ჩქვა

Laz

Alternative forms

• ჭკვა (ç̌ǩva) — Jigetore

Etymology

Inherited from Proto-Kartvelian *s₁xwa- (“one; other”). Cognate with Georgian სხვა (sxva), Mingrelian შხვა (šxva) and Svan ეშხუ (ešxu).

Adjective

ჩქვა • (çkva) (Latin spelling çkva) (Vitse–Arkabi)

1. ა ჩქვა (a çkva) else, other

   ალიქ დულჲა იქომტაში ნაიხმარასენ ირი მუთუ ეკიხვამს დო ნულუნ. კაპულაზ ნაკორობასენ ა ჩქვა კოჩი უნონ.

   alik dulya ikomťaşi naixmarasen iri mutu eǩixvams do nulun. ǩap̌ulaz naǩorobasen a çkva ǩoçi unon.

   Ali leaves everything he's need to use while he's working. It takes one more person to pick up after him.

Adverb

ჩქვა • (çkva) (Latin spelling çkva)

1. (Vitse–Arkabi, Khopa, Chkhala) again, more

   Synonym: დაჰა (daha)

   1. ჩქვა (çkva)
      1. any more

         ჩქვა მუთუ მოთჲოფხორ

         çkva mutu motyopxor

         Don't eat anything else

      2. more

         ალი დო ამეტიქ ნაჲლაფენიში გამაჩამან. ამეტიში ნანიქ ჩქვა გჲონწონამ.

         ali do ameťik naylapenişi gamaçaman. ameťişi nanik çkva gyonǯonam.

         Ali and Amet are selling their naylas. Amet's has more weight.

      3. (negative) no longer, anymore

         ჰაწინეჲი საატეფე არ ოკიხუი ჩქვა ჩქარ ვაგეიდგენ

         haǯineyi saaťepe ar oǩixui çkva çkar vageidgen

         Nowadays, once the clocks are broken, they are never set anymore.

      4. (negative) yet

         არზუ დო ჶერიდე დალეფეში ბოზოფე რენან. ჰეკო ოკუნგამან ქი ჩქვა ნავარუჩქინანფეზ “ექიზი დალეფე რენ” დაწონენან.

         arzu do feride dalepeşi bozope renan. heǩo oǩungaman ki çkva navaruçkinanpez “ekizi dalepe ren” daǯonenan.

         Arzu and Feride are each other's cousins. They look so much alike that those who don't know yet think they are twin sisters.

   2. ა(რ) ჩქვა (a(r) çkva)
      1. (positive) again, once more, once again

         ქჩე დოლოქუნუფე ბოზოს კაჲი ვარანახუდორენ. ნანამუშიქ ა ჩქვა მეჲანახუმს.

         kçe dolokunupe bozos ǩayi varanaxudoren. nanamuşik a çkva meyanaxums.

         The girl didn't wash the white clothes well. Her mother washes them once more.

      2. (negative) no longer, anymore, again, once more, once again

         ბოჲა უსუმერტაში ჶურჭა მოთდოვალამ. ოწუდეზ ნანაწაპენ ბოჲა ა ჩქვა ვარგამულუნ.

         boya usumerťaşi furç̌a motdovalam. oǯudez nanaǯap̌en boya a çkva vargamulun.

         Don't shake your brush when you paint. Paint that drips and sticks to the shelf will never come off.

2. (Chanapeti) by any chance, I wonder if

   Synonyms: პატა (p̌aťa), პეჲა (p̌eya)

   ხასანიში ოხორიზ ნკომა ედგითუნ. ჩქვა ნოღალე ქომოხთესი?

   xasanişi oxoriz nǩoma edgitun. çkva noğale komoxtesi?

   There's smoke rising from Khasan's house. I wonder if they've come from the city.

3. (Chanapeti) probably

   Synonyms: პატა (p̌aťa), პეჲა (p̌eya)

   ჯევერიზ ჩქვა თოლიზ ა მუთხა ქოდოლოლუ. ბოჲნე აჩილამბრენ ედო თოლი ფათხუმს.

   ceveriz çkva toliz a mutxa kodololu. boyne açilambren edo toli patxums.

   Cever seems to have something in his eye. He is constantly tearing and blinking.

4. (Batumi) of course, for sure, for certain, certainly, surely (used at the end of the sentence)

   Synonym: ჰერბეტი (herbeťi)

   “სი ნოღაშა იგზალიი?” - “ვიგზალი ჩქვა.”

   “si noğaşa igzalii?” - “vigzali çkva.”

   "Did you go to the city?" - "Of course I did."

