çıkmak

Ayrıca bakınız: Çıkmak

Osmanlı Türkçesi چیقمق‎ sözcüğünden nakledildi^[1], Proto Türkçe *čïk- (“dışarı çıkmak”)^[2] (çıkma + -k).

• IPA^(anahtar): /t͡ʃɯk.ˈmak/
• Heceleme: çık‧mak

çıkmak (üçüncü tekil şahıs geniş zaman çekimi çıkar)

1. (-ı/-i) vermeye katlanmak

   Çık bakalım paraları!

2. artırmak, fiyatı yükseltmek
3. artmak, yükselmek

   Fiyatlar çıktı.

4. ay veya mevsim geçmek

   Kış çıktı. Mart çıktı.

5. Ay, Güneş görünmek

   Güneş seni ısıtmak için çıkıyordu. — Y. K. Karaosmanoğlu

   Hava açılmış, Ay çıkmıştı. — R. H. Karay

6. ayrılmak, sıyrılmak

   Bebeğin patiği çıktı.

7. belirmek, tanınmak

   Bir ilçe belediye başkanı hepsinden açıkgöz çıktı. — M. İzgü

8. belli veya görünür bir durumda bulunmak

   Tencerenin bakırı çıktı. Zayıflıktan kemikleri çıkmış.

9. binaya kat eklemek

   Evin ikinci katını çıkmadan havalar bozuldu.

10. bir araştırma, bir inceleme sonucu bulmak

    Sularda bakteri çıktı.

11. bir durumla ilgili niteliklerini kaybetmek, bir durumdan başka bir duruma geçmek

    Çok sonra öğrenecek bunu. Çok sonra, çocukluktan çıkıp kocaman adam olduktan sonra. — T. Dursun

12. bir iddia ile ortalıkta görünmek

    Sen onun karşısına çapkın bir adam gibi çıktın. — P. Safa

13. bir konu yetkililerce karara bağlanmak
14. bir meslek veya bilim kurumunda okuyup yetişmek, mezun olmak

    Çiçeği burnunda subay çıkar çıkmaz, ben size bir emir eri bulurum. — H. Taner

15. bir sebeple bulunulan yerden ayrılmak

    Bu kahveden sıkıldın, ötekine çıkarsın, anladın mı? — M. Ş. Esendal

16. bir şeyin düzeni bozulmak, eskisinden daha değişik, kötü bir hâle girmek

    Ev, ev olmaktan çıktı.

17. bir şeyin yukarısına doğru yürümek

    Uzun, dik merdivenli bir yokuşu çıktık. — R. H. Karay

18. bir yere ulaşmak, varmak

    Karşı kaldırıma geçtiler, sağa sola saptılar, demir yoluna çıktılar. — M. Ş. Esendal

19. bitmek, büyümek, sürmek

    Bıyığı çıktı.

    Ekinler çıkmaya başladı.

20. boy ölçüşmek, karşı gelebilmek

    Güreşte ona çıkacak kimse yok.

21. bulunduğu yerden fırlamak, kopmak

    Arabanın direksiyonu çıkmak.

22. bulunduğu yeri bırakıp başka yere geçmek, taşınmak, ayrılmak, ilgisini kesmek

    Yeni evimizden çıkıp eski evimize taşındık. — Y. Z. Ortaç

23. bulunmak, var olmak

    Bayramın son günü her iki kadının da işleri çıkmıştı. — O. C. Kaygılı

24. bulaşmak

    Kravatın boyası gömleğe çıktı.

25. büyük abdest bozmak
26. davranışta herhangi bir niteliği bulunmak

    Akıllı çıktı da arkadaşına uymadı.

27. duyulmak, yayılmak

    Başından beri gazetelerde enstitü hakkında havadisler çıkıyor. — A. H. Tanpınar

28. eksilmek

    Dörtten iki çıkarsa iki kalır.

29. elde edilmek, istihsal edilmek, sağlanmak

    Bu mülakatımızdan esaslı bir netice çıkmadı. — M. K. Atatürk

30. erişmek, görmek

    Aklı başında ama sabaha çıkamayacağına kalıbımı basarım. — S. F. Abasıyanık

31. gelmek

    Çok geçmeden haber çıkacağını kadınlık insiyakıyla derhâl sezmişti. — R. H. Karay

32. gerçekleşmek

    İnsanın her gördüğü rüya çıkmaz ya! — M. Ş. Esendal

33. gitmek, içeriden dışarıya varmak

    Ortalık ağarırken bir arkadaşımla yorgun adımlarla konaktan çıktık. — F. R. Atay

34. herhangi bir durumda olduğu anlaşılmak

    Alacaklı çıkmak. Borçlu çıkmak. Kârlı çıkmak.

35. karaya ayak basmak

    1919 senesi Mayıs'ının on dokuzuncu günü Samsun'a çıktım. — M. K. Atatürk

36. mâlolmak

    Bu ev dört milyara çıktı.

37. meydana gelmek

    Uygunsuz dediğim vakalardan biri bir salon oyunu yüzünden çıkmıştır. — R. N. Güntekin

38. niteliği sonradan anlaşılmak

    Eyvah, bu da ötekiler gibi soysuz çıktı. — R. N. Güntekin

39. olmak, oluşmak, teşekkül etmek

    Fırtına çıkmak. Soğuk çıkmak.

40. oyunda herhangi bir rolü oynamak

    Arsız ve aptal mahalle çocuğu rolüne çıkmıştı. — B. R. Eyüboğlu

41. piyasaya sürülmek
42. sesini yükseltmek
43. süresi dolduğunda ayrılmak

    Cezaevinden çıkmak. Daireden çıkmak. Hastahaneden çıkmak.

44. talihine veya payına düşmek, isabet etmek, vurmak

    Arkadaşa piyango çıkmış. Bize yine gezi çıktı. Bu işten size de bir şey çıkar.

45. unutmak

    O söz hatırımdan çıkmadı.

46. verilmek

    Emir çıkmak. Maaş çıkmak.

47. yapılmak, yürümek

    Bu dairede işler kolay çıkmaz.

48. yayılmak

    Lağımdan pis kokular çıkıyor.

49. yayımlanmak

    Yeni çıkmış Fransızca bir iki kitap bulunurdu. — Y. Z. Ortaç

50. yeni yetişip satışa sunulmak

    Çilek daha çıkmadı. Erik çıkmış.

51. yerinden oynamak

    Fukaranın hem sağ bileği çıkmış hem davulu patlamıştı. — R. N. Güntekin

52. yetişecek ölçüde olmak

    Bu kumaştan bir palto çıkar mı?

53. yetkili birinin makamına iş için gitmek

    Arsız ve aptal mahalle çocuğu rolüne çıkmıştı. — B. R. Eyuboğlu

54. (mecaz) harcamak zorunda kalmak

    Paradan çıkmak. Bin liradan çıktım.

55. (sosyoloji) flört etmek

    Sevim, senden başka bir kızla çıkmadım. — A. İlhan

• çıkmamak, girmek

• Karaman’ın koyunu, sonra çıkar oyunu

• Türk Dil Kurumuna göre "çıkmak" maddesi