klinkende "koffiekamer" in het algemeen is echt een typisch Nederlandse ontwikkeling, die, voor zover ik weet, niet in andere talen voorkomt (de "foyer" van de Londense theaters schijnt ook wel koffie te schenken). De (Europese) talen die de Franse term hebben overgenomen hebben zich kennelijk laten leiden door de architectonische indeling van het Parijse theater. Van het theater is het "overgesprongen" naar de luxueuze hotels, die ook weer zo modieus werden dat het idee van een aparte ontmoetingsplaats ook in het buitenland overgenomen werden (en vervolgens werd dat weer door de Amerikaanse hoteliers zo overtroffen dat Franse bezoekers de "lobby" en de "palace" mee naar huis namen).
- De verschuiving van de term foyer als "verwarmde ontmoetingsplek" naar "koffiekamer" heeft dus geen parallel in de andere talen. Kan er dan volstaan worden om enkel naar het lemma "koffiekamer" te verwijzen? Onder dat lemma moeten er nog wel de equivalenten in de andere talen opgesomd worden, ik kan voorlopig de volgende noemen: Duits Pausenraum (de) m, Engels break room (en), Frans salle de repos (fr) v, Zweeds fikarum (sv) o. Alleen de Zweedse fikarum, uit fika "koffiepauze" en rum "kamer, ruimte" (lees https://www.maxicoffee.com/blog/fika-pause-cafe/) is m.i. de beste vertaling van de knusse "koffiekamer" in het Nederlands. DeTaalHist (overleg) 4 nov 2020 15:21 (CET)Reageren
- Dat lijkt me een uitstekend voorstel, met als bonus dat onze koffiekamer ook wat ruimer wordt. --MarcoSwart (overleg) 8 nov 2020 22:00 (CET)Reageren
- Naar aanleiding van slavink: elke sectie vertalingen hoort overeen te komen met een betekenisomschrijving, eventueel in een iets beknoptere vorm vanwege de opmaak. De sectie vertalingen kan worden opgevat als een verzameling links naar pagina's met een wellicht bruikbare vertaling voor de betreffende betekenis. Hoe zorgvuldiger we kijken, hoe minder perfecte synoniemen er zijn en dat geldt nog sterker voor vertalingen. In het geval van een vrij Nederlands verschijnsel als de slavink zal het doorgaans om een vertaling bij benadering gaan. --MarcoSwart (overleg) 9 nov 2020 10:47 (CET)Reageren
Labels als Nederland, België, Suriname enz. gebruiken we voor betekenissen die (historisch) alleen in dat land voorkomen, maar niet voor betekenissen die elders minder gangbaar zijn geworden. Via het kopje "Gangbaarheid" geven we de lezer al een indruk van verschillen in gebruik tussen Nederland en Vlaanderen en als er goede bronnen zijn kan daar voor specifieke betekenissen onder "Opmerkingen" meer over worden gezegd, bijvoorbeeld dat een bepaalde betekenis vanaf een bepaalde periode in bepaald gebied minder gangbaar is geworden. Om die reden heb ik "België" bij de eerste betekenis van kuisen weggehaald. --MarcoSwart (overleg) 17 dec 2020 23:57 (CET)Reageren
- Ik denk dat het toch wel belangrijk is om een (specifieke) gebruik of een andere betekenis/nuance in een ander Nederlandstalig gebied aan te geven als het aanleiding tot misverstanden geeft: zo wordt kuisen alleen in de betekenis van "zich ontdoen van aanstootgevend materiaal" in Nederland gebruikt, terwijl men in Vlaanderen met kuisen vooral letterlijk "schoonmaken" bedoelt (en de morele bijbetekenis ervan heeft een Vlaming dan op school geleerd). De geciteerde voorbeeldzin "Ze wilde de kamer nog even kuisen." is een mooie illustratie van potentiële miscommunicatie onder Hollanders en Vlamingen: in Nederland denkt men waarschijnlijk