πίθηκος

Nebenformen:

dorisch: πίθακος

πίθηξ, πίθων

Worttrennung:

πί·θη·κος, Plural: πί·θη·κοι

Umschrift:

DIN 31634: pithēkos

Bedeutungen:

Zoologie: Affe

übertragen: Betrüger, Schwindler

Herkunft:

die Etymologie ist unklar; eine Verwandtschaft zu lateinisch foedus ^→ la „hässlich“ scheint unwahrscheinlich; vielmehr handelt es sich wohl um eine Entlehnung^[1]

Synonyme:

euphemistisch: καλλίας

Oberbegriffe:

θηρίον

Beispiele:

„τοιόνδε γ’, ὦ πίθηκε, τὸν πώγων’ ἔχων
εὐνοῦχος ἡμῖν ἦλθες ἐσκευασμένος;“^[2]

„Ἔνια δὲ τῶν ζῴων ἐπαμφοτερίζει τὴν φύσιν τῷ τ’ ἀνθρώπῳ καὶ τοῖς τετράποσιν, οἷον πίθηκοι καὶ κῆβοι καὶ κυνοκέφαλοι.“^[3]

„νεὶ τὼ σιὼ
λάβοιμι μέντἂν κέρδος ἀγαγὼν καὶ πολύ,
ᾇπερ πίθακον ἀλιτρίας πολλᾶς πλέων.“^[4]

„μὰ τὸν Ἀπόλλω ’γὼ μὲν οὔ,
ἢν μὴ διάθωνταί γ’ οἵδε διαθήκην ἐμοὶ
ἥνπερ ὁ πίθηκος τῇ γυναικὶ διέθετο,
ὁ μαχαιροποιός, μήτε δάκνειν τούτους ἐμὲ
μήτ’ ὀρχίπεδ’ ἕλκειν μήτ’ ὀρύττειν—“^[5]

„εἰ δ’ ἐγὼ ὀρθὸς ἰδεῖν βίον ἀνέρος ἢ τρόπον ὅστις ἔτ’
οἰμώξεται,
οὐ πολὺν οὐδ’ ὁ πίθηκος οὗτος ὁ νῦν ἐνοχλῶν,
Κλειγένης ὁ μικρός,
ὁ πονηρότατος βαλανεὺς ὁπόσοι κρατοῦσι κυκησίτεφροι
ψευδολίτρου κονίας
καὶ Κιμωλίας γῆς,
χρόνον ἐνδιατρίψει· ἰδὼν δὲ τάδ’ οὐκ εἰ-
ρηνικὸς ἔσθ’, ἵνα μή ποτε κἀποδυθῇ μεθύων ἄ-
νευ ξύλου βαδίζων.“^[6]

„πονηρόν, ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πονηρὸν ὁ συκοφάντης ἀεὶ καὶ πανταχόθεν βάσκανον καὶ φιλαίτιον· τοῦτο δὲ καὶ φύσει κίναδος τἀνθρώπιόν ἐστιν, οὐδὲν ἐξ ἀρχῆς ὑγιὲς πεποιηκὸς οὐδ’ ἐλεύθερον, αὐτοτραγικὸς πίθηκος, ἀρουραῖος Οἰνόμαος, παράσημος ῥήτωρ.“^[7]

Sprichwörter:

ἀντὶ λέοντος πίθηκος γίγνεσθαι

πίθηκος ἑν πορφύρα

ὄνος ἐν πιθήκοις

Wortbildungen:

πιθηκίζω, πιθηκοφαγέω, πιθηκοφόρος, πιθηκώδης, χοιροπίθηκος

Wilhelm Pape, bearbeitet von Max Sengebusch: Handwörterbuch der griechischen Sprache. Griechisch-deutsches Handwörterbuch. Band 1: Α–Κ, Band 2: Λ–Ω. 3. Auflage, 6. Abdruck, Vieweg & Sohn, Braunschweig 1914. Stichwort „πίθηκος“.

Henry George Liddell, Robert Scott, revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones with assistance of Roderick McKenzie: A Greek-English Lexicon. Clarendon Press, Oxford 1940. Stichwort „πίθηκος“.

Wilhelm Gemoll: Griechisch-deutsches Schul- und Handwörterbuch. Von W. Gemoll und K. Vretska. 10. Auflage. Oldenbourg, München 2006, ISBN 978-3-637-00234-0 , Seite 646

Quellen:

Worttrennung:

πί·θη·κος, Plural: πί·θη·κοι

Umschrift:

píthikos, Plural: píthiki

Aussprache:

IPA: , Plural:

Hörbeispiele: —, Plural: —

Bedeutungen:

Zoologie: Affe

Herkunft:

Erbwort aus dem altgriechischen πίθηκος (pithēkos^☆) ^→ grc[1]

Weibliche Wortformen:

πιθηκίνα

Oberbegriffe:

θηλαστικό, ζώο

Unterbegriffe:

γορίλλας, μαϊμού, μπαμπουίνος, ουρακοτάγκος, χιμπατζής

Beispiele:

Οι πίθηκοι είναι παμφάγοι και η δίαιτά τους αποτελείται από καρπούς, χόρτα, σπόρους, και στις περισσότερες περιπτώσεις κρέας και ασπόνδυλα.^[2]

Affen sind Allesfresser und ihre Kost besteht aus Früchten, Gemüse, Samen und in den meisten Fällen Fleisch und wirbellosen Tieren.

Συνεχίζονται τα πειράματα σε πίθηκους στο Πανεπιστήμιο Κρήτη. ^[3]

Die Versuche an Affen an der Universität von Kreta werden weitergeführt.

Neugriechischer Wikipedia-Artikel „πίθηκος“

PONS Griechisch-Deutsch, Stichwort: „πίθηκος“

Μανόλης Τριανταφυλλίδης: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής: „πίθηκος“

Quellen: