zmowa

• zmołwa

Deverbal from zmówić. First attested in 1399.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zmɔva/
• IPA^(key): (15^th CE) /zmɔva/

zmowa f

1. (attested in Greater Poland, Masovia) agreement, arrangement, deal
   • 1888 [1399], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎, Greater Poland, page 96:

     Yaco prawe Czestco mal tø smowø s Yaroczem, ese ne mal ten wol dawnosczø sginacz

     [Jako prawie Czestko miał tę smowę s Jaroczem, eże nie miał ten woł dawnością zginąć]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 31, 50:

     Poydzy a vczwyrdzywa slub myedzi mnø a myedzi tobø... Bødzeszly ti, Iacobye, myecz mee dzewky, czyly gynø zonø poymyesz, mymo moyø dzewkø, [podlug] smowi nygednego szwyatka nye (nullus sermonis nostri testis est), gedno pan bog

     [Pojdzi a ućwirdziwa ślub miedzy mną a miedzy tobą... Będzieszli ty, Jakobie, mieć me dziewki, czyli jiną żonę pojmiesz, mimo moje dziewki, [podlug] smowy nijednego śwyadka nie (nullus sermonis nostri testis est), jedno Pan Bog]

   • 1920 [1426], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume II, number 2158, Zakroczym:

     Iakom ya Staszka ne puszczil na szmowe, ale my vczecl

     [Jakom ja Staszka nie puścił na zmowie, ale mi uciekł]

   • 1950 [1433], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 488, Warsaw:

     Jako Micolay v mnye *sznowø na drugi rok przigøl

     [Jako Mikołaj u mnie zmowę na drugi rok przyjął]

2. collusion, conspiracy, plot, scheme
   • 1908 [1474], Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, volume VIII, pages 2, 30:

     Jako ya s Marczynem, Pyothrem... zadnym *duchem zazzenym any smova, any chytroszcza na schkoda Szwyanthczina nye zaprzaly any zatagyly przyvyleya korzennego

     [Jako ja s Marcinem, Piotrem... żadnym ducha[m] zażżenim ani smową, ani chytrością na szkodę Świętczynę nie zaprzali ani zatajili przywileja korzennego]

3. condition (logical clause or phrase that a conditional statement uses; requirement or requisite)
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, section 25,24:

     Przetoze wszelka wloscz gymyenya waszego pod smow[y]ø vicvpyenya przedawana bødze (sub redemptionis condicione vendetur)

     [Przeto że wszelka włość jimienia waszego pod smową wykupienia przedawana będzie (sub redemptionis condicione vendetur)]

• Polish: zmowa

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zmowa”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish zmowa. By surface analysis, deverbal from zmówić.

• IPA^(key): /ˈzmɔ.va/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔva
• Syllabification: zmo‧wa

zmowa f

1. collusion, conspiracy, plot, scheme

   Synonym: spisek

2. (obsolete) agreement, arrangement, deal

   Synonym: umowa

3. (Middle Polish) betrothal, engagement

   Synonym: zaręczyny

• zmowa in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zmowa in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zmowa”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ZMOWA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 09.08.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zmowa”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zmowa”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zmowa”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 565