Of uncertain origin.
Often taken to be from Proto-Indo-European *peh₂ǵ- (“to attach, fix, fasten”); however, Mayrhofer doesn't think the nasal found in पञ्जर can be explained in the same way as that found in supposed relatives like Latin pangō (“to fasten, fix, set”).
Turner, in light of the word's relatives in vernacular Indo-Aryan, assumes an older form *पृञ्जर (*pṛñjara), from अनवपृग्ण (anavapṛgṇa, “not closely united, but spreading all around”), from अन्- (an-, “not, un-”) + अव (ava, “away, down”) + पृग्ण (pṛgṇa), the latter component from the root पृच् (pṛc, “to mix, fill, give lavishly”).
Probably related to Persian پنجره (panjare, “window”).
पञ्जर • (pañjara) stem, n
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | पञ्जरम् (pañjaram) | पञ्जरे (pañjare) | पञ्जराणि (pañjarāṇi) पञ्जरा¹ (pañjarā¹) |
| accusative | पञ्जरम् (pañjaram) | पञ्जरे (pañjare) | पञ्जराणि (pañjarāṇi) पञ्जरा¹ (pañjarā¹) |
| instrumental | पञ्जरेण (pañjareṇa) | पञ्जराभ्याम् (pañjarābhyām) | पञ्जरैः (pañjaraiḥ) पञ्जरेभिः¹ (pañjarebhiḥ¹) |
| dative | पञ्जराय (pañjarāya) | पञ्जराभ्याम् (pañjarābhyām) | पञ्जरेभ्यः (pañjarebhyaḥ) |
| ablative | पञ्जरात् (pañjarāt) | पञ्जराभ्याम् (pañjarābhyām) | पञ्जरेभ्यः (pañjarebhyaḥ) |
| genitive | पञ्जरस्य (pañjarasya) | पञ्जरयोः (pañjarayoḥ) | पञ्जराणाम् (pañjarāṇām) |
| locative | पञ्जरे (pañjare) | पञ्जरयोः (pañjarayoḥ) | पञ्जरेषु (pañjareṣu) |
| vocative | पञ्जर (pañjara) | पञ्जरे (pañjare) | पञ्जराणि (pañjarāṇi) पञ्जरा¹ (pañjarā¹) |
पञ्जर • (pañjara) stem, m
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | पञ्जरः (pañjaraḥ) | पञ्जरौ (pañjarau) पञ्जरा¹ (pañjarā¹) |
पञ्जराः (pañjarāḥ) पञ्जरासः¹ (pañjarāsaḥ¹) |
| accusative | पञ्जरम् (pañjaram) | पञ्जरौ (pañjarau) पञ्जरा¹ (pañjarā¹) |
पञ्जरान् (pañjarān) |
| instrumental | पञ्जरेण (pañjareṇa) | पञ्जराभ्याम् (pañjarābhyām) | पञ्जरैः (pañjaraiḥ) पञ्जरेभिः¹ (pañjarebhiḥ¹) |
| dative | पञ्जराय (pañjarāya) | पञ्जराभ्याम् (pañjarābhyām) | पञ्जरेभ्यः (pañjarebhyaḥ) |
| ablative | पञ्जरात् (pañjarāt) | पञ्जराभ्याम् (pañjarābhyām) | पञ्जरेभ्यः (pañjarebhyaḥ) |
| genitive | पञ्जरस्य (pañjarasya) | पञ्जरयोः (pañjarayoḥ) | पञ्जराणाम् (pañjarāṇām) |
| locative | पञ्जरे (pañjare) | पञ्जरयोः (pañjarayoḥ) | पञ्जरेषु (pañjareṣu) |
| vocative | पञ्जर (pañjara) | पञ्जरौ (pañjarau) पञ्जरा¹ (pañjarā¹) |
पञ्जराः (pañjarāḥ) पञ्जरासः¹ (pañjarāsaḥ¹) |