dumper

• Geluid:  dumper    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈdʏmpər / (2 lettergrepen)

• dum·per

• van Engels dumper, op te vatten als afgeleid van  dumpen ww  met het achtervoegsel -er ^[1]
  • in de betekenis "stortkar" aangetroffen vanaf 1945 (zie vindplaats hieronder)
  • (verkorting) van afvaldumper
  • in de betekenis van "verkoper die onder de kostprijs verkoopt" aangetroffen vanaf 1922 (zie vindplaats hieronder)
  • misschien ontstaan onder invloed van voorgaande betekenissen (figuurlijk), omdat het woord "domper" in de eerste helft van de 20e eeuw als politiek scheldwoord werd gebruikt

de dumper m

1. kleine kiepwagen gebruikt bij grondverzet en mijnbouw

   ▸ Zij hebben verschillende technische nieuwigheden meegebracht. Drie „dumpers" (stortkarren) b.v. Dit zijn op een auto-onderstel gemonteerde kiepkarren, waar de chauffeur achter zit. Eén handgreep en de lading (ca. 2 m³) wordt gestort.^[2]

   ▸ Het smalspoor en de kipkar verdwijnen om plaats te maken voor de vrachtauto en (voor de korte afstanden) de „dumper", die voorzien is van brede wielen om struktuurbederf van de grond tegen te gaan.^[3]

2. vrachtwagen met een laadbak waarvan de voorzijde omhoog kan worden geheven zodat zand of andere lading er aan de achterkant uitstort

   ▸ Op een bedrijventerrein in Leidschendam stal de bende een jaar geleden een dumper, een flink uit de kluiten gewassen vrachtwagen voor het vervoer van tonnen zand en grind.^[4]

   ▸ Omstreeks zes uur vanochtend is de 30-jarige chauffeur R. Kwaak uit IJmuiden bij een ongeluk met een door hem bestuurde elektrische vrachtwagen, een zogenaamde dumper, waarmee stenen en steenafval voor de nieuwe pieren wordt vervoerd, om het leven gekomen. De zware transporteur, een 24-tons dumper, is door onbekende oorzaak over de rand van het nieuwe zuider-havenhoofd gereden.^[5]

3. persoon die afval stort op een plaats waar dat niet is toegestaan

   ▸ Het opsporen van afvaldumpers is hard werken. Bijna dagelijks rijden de twee oud-militairen stapvoets langs afvalcontainers, speurend naar rommel. Als het raak is, zetten ze de witte gemeente-auto langs de stoep om het afval door te wroeten op zoek naar gegevens die kunnen leiden naar de dumper.^[6]

   ▸ Voor het dumpen van afval in oppervlaktewater is vergunning nodig van Rijkswaterstaat, die in dit geval dus zélf als dumper vergunning moet geven voor het storten van afval in water dat eveneens onder beheer van de dienst zelf staat.^[7]

4. (handel) verkoper die onder de kostprijs verkoopt om concurrenten uit te schakelen

   ▸ De Europese chemische industrie bracht de Commissie met een klacht in januari 1989 tot maatregelen tegen de export naar Europa van te goedkope geluidsbandjes. De Commissie deed daarop een onderzoek en kwam in 1991 met een aantal voorlopige importheffingen. De Japanse firma's Maxell, TDK, Sony en Fuji worden door Brussel als belangrijkste dumpers gezien. Samen veroverden zij meer dan zeventig procent van de Europese markt, de grootste ter wereld voor audiobandjes.^[8]

   ▸ ⧖Beauchamp komt dan tot de slotsom, dat dumping ten slotte den „dumper" zelf moet benadeelen, dat het slechts van tijdelijken aard kan zijn, zoodat afweermaatregelen, die, gelijk do ervaring ook al reeds geleerd heeft, nog nergens voldaan hebben, onnoodig zijn.^[9]

5. (verkeer) (verouderd) horizontale stootrand aan een auto

   ▸ De afstand was echter te klein en met de dumper raakte de auto de fiets.^[10]

   ▸ ⧖ De wagen was buitengewoon ernstig beschadigd, de wielen waren totaal verbogen, de dumper was geheel ingedrukt, ruiten waren gebroken, de carrosserie toonde heel wat deuken en schrammen en een der inzittenden, de persoon die naast den chauffeur was gezeten, had bovendien een zeer ernstige hoofdwonde bekomen.^[11]

6. (verouderd) uitspraakvariant van domper, iets dat de vreugde uitdooft

   ▸ ⧖ Men heeft gewerkt met der tijden nood; met de moeilijkheden waarin ook Nederland verkeert; om een dumper op de feestvreugde te zetten, en al ’t mogelijke gedaan in strooibiljet, in couranten-artikel en in meeting om de beteekenis van dit Oranjefeeat te verkleinen.^[12]

   ▸ Daarop volgt dan echter als dumper op de vreugde, dat de industrie door den verkorten werktijd voor belangrijke hoogere onkosten zal komen te staan.^[13]

• kiepwagen, stortkar
• kiepauto
• bumper
• domper

• afvaltoerisme

• Het woord dumper staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• Zie Wikipedia voor meer informatie.