steen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  steen    (hulp, bestand)
• IPA: / sten / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /sten/
  • (Limburg): /steːn/

Woordafbreking

• steen

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord via Middelnederlands steen van Oudnederlands steen, in de betekenis van ‘harde delfstof’ aangetroffen vanaf 918
  • wellicht onder invloed van Duitse woorden als steinalt, steinhart, steinkalt, steinreich, steintot; vergelijk kei

Zelfstandig naamwoord

steen

1. m harde stof, vaak op kiezel gebaseerd maar ook andere mineralen omvattend

   • Huizen worden vaak van steen gemaakt, omdat het zo goed bestand is tegen weersinvloeden. 

   ▸ Zittend op een steen aten we wat de pot schafte.

2. m een klein fragment van deze stof

   • Er ligt een kleine steen op het garagepad. 

   ▸ Vanachter mijn struik gooide ik wat kleine steentjes naar hem toe.

   ▸ Na uren lopen en een hele tijd zoeken vond ik een vlakke plek voor mijn tent en gooide ik eerst een aantal stenen de struiken in om eventuele slangen te verjagen.

3. versterkend voorvoegsel (informeel) als linkerdeel van een samengesteld bijvoeglijk naamwoord om de betekenis van het rechterdeel te versterken
   De eerste betekenis "harde stof" is bij sommige van deze woorden ook mogelijk.
4. o vogelziekte veroorzaakt door het organisme Trichomonas gallinae

Synoniemen

• geel, frons, trichomoniasis

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

• steen des aanstoots

• stenen voor brood geven

• steen en been klagen

• de steen der wijzen zoeken

• de eerste steen werpen

• een hart van steen hebben

• huishouden van Jan Steen

• een steentje bijdragen aan

• van het hart een steen maken

Spreekwoorden

• de gestage drup holt de steen (uit)

• een ezel stoot zich in het algemeen geen tweemaal aan dezelfde steen

• een rollende steen vergaart geen mos

• wie in een glazen huis woont, moet niet met stenen gooien

Vertalingen

Werkwoord

steen

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van stenen
   

   • Ik steen. 

2. gebiedende wijs van stenen
   

   • Steen! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van stenen
   

   • Steen je? 

Anagrammen

• etsen

Gangbaarheid

• Het woord steen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "steen" herkend door:

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

Middelnederlands

Zelfstandig naamwoord

steen m

1. steen (harde stof)