zmawiać

• zmałwiać

From z- +‎ mawiać. First attested in 1405.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zma(ː)vjat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /zmavjat͡ɕ/, /zmɒvjat͡ɕ/

zmawiać impf (perfective zmówić)

1. (attested in Greater Poland, Masovia) to agree, to make a deal
   • 1974 [1428], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎, volume IV, number 1008, Kalisz:

     Yakom w tem chodzyl y smaval, kedy raczyl pan Byechowsky za Phylypa... za trzecza czascz pyaczydzeszanth grzywyen... Vyanczenczovy

     [Jakom w tem chodził i smawiał, kiedy ręczył pan Biechowski za Filipa... za trzecią część pięćdziesiąt grzywien... Więciencowi]

   • 1960 [1444], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 1209, Pyzdry:

     Yako... thom szmawyal, ysze Yan cupil... dzyedzithstwo w Marcowiczac

     [Jako... tom zmawiał, iże Jan kupił... dziedzicstwo w Markowicach]

   • 1879 [1435], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis‎, Masovia, page LXXXI:

     Jacom ya ss Wlothkyem nye szmawyal graniczicz Grothowa

     [Jakom ja z Włodkiem nie zmawiał graniczyć Grotowa]

2. (reflexive with się) to enter into a secret agreement against someone
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 583:

     Tez vydzyely (sc. zwolenicy), yze yvz Zydovye vyelyką nyeprzyasn przeczyv yemv (sc. Jesukrystowi) myely, smavyayącz szye, yakoby go vbyly

     [Też widzieli (sc. zwolenicy), iże już Żydowie wieliką nieprzyjaźń przeciw jemu (sc. Jesukrystowi) mieli, smawiając sie, jakoby go ubili]

3. (attested in Masovia) to mediate in a marriage contract
   • 1879 [1457], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis‎, Masovia, page LXXXXIV:

     Jacom ya szmowczą byl w they rzeczy, *gyedy Yadwigą zmavano za monsch za Stanislawa

     [Jakom ja zmowcą był w tej rzeczy, kiedy Jadwigę zmawiano za mąż za Stanisława]

4. (law, of deadlines, attested in Greater Poland) to determine, to agree on
   • 1960 [1405], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 270, Pyzdry:

     Ysz Ian ne smawal cum pincerna nullum terminum mimo prawo

     [Iż Jan nie smawiał cum pincerna nullum terminum mimo prawo]

5. (attested in Greater Poland) to inform; to notify
   • 1974 [1425], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎, volume IV, number 912, Kalisz:

     Yako ne szmawal any mego masza, anym o thim wedzala, by szapustha na Thwardowe zapowedzana

     [Jako nie zmawiał ani mego męża, anim o tym wiedziała, by zapusta na Twardowie zapowiedziana]

6. to express verbally, to utter
   • 1880-1894 [Fifteenth century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎, volume V, page 273:

     Legimus de quodam religioso dissolute vite, qui quodam tempore stabat ante ymaginem virginis Marie et orabat vesperas de ipsa. Et dum orando illum ympnum: Aue maris stella, venisset et pronunciasset, zmawyaal, illum versum: Monstra te esse matrem, venit ad eum vox de ymagine

     [Legimus de quodam religioso dissolute vite, qui quodam tempore stabat ante ymaginem virginis Marie et orabat vesperas de ipsa. Et dum orando illum ympnum: Aue maris stella, venisset et pronunciasset, zmawiał, illum versum: Monstra te esse matrem, venit ad eum vox de ymagine]

• Polish: zmawiać

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zmawiać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish zmawiać. By surface analysis, z- +‎ mawiać. Compare Czech zmluvit.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -avjat͡ɕ
• Syllabification: zma‧wiać

zmawiać impf (perfective zmówić)

1. (transitive) to say grace, to say a prayer

   Synonym: odmawiać

   Hypernym: mówić

2. (transitive, dated) to get someone to work

   Synonym: zatrudniać

3. (reflexive with się) to collude (to plan something with someone)

   Synonym: namawiać się

4. (reflexive with się) to collude, to conspire, to plot, to scheme (to secretly make a decision or agree to act against someone with someone else)

   Synonyms: namawiać się, spiskować

5. (reflexive with się) to bring up (to raise a topic with someone)

• zmawiać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zmawiać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zmawiać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zmawiać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zmawiać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zmawiać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zmawiać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 11