Conjunction

ჩქვა • (çkva) (Latin spelling çkva) (Chanapeti)

1. but

   Synonyms: მანა (mana), ამა (ama), ალა (ala), ედო (edo)

   ჰანდღა მჩხომი ოჭოფუშა ბიდით. ჩქვა დიდი მჩხომი ვარმაჭოფეზ. ბოჲნე წუტა მჩხომეფე ქომობიღით.

   handğa mçxomi oç̌opuşa bidit. çkva didi mçxomi varmaç̌opez. boyne ǯuťa mçxomepe komobiğit.

   Today we went fishing, but we didn't get any big fish. We always brought back small fish.

2. because

   ალიზ კაი აღოდუ, ჩქვა დიდოთი მოიღუდორტუ

   aliz ǩai ağodu, çkva didoti moiğudorťu

   Ali deserved it, because he gone too far

Interjection

ჩქვა • (çkva) (Latin spelling çkva) (Chanapeti)

1. look here, man, for God's sake, hey

   ჩქვა, არ კოჩიზ მოთნაღერ დო დულჲამუში დოაზ

   çkva, ar ǩoçiz motnağer do dulyamuşi doaz

   Man, stop distracting the man and let him do his job!

Postposition

ჩქვა • (çkva) (Latin spelling çkva)

1. (Borghola) other than something, something else, something other than, other than

   Synonyms: აშკვა (aşǩva), გალე (gale), მეტი (meťi)

   ჰემუშენ ჩქვა გჲარი ნავარჭკომუ მითი ვარდოსქიდუ

   hemuşen çkva gyari navarç̌ǩomu miti vardoskidu

   There's no one left who hasn't eaten except him

2. (Batumi) say

   Synonym: შო (şo)

   “ჰომოხთი” ჩქვა მიწვას

   “homoxti” çkva miǯvas

   Let him say "Come" to me

Further reading

• Kojima, Gôichi (2012–) “çkva”, in Temel Lazca-Türkçe Sözlük Taslağı‎ (in Turkish)
• Kojima, Gôichi (2012–) “çkva”, in Temel Lazca-Türkçe Sözlük Taslağı‎ (in Turkish)
• Kojima, Gôichi (2012–) “çkva”, in Temel Lazca-Türkçe Sözlük Taslağı‎ (in Turkish)
• Kojima, Gôichi (2012–) “çkva”, in Temel Lazca-Türkçe Sözlük Taslağı‎ (in Turkish)
• Kojima, Gôichi (2012–) “çkva”, in Temel Lazca-Türkçe Sözlük Taslağı‎ (in Turkish)
• Tandilava, Ali (2013) “ჩქვა”, in Merab Čuxua, Natela Kutelia, Lile Tandilava, Lali Ezugbaia, editors, Lazuri leksiḳoni [Laz Dictionary]‎, online version prepared by Levan Vašaḳiʒe, Tbilisi

Mingrelian

Etymology

From *შქვა (*škva), from Proto-Georgian-Zan *šuw-.

Noun

ჩქვა • (čkva) (plural ჩქვალეფი)

1. fang

Descendants

• → Svan: ჩქუ̂ა (čkûa)

Further reading

• Kajaia, Otar (2005) “ჩქვა”, in Megrul-kartuli leksiḳoni [Mingrelian–Georgian Dictionary], online version prepared by Joost Gippert, Frankfurt am Main, published 2001–2004, page 1728
• Kipšidze, Iosif (1914) “ჩქვა”, in Грамматика мингрельского (иверского) языка с хрестоматией и словарем [Grammar of the Mingrelian (Iverian) Language with a Reader and a Dictionary] (Материалы по яфетическому языкознанию; 7)‎ (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 367a
• Kiria, Č̣abuḳi, Ezugbaia, Lali, Memišiši, Omar, Čuxua, Merab (2015) Lazur-megruli gramaṭiḳa [Laz–Mingrelian Grammar] (in Georgian), Tbilisi: Gamomcemloba Meridiani, page 866
• Kobalia, Alio (2010) “ჩქვა”, in Merab Čuxua, Nona Kobalia, Nana Kobalia, editors, Megruli leksiḳoni [Mingrelian Dictionary] (Ḳolxuri seria; 7)‎, online version prepared by Manana Buḳia, Tbilisi: Artanuji, →ISBN
• Pipia, Daniel (2008) “ჩქვა”, in Tamaz Pipia, Givi Boǯgua, editors, Megruli saleksiḳono masalebi [Megrelian dictionary materials] (Ḳolxuri seria; 3)‎, online version prepared by Manana Buḳia, Tbilisi: Artanuji, →ISBN