słuchać

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *slùxati. By surface analysis, słuch +‎ -ać. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /sɫu(ː)xat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /sɫuxat͡ɕ/

Verb

słuchać impf

1. to listen; to hear (to pay attention to a sound or speech) or sometimes
   • 1930 [Fifteenth century], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 31, 30:

     Przetos movil gest Moyzesz, ano slucha sbor wszistek synow israelskich (audiente universo coetu Israel) slowa pyesni tey to

     [Przetoż mowił jest Mojżesz, ano słucha zbor wszystek synow israhelskich (audiente universo coetu Israel) słowa pieśni tej to]

   • 1874-1891 [End of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XIX, page 54:

     Ktho ya (sc. pieśń) badzye szpyevaczy albo pylno szluchaczy, panye boze, raczy mu tho wszythko dacz

     [Kto ja (sc. pieśń) będzie śpiewać albo pilno słuchać, Panie Boże, racz mu to wszytko dać]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 33, 11:

     Przydzicze, sinowe, sluchaycze mne (audite me)!

     [Przydzicie, synowie, słuchajcie mnie (audite me)!]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎, pages 84, 8:

     Sluchacz będę, czo będze molwycz we mnye gospodzyn bog

     [Słuchać będę, co będzie mołwić we mnie Gospodzin Bog]

   • ca. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 16v:

     Auscultare id est obedire vel audire slvchacz

     [Auscultare id est obedire vel audire słuchać]

2. to hear (to find out by hearing)
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 545:

     S kakym myloszyerdzyem vmyalem s vamy bydlycz, tayemnycze moye povyedayącz vam, czokolym sluchal od oycza mego kv vaszemv vysnanyv przyvodzącz tegodlya, abych vass pevny vczynyl

     [Z kakim miłosierdziem umiałem z wami bydlić, tajemnice moje powiedając wam, cokolim słuchał od ojca mego ku waszemu wyznaniu przywodząc tegodla, abych was pewny uczynił]

   • 1874-1891 [1442], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XIX, page 77:

     Sluchal-ly ktho take dzywy, by trze krolowe przyely?

     [Słuchał-li kto takie dziwy, by trze krolowie przyjeli?]

3. (law) to listen, to hear (to receive a complaint, oath, or testimony in a court trial)
   • 1959 [1428], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1277:

     Jacom byl wtenczasz, kyegdym myal panycza sluchacz, tegdym byl prawa nyemocza nyemoczen

     [Jakom był wtenczas, kiegdym miał panica słuchać, tegdym był prawą niemocą niemocen]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 704:

     Yze Cayphasch z tego domv Annaschovego, v ktorem szye zesly byly sluchacz mylego Iesucrista, prze nyektorą potrzebyzna schedl byl na vyąthnyczą

     [Iże Kaifasz z tego domu Annaszowego, w ktorem sie zeszli byli słuchać miłego Jesukrysta, prze niektorą potrzebiznę szedł był na wietnicę]

4. to listen, to obey (to accept someone's commands)
   • 1959 [1405], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 764:

     Iaco Stanislaw yal samoszost... w Kothowo gwaltem moczø y zapowedzal mlinarzewi paney dacz mari y kmeczem zapowedzal sluchacz

     [Jako Stanisław jał samoszost... w Kotowo gwałtem mocą i zapowiedział młynarzewi paniej dać miary i kmieciem zapowiedział słuchać]

   1. to submit to someone's will
      • 1959 [1423], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1130:

        Ysze czso Parzisz y Micolay vczynily rok o pomoszene prawa kmothouiczu s Komornyk, tegosz ya dopomogl a tąm kmothouicz stąl, a prawa ne chczal sluchacz

        [Iże cso Parzysz i Mikołaj uczynili rok o pomożenie prawa kmiotowicu z Komornik, tegoż ja dopomogł a tam kmiotowic stał, a prawa nie chciał słuchać]

5. to listen (to fulfil someone's request)
   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎, pages 118, 149:

     Glos moy sluchay (audi) podlug myloszerdza twego, boze!

     [Głos moj słuchaj (audi) podług miłosierdzia twego, Boże!]

6. to belong (to be within someone's ownership) or
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 42, 2:

     O thych trzech cząsczach tako mowyą, czo mogym paszyrbom szluchayą (de tertia parte, quam privigni mei pertinent)

     [O tych trzech częściach tako mowię, co mojim pasirbom słuchają (de tertia parte, quam privigni mei pertinent)]

   • 1974 [1425], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie, volume IV, number 922:

     Yako tho sedlyszko slucha k they czasczy, *thsso ye Pyotr przedal Andree

     [Jako to siedlisko słucha k tej części, cso je Piotr przedał Andree]

   • 1974 [1423], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie, volume IV, number 836:

     Yszye Maczey ne [po]pobral gymena Marczynowa, cszosz na Marczyna szluchalo po rodzenem *szynowczø

     [Iże Maciej nie [po]pobrał jimienia Marcinowa, csoż na Marcina słuchało po rodzonem synowcu]

7. to be subject (i.e. to court) ,
   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎, page 32:

     Gdze komv dadzą winą, tv ma slvchacz

     [Gdzie komu dadzą winę, tu ma słuchać]

   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 79:

     Ysz starosthy zem naszych... rzeczy ktorekole, gesz k nym tesz nye slvchayą any vsnany szą przisluchacz (quae minime ad eosdem dinoscuntur pertinere), sządzą

     [Iż starosty ziem naszych... rzeczy ktorekole, jeż k nim też nie słuchają ani uznany są przysłuchać (quae minime ad eosdem dinoscuntur pertinere), sądzą]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 59, 2:

     Szolthystwa y woythowstwa, czo szą panszka (pro pansztwa) lyenska y lesza w marborszkyem prawye, thy tho leszą y szluchayą w lyensky[e] prawo (spectant ad ius feodale)

     [Sołtystwa i wojtowstwa, co są pańska leńska i leżą w marborskiem prawie, ty to leżą i słuchają w leński[e>] prawo (spectant ad ius feodale)]

8. to concern (to be about)
   • 1974 [1427], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie, volume IV, number 718:

     Yakom ja nye rzekl w Syradzu wiprzicz listow panu Maczkowy przes røkogemstwa, czso bi sluchali na Pleszewo

     [Jakom ja nie rzekł w Siradzu wyprzyć listow panu Maćkowi przez rękojemstwa, cso by słuchały na Pleszewo]

   • 1960 [1429], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 997:

     Yako thy ploszy sluchayą cu przysadnym *listow, czo bily ocza mego

     [Jako ty płosy słuchają ku przysądnym listom, co były o[ć]ca mego]

9. to have the right of ownership; to have the right to take part in something
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 77, 4:

     Nasz myesczanym mowy, ysz wye gescze gednego w gynych stronach dalszych, czo szluchą k temv gymyenyv

     [Nasz mieszczanin mowi, iż wie jeszcze jednego w jinych stronach dalszych, co słucha k temu jimieniu]

10. (impersonal) it is fitting, it is right, it is proper, it is acceptable
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 584:

      Czokolvye by ten czlovyek przeczyv bogv albo przeczyv lyvdu zaczynyl, slucha yego nye rvszacz

      [Cokolwie by ten człowiek przeciw Bogu albo przeciw ludu zaczynił, słucha jego nie ruszać]

Derived terms

Related terms

Descendants

• Polish: słuchać
• Silesian: suchać

References

• Boryś, Wiesław (2005) “słuchać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “słuchać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “słuchać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “słuchać”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish słuchać. By surface analysis, słuch +‎ -ać.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈswu.xat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈsɫu.xat͡ɕ/

• Audio 1

  (file)

• Audio 2

  (file)

• Rhymes: -uxat͡ɕ
• Syllabification: słu‧chać

Verb

słuchać impf (perfective posłuchać, indeterminate słuchiwać)

1. (transitive) to listen (to pay attention to a sound or speech)
2. (transitive or colloquial, reflexive with się) to listen, to obey (to accept advice or obey instruction; to agree or assent)
3. (impersonal, Middle Polish) to be heard (to have one's auditory signals received)
4. (reflexive with się) to listen to each other

Conjugation

Derived terms

Related terms

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), słuchać is one of the most used words in Polish, appearing 0 times in scientific texts, 1 time in news, 4 times in essays, 34 times in fiction, and 85 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 124 times, making it the 484th most common word in a corpus of 500,000 words.

References

Further reading

• słuchać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• słuchać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “słuchać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “słuchać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “SŁUCHAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 29.06.2016
• “SŁUCHAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 28.11.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “słuchać”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “słuchać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “słuchać”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 6, Warsaw, page 221
• słuchać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego