uçmak

• IPA^(anahtar): /ut͡ʃ.mak/,
• Heceleme: uç‧mak

Bu sözcük Osmanlı Türkçesi اوچمق‎(uçmak) sözcüğünden devralınmıştır, bu sözcük Ana Türkçe *uč- sözcüğünden evrilmiştir.

uçmak (üçüncü tekil şahıs geniş zaman çekimi uçar)

1. (akışkanlar mekaniği) kuş, kanatlı böcek vb. hareketli kanatları yardımıyla havada düşmeden durmak, havada yol almak

   Biraz havalanıp bir başka kayaya kadar uçtu. - S. F. Abasıyanık

2. (havacılık) uçak vb. araçlar özel mekanizma ile yerden yükselmek, havada yol almak
3. sıvı, gaz veya buhar durumuna geçmek
4. rengi solmak

   Rengi birdenbire uçtu. - P. Safa

5. rüzgâr veya başka bir itici güçle yerinden ayrılıp uzağa gitmek

   Bu gece tahta perde uçmuş.

6. yüksek yerden düşmek veya yuvarlanmak
7. belirmek

   Sakalı yeni çıkmış, yüzünde çocukça ifadeler uçuyordu. - S. F. Abasıyanık

8. patlayıcı madde ile parçalanmak
9. uçar gibi dalgalanmak

   Elleri trençkotunun cebinde, gözlerini karşı kıyıya dikmiş, saçları savrulurcasına geriye uçuyor. - A. İlhan

10. çok hızlı gitmek

    Hele bir asfalta çıkalım görürsünüz bey, derdi. Uçar bu bizim külüstür. - R. N. Güntekin

11. hava yolu ile gitmek

    Yarın İstanbul'a uçuyorum.

12. yok olmak, ortadan kaybolmak

    Bütün kararları uçmuştu. Yüzünde iradesiz hatlar belirdi. - S. F. Abasıyanık

13. çok sevinmek
14. gerçek hayattan uzaklaşıp düşlere dalmak
15. keyif verici veya uyuşturucu madde aldıktan sonra kendinden geçmek
16. aşırılmak

    Bizim kitaplar uçmuş.

17. (din) dinî inanışa göre ruh ölümden sonra göğe yükselmek

Bu sözcük Eski Türkçe *uçmak sözcüğünden evrilmiştir, bu sözcük Soğdça ʼwštmʼχ("cennet") sözcüğünden alınmıştır.

Uçmak eylemi ile ilgisi yoktur.

uçmak (belirtme hâli uçmağı, çoğulu uçmaklar)

1. (din, eskimiş) cennet

• cennet

• cehennem
• tamu

• Türk Dil Kurumuna göre "uçmak" maddesi

1. cennet

uçmak

1. uçmak

• Atacanov, Ata (1922). Türkmendolu Yir Sözlüğü.