toch eerder aan een moeder die van plan is alle suggestieve posters van de slaapkamer van zoon- of manlief te verwijderen (omdat bijv. oma op bezoek komt). Het taalgevoel van een Vlaming denkt wellicht eerder aan iets onschuldigs: het op orde krijgen van een kamer die vies of slordig uitzag. Het kopje "Gangbaarheid" helpt ons niet veel verder, vrees ik. Het werkwoord wordt inderdaad zowel in Nederland en België herkend, maar met een net iets andere (primaire) betekenis. Kuisen in de betekenis van "schoonmaken" leerde ik pas kennen toen ik ooit, lang geleden op school, "het Verdriet van België" van Hugo Claus ging lezen: het overbekende Vlaamse idioom "Ik zie U graag" in die roman, in de betekenis van "Ik hou van je", vond ik toen uitermate bevreemdend. Achteraf gezien, is het ronduit beschamend hoe weinig mijn klasgenoten in onze Amsterdamse school van Vlaanderen, bekende Vlamingen of België in het algemeen wisten of wilden weten. Kortom, elk land heeft zo zijn typische uitdrukkingen, die niet altijd in een ander land, ook al van hetzelfde taalgebied, begrepen of slechts ten dele begrepen wordt DeTaalHist (overleg) 18 dec 2020 01:35 (CET)Reageren
- Als we degelijke informatie over verschillen in gebruik hebben is het zeker wenselijk om die in het lemma te vermelden, vandaar de mogelijkheid om dat onder "Opmerkingen" te doen. Een simpel etiket is bruikbaar in simpele gevallen, waarin een betekenis altijd regionaal is geweest. WikiWoordenboek beschrijft ook het Nederlands van eeuwen terug. Dan zie je nogal eens dat de correcte aanduiding zou zijn dat een betekenis "in Nederland verouderd" is. Soms ligt de grens meer bij de grote rivieren. En ook binnen Nederland zijn er boeiende verschillen. De westerling denkt aan een bouwkundig gebrek als de Twentenaar hem zegt dat de deur los is. Deze informatie is ook niet statisch. "Doei" is in mijn waarneming geleidelijk ook buiten Brabant gangbaar geworden. Als we als vrijwilligers simpele etiketten voor een complexe werkelijkheid gaan gebruiken zonder duidelijke criteria zal het resultaat subjectief en weinig betrouwbaar zijn. Onbedoeld kruipt er dan al gauw in dat het Randstad-Nederlands van 30 jaar terug maatgevend moet zijn. Ook professionele woordenboeken worstelen hiermee. Het heeft in het verleden ook oeverloze discussies tussen bewerkers opgeleverd. Daarom is het beter om onder de "Opmerkingen" gewoon weer te geven welke feitelijke informatie er over verschillen in gebruik is, bij voorkeur met een degelijke bron. Die zijn er tegenwoordig meer dan vroeger. Ik vermoed dat er over "kuisen" wel informatie te vinden is. --MarcoSwart (overleg) 18 dec 2020 06:56 (CET)Reageren
- Inderdaad, de subjectiviteit van een individuele wiki-bewerker mag geen maatstaf zijn voor het labelen van een woord als "verouderd", of typisch "Belgisch/Vlaams" dan wel "Noord-Nederlands". In het geval van kuisen had ik nog een bron erbij moeten vermelden: de webstek https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1056/ (Taaladvies is de vraagbaak van onzetaal.nl). Daarin wordt aangegeven: "Kuisen wordt in de spreektaal in België vrij frequent gebruikt als synoniem van schoonmaken. Veel mensen aanvaarden kuisen niet, zeker niet in de schrijftaal.", met als voorbeelden:
(2) Je moet dringend eens je kamer kuisen. (in België, geen standaardtaal)
(3) Mevrouw Janine riep dat Rosette als straf al het koper moest kuisen. (in België, geen standaardtaal).
Vlaamse taalhoeders van het Nederlands zijn waarschijnlijk de eersten die de betekenis "schoonmaken" voor kuisen zullen afkeuren en stigmatiseren als "dialect", wat ironisch genoeg juist aangeeft dat de "gewone" Vlaming bij kuisen toch eerder aan schoonmaken denkt. Ondertussen wordt de term kuisen onder Nederlandse jongeren, zeker van de Randstad, niet meer begrepen of gevoeld als een "ouwelullen" uitdrukking, oftewel (verouderd). DeTaalHist (overleg) 20 dec 2020 17:43 (CET)Reageren
- Het voorgaande zou beknopt weergegeven zeker een nuttige toevoeging onder de "Opmerkingen" zijn. --MarcoSwart (overleg) 22 dec 2020 12:02 (CET)Reageren
Voor zover ik weet is Hokkien de voornaamste variant van het Minnan, maar niet de enige. Het lijkt me daarom niet helemaal juist om deze namen als synoniemen te gebruiken. Is het geen hyponiem? Als er bepaalde woorden alleen in het Hokkien voorkomen en niet in de andere varianten lijkt het me goed dat we dat aangeven, maar in de gevallen waarin dat niet zo is, lijkt het me geen verbetering. Ik heb geen idee hoe dat bij loempia is, maar het leek me in ieder geval na te gaan hoe jij tegen hiertegen aankijkt. --MarcoSwart (overleg) 2 apr 2021 20:56 (CEST)Reageren
- -- De benaming "Hokkien" wordt in de (wetenschappelijke) literatuur nog steeds veelvuldig aangehaald, als bron voor (bijv.) de "Chinese" leenwoorden in het Indonesisch en Maleis. "Minnan" is (schat ik in) een minder bekende term voor de meeste gebruikers (die niet ingevoerd zijn in de Chinese talen of dialecten), vandaar. In de oudere wetenschappelijke (historische) bronnen komt men ook een benaming als "Amoy" (het huidige Xiamen) of "Amoy-dialect" (als synoniem voor "Hokkien") tegen. DeTaalHist (overleg) 19 apr 2021 16:45 (CEST)Reageren
- Al het bovenstaande is niet in tegenspraak met elkaar. Om zelf samenhangend te blijven is het noodzakelijk dat WikiWoordenboek in ieder geval Minnan gebruikt. Als we dat kunnen verbijzonderen door een verwijzing naar de variant Hokkien toe te voegen, is dat om de reden die je noemt een nuttige aanvulling. Ik zal de komende dagen proberen een lemma Hokkien aan te maken, waarmee we de lezer beter duidelijk kunnen maken hoe het zit. --MarcoSwart (overleg) 20 apr 2021 09:50 (CEST)Reageren
- -- Dat is prima! Ik was altijd een beetje huiverig om zaken die voor de gemiddelde gebruiker wellicht te technisch dreigen te worden in het Wikiwoordenboek te behandelen (daarvoor heb je Wikipedia). Ik ben nu bezig me in te lezen over de Middeleeuwen en ik kom nogal wat (Frans georiënteerde) heraldische en architectonische termen tegen die je in een gemiddeld Nederlands of Frans-Nederlands woordenboek niet gauw zult aantreffen. Ik heb waarschijnlijk hooguit 2-3 uitdrukkingen daarvan in het Wikiwoordenboek behandeld. DeTaalHist (overleg) 20 apr 2021 11:58 (CEST)Reageren
Het is mogelijk om links naar filmpjes op YouTube toe te voegen, zolang in plaats van de "verkorte url" via youtu.be gewoon de complete url via youtube.com wordt gebruikt. Vanwege de veiligheidsrisico's van het werken met vervangende url's worden die automatisch geweigerd. Ik zag dat je op chauvinist tegen dit probleem was aangelopen en heb de link waar het om ging alsnog toegevoegd, in de hoop dat het zo aan je bedoelingen beantwoordt. --MarcoSwart (overleg) 24 jul 2021 20:53 (CEST)Reageren
- Prima, bedankt! In de link moet er hooguit nog een "b" toegevoegd worden:
DeTaalHist (overleg) 24 jul 2021 23:11 (CEST)Reageren
Is hullie hullie echt de bedoeling of gaat het eigenlijk om huiliehuilie? --MarcoSwart (overleg) 12 aug 2021 21:19 (CEST)Reageren
- Het is inderdaad huiliehuilie, ik had kennelijk een dyslectisch momentje. Ik wilde eigenlijk later nog op terugkomen, het liefst met meer, betrouwbaardere vindplaatsen. DeTaalHist (overleg) 13 aug 2021 09:32 (CEST)Reageren
- Heb ik zelf ook, dat ik denk: "hoe kon ik dat over het hoofd zien". Dat is dan weer het voordeel van wisdom of the crowds. Je toekomstige lemma lijkt me zeker het wachten waard. --MarcoSwart (overleg) 13 aug 2021 16:54 (CEST)Reageren
Voor het Wortubuku van John Wilner geldt voor zover ik kan zien nog een voorbehoud van auteursrechten. Dat betekent dat we er geen voorbeeldzinnen uit kunnen overnemen, ook niet als geciteerde vindplaats. Want als dat op meer lemma's gebeurt, wordt het in juridische termen al vrij snel slaafse nabootsing van een ander woordenboek. Om die reden heb ik de zinnen die uit het Wortubuku waren overgenomen weer verwijderd. MarcoSwart (overleg) 7 mrt 2024 23:22 (CET)Reageren