ราชบัณฑิต

From Pali rājapaṇḍita (literally “king's scholar”), from rāja (“king”) + rāja (“scholar”); ultimately from Sanskrit राजपण्डित (rājapaṇḍita, idem), from राज (rāja) + पण्डित (paṇḍita); probably via Old Khmer rājapaṇḍita, rājapaṇdita (“scholar in the service of a king”), from rāja + paṇḍita, paṇdita; equivalent to Thai ราช (râat) +‎ บัณฑิต (ban-dìt). Cognate with Modern Khmer រាជបណ្ឌិត (réachbândĭt).

ราชบัณฑิต • (râat-chá-ban-dìt) (classifier คน)

1. (historical) royal scholar well versed in Pali.
2. any royal scholar.
   • 2012, “พระราชประวัติพญาลิไทย”, in ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ‎, 2nd edition, Bangkok: กรมศิลปากร, →ISBN, retrieved 2019-07-02:

     เมื่อปีฉลู พ.ศ. ๑๙๐๔ ได้ทรงส่งราชบัณฑิตไปอาราธนาพระมหาสวามีสังฆราชจากประเทศลังกามาอยู่ที่วัดป่ามะม่วง(mʉ̂ʉa bpii chà-lǔu · pút-tá-sàk-gà-ràat · pan gâao rɔ́ɔi sìi · dâai song sòng râat-chá-ban-dìt bpai aa-râat-tá-naa prá má-hǎa sà-wǎa-mii sǎng-ká-râat jàak bprà-têet lang-gaa maa yùu tîi wát bpàa má-mûuang)

3. fellow of the Royal Society of Thailand, formerly known as the Royal Society of Siam (1926–1933) and the Royal Institute of Thailand (1933–2015), respectively.
   • 2019 March 6, “ราชบัณฑิตถามแรง คนร่างยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปีเอาอะไรคิด ชี้ทำประเทศถูกแช่แข็ง”, in MSN ข่าว‎, Bangkok: MSN, retrieved 2019-07-02:

     ราชบัณฑิตถามแรง คนร่างยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปีเอาอะไรคิด ชี้ทำประเทศถูกแช่แข็ง(râat-chá-ban-dìt tǎam rɛɛng · kon râang yút-tá-sàat-châat · yîi sìp · bpii ao à-rai kít · chíi tam bprà-têet tùuk chɛ̂ɛ-kɛ̌ng)

• (Adjective form): ราชบัณฑิตย

ราชบัณฑิต • (râat-chá-ban-dìt)

1. (historical) (กรม~) a government department of royal scholars well versed in Pali, dissolved around 1892.
2. (historical) (กรม~) a government department in the ministry กระทรวงธรรมการ (grà-suuang-tam-má-gaan), in charge of the books in some royal libraries, the organisation of examinations for Buddhist priests, and certain royal ceremonies, established around 1892, dissolved in 1919.^[1]
3. (historical, colloquial, nonstandard) Clipping of ราชบัณฑิตยสถาน (“Royal Institute of Thailand”).
   • 2007 October 22, “ราชบัณฑิตเปิดตัวพจนานุกรมโจ๋”, in nongmaiclub‎, Bangkok: nongmaiclub, retrieved 2019-07-02:

     ราชบัณฑิตเปิดตัวพจนานุกรมโจ๋(râat-chá-ban-dìt bpə̀ət-dtuua pót-jà-naa-nú-grom jǒo)

4. (colloquial, nonstandard) Clipping of ราชบัณฑิตยสภา (“Royal Society of Thailand”).
   • 2018 March 19, “ราชบัณฑิตแจง แซว แซ็ว ใช้ยังไง”, in ข่าวสด‎, Bangkok: ข่าวสด, retrieved 2019-07-02:

     ราชบัณฑิตแจง แซว แซ็ว ใช้ยังไง(râat-chá-ban-dìt jɛɛng · sɛo · sɛo · chái yang-ngai)

   • 2016 September 22, “ราชบัณฑิตยืนยัน เหี้ย เป็นศัพท์ทางการ”, in MONO29‎, Bangkok: โมโน บรอดคาซท์, retrieved 2019-07-02:

     ราชบัณฑิตยืนยัน เหี้ย เป็นศัพท์ทางการ(râat-chá-ban-dìt yʉʉn-yan · hîia · bpen sàp taang-gaan)

• The standard form is ราชบัณฑิตยฯ.