հոգի

From Old Armenian հոգի (hogi).

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /hoˈkʰi/,
• (Western Armenian) IPA^(key): /hoˈki/,

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

հոգի • (hogi)

1. soul
2. ghost
3. person (in counting people)

   տասը հոգի ― tasə hogi ― ten persons, ten people

   քանի՞ հոգի ― kʻani^? hogi ― how many people?

• ոգի (ogi)

From Proto-Indo-European *powyo-, grown from *pew- (“to blow, to breathe”). Cognate with հեւալ (hewal), հոգ (hog), հով (hov), Lithuanian pū̃sti (“to blow”), Proto-Germanic *feukaną (“to whisk; blow”).

հոգի • (hogi)

1. spirit, soul, ghost

   երկնային հոգի ― erknayin hogi ― celestial or blessed soul

   աստուածային հոգի ― astuacayin hogi ― divine soul

   վեհ հոգի ― veh hogi ― sublime soul

   անմահ հոգի ― anmah hogi ― immortal soul

   դիւցազնական հոգի ― diwcʻaznakan hogi ― heroic spirit

   առաքինի հոգի ― aṙakʻini hogi ― virtuous soul

   գեղեցիկ հոգի ― gełecʻik hogi ― high or elevated soul

   ազնուական հոգի ― aznuakan hogi ― noble or great soul

   դիւրազգած հոգի ― diwrazgac hogi ― tender or sensible mind

   նուաստ հոգի ― nuast hogi ― mean or grovelling spirit

   անարգ հոգի ― anarg hogi ― low spirit

   յուզեալ հոգի ― yuzeal hogi ― troubled spirit

   մոլորեալ հոգի ― moloreal hogi ― erring mind

   հոգի իմաստութեան ― hogi imastutʻean ― intellect, spirit of knowledge

   հոգի բանաստեղծական ― hogi banastełcakan ― poetic fire, genius or enthusiasm

   ոգի բանական ― ogi banakan ― intelligence, reason

   ոգի կենդանութեան ― ogi kendanutʻean ― spirit of life

   կենդանական ոգիք ― kendanakan ogikʻ ― animal spirits

   ոգի նախանձու ― ogi naxanju ― the spirit of jealousy

   յոգիս ապաստան լինել ― yogis apastan linel ― to be extremely downcast, depressed, prostrated, to be tormented

   յոգիս ապաստան առնել ― yogis apastan aṙnel ― to reduce to the last extremity; to exhaust, to harass, to vex

   յոգւոցն պարզել ապաստան լինել ― yogwocʻn parzel apastan linel ― to be at the last extremity, near the last breath, to be dying

   թափել զոգի ուրուք ― tʻapʻel zogi urukʻ ― to keep in suspense

   հարկանել զոք յոգի ― harkanel zokʻ yogi ― to sting, to gall to the quick

   ոգւով չափ սիրել ― ogwov čʻapʻ sirel ― to love to distraction

   ոգւով չափ ― ogwov čʻapʻ ― with all one's soul, heartily, willingly

   խռովիլ յոգի իւր ― xṙovil yogi iwr ― to be disconcerted, perturbed or disturbed

   գիտել յոգի իւր ― gitel yogi iwr ― to know within oneself

   ոգւով երգել ― ogwov ergel ― to sing with great expression

   քաղէին ոգիք նորա ― kʻałēin ogikʻ nora ― he fainted or swooned

   ոգին էր դաւոյն ― ogin ēr dawoyn ― he was the soul of the conspiracy

   խաղաղութիւն հոգւոյ ― xałałutʻiwn hogwoy ― tranquillity or peace of mind, hearts ease

   վեհանձնութիւն հոգւոյ ― vehanjnutʻiwn hogwoy ― magnanimity, generosity

   կարողութիւնք հոգւոյ ― karołutʻiwnkʻ hogwoy ― the faculties of the soul

   հոգւով ― hogwov ― in spirit; spiritually; feelingly, warmly

   մարմին ջանայ հակառակ հոգւոյ եւ հոգի հակառակ մարմնոյ ― marmin ǰanay hakaṙak hogwoy ew hogi hakaṙak marmnoy ― the flesh is at war with the spirit, and the spirit with the flesh

   հոգւոյ տուն ― hogwoy tun ― guest's house

2. (Christianity) the Holy Ghost, Paraclete

   խաղաց հոգի Տեառն ի վերայ նորա ― xałacʻ hogi Teaṙn i veray nora ― the spirit of God fell upon him

3. spirit, genius; manes, shades, ghost, hobgoblin

   ոգիք խաւարի ― ogikʻ xawari ― the spirits of darkness, devils

   հոգիք հրեղինաց ― hogikʻ hrełinacʻ ― heavenly spirits, spirits of light

   հրաժարեալ հոգիք ― hražareal hogikʻ ― the dead, the defunct, the deceased

   դատապարտեալ հոգիք ― dataparteal hogikʻ ― the damned

   աղօթել վասն հոգւոցն ննջեցելոց ― ałōtʻel vasn hogwocʻn nnǰecʻelocʻ ― to pray for departed souls

   հանգուսցէ Տէր զհոգի նորա ― hanguscʻē Tēr zhogi nora ― God rest his/her soul

4. soul, person, individual

   հոգիք իբր հարիւր հազար են ի քաղաքին Կարնոյ ― hogikʻ ibr hariwr hazar en i kʻałakʻin Karnoy ― there are a hundred thousand souls or inhabitants in the city of Erzerum

5. spirit, meaning, sense, essence, motive

   ճշմարտութիւն է պատմութեան հոգի ― čšmartutʻiwn ē patmutʻean hogi ― truth is the soul or life of history

6. life; heart

   հոգի բանական, զգայական եւ տնկական ― hogi banakan, zgayakan ew tnkakan ― rational, animal and vegetable life or existence

   հարկանել զոք յոգի ― harkanel zokʻ yogi ― to deprive of life, to kill

   դնել զոգի ի ձեռն/ի բռին, զոգի ի բռին ունել ― dnel zogi i jeṙn/i bṙin, zogi i bṙin unel ― to endanger oneself, to risk, brave or face death, to risk, expose or hazard one's life, to lavish or to be prodigal of life

   արձակել, հանել, փչել զոգի ― arjakel, hanel, pʻčʻel zogi ― to yield or give up the ghost, to breathe one's last, to expire

   յոգւոցն ցամաքել ― yogwocʻn cʻamakʻel ― to die

   տալ ոգի կամ շունչ ի վէմս կճեայս ― tal ogi kam šunčʻ i vēms kčeays ― to give spirit or life to marble

   սիրել ամենայն հոգւով ― sirel amenayn hogwov ― to love with all one's heart or soul

   աւանդել զհոգին ― awandel zhogin ― to render or give up the ghost, soul or spirit

   փչել, հանել զհոգին ― pʻčʻel, hanel zhogin ― to expire, to die

7. soul, energy, courage

   ոգի առնուլ, կլանել ― ogi aṙnul, klanel ― to rest, to take repose, to revive, to acquire new strength or vigor

   եւ դարձաւ ոգի իւր առ ինքն ― ew darjaw ogi iwr aṙ inkʻn ― his spirits returned, his strength revived

   հաստատեցաւ ոգի նորա ― hastatecʻaw ogi nora ― he regained strength or vigor

   գուն գործեալ ոգւովք չափ ― gun gorceal ogwovkʻ čʻapʻ ― risking his life

8. breath, respiration; puff, air, wind

   ոգի առնուլ, կլանել ― ogi aṙnul, klanel ― to breathe, to take breath, to breathe freely, to respire

   յոգւոց հանել, ելանել ― yogwocʻ hanel, elanel ― to sigh, to heave sighs; to groan

• In Old Armenian the words հոգի (hogi) and ոգի (ogi) were merely alternative spellings of each other. In modern Armenian they have different shades: the first corresponds to English soul and Russian душа (duša), the second to English spirit and Russian дух (dux).
• The word has the following combining forms: հոգի- (hogi-) (stressed), հոգե- (hoge-) (unstressed); post-classically also հոգ- (hog-) (near a vowel), հոգի- (hogi-) and հոգիա- (hogia-) (unstressed), հոգէ- (hogē-) (misspelling of the second combining form).

• Armenian: ոգի (ogi), հոգի (hogi), հոգոց (hogocʻ), հոգվոց (hogvocʻ)

• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “հոգի”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “հոգի”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “հոգի”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy