dół

Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ.

• IPA^(key): /ˈdow/
• Rhymes: -ow
• Syllabification: dół

dół m inan (diminutive dółk)

1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
2. ground floor

• Stefan Ramułt (1893) “dòł”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 27
• Sychta, Bernard (1967) “dȯł”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 1 (A – Ǵ), Wrocław: Ossolineum, page 228
• Jan Trepczyk (1994) “dół”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “dół”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎
• “dół”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Inherited from Old Polish dół.

• IPA^(key): /ˈdow/
• Rhymes: -ow
• Syllabification: dół

dół m inan

1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
2. valley (elongated depression cast between hills or mountains, often garnished with a river flowing through it)
3. bottom; bed (lowest part of an object; bottom of a body of water)

• Zofia Stamirowska (1987-2024) “dół”, in Anna Basara, editor, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur‎, volume 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, →ISBN, pages 97-98

Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /dɔːɫ/
• IPA^(key): (15^th CE) /doɫ/

dół m inan (related adjective dołowy)

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) valley (elongated depression cast between hills or mountains, often garnished with a river flowing through it)
   • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎, volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 493:

     Sz yezyory, moczydlamy, strumyenmy, sz dolmy, pagorky

     [Z jeziory, moczydłami, strumieńmi, z dółmi, pagorki]

2. (attested in Lesser Poland) chasm; deep valley
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 29, 3:

     Gospodne, wiwodl ies od pecla duszø moiø, zbawil ies me od *sstøpaioczich w dol (salvasti me a descendentibus in lacum)

     [Gospodnie, wywiodł jeś od piekła duszę moję, zbawił jeś mie od zstąpających w dół (salvasti me a descendentibus in lacum)]

3. Corruption of udole.
   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 24, 6:

     Kako krasne stany twe, Iakobye, a przebitki twe iako w dole lesnem Israele

     [Kako krasne stany twe, Jakobie, a przebytki twe, Israelu! Jako udole leśne[m]]

4. (attested in Lesser Poland) pit; ditch (dug out long depression)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 7, 16:

     Iezoro otworzil y wicopal ie, y wpadl w dol, iensze iest vczinil (incidit in foveam, quam fecit)

     [Jezioro otworzył i wykopał je, i wpadł w dół, jenże jest uczynił (incidit in foveam, quam fecit)]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 112r:

     Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dol

     [Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dół]

   1. (attested in Greater Poland) defensive ditch
      • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎, Lubiń, page 117:

        Val vel dol vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum

        [Wał vel dół vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 142v:

     Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dol

     [Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dół]

   1. (attested in Greater Poland) grave
      • 1930 [c. 1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 8, 11:

        Zawolaw k sobye Raguel slug swich y szly z nym, abi vikopaly dol (ut foderent sepulcrum)

        [Zawoław k sobie Raguel sług swych i szli s nim [społu], aby wykopali dół (ut foderent sepulcrum)]

      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 54r:

        Fossa grub dol

        [Fossa grób dół]

5. bottom (lower part of something)
   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 36, 29:

     Vdzyelal szeszcz desk, a dwye gyne..., ktore spoyoni bily od dolu asz do wyrzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)

     [Udziełał sześć desk a dwie jine... ktore spojony były od dołu aż do wirzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)]

• Masurian: dół
• Polish: dół
• Silesian: dōł

• Boryś, Wiesław (2005) “dół”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “dół”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “dół”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “dół”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “dół”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “dół”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish dół.

• IPA^(key): /duw/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈdoɫ/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -uw
• Syllabification: dół

dół m inan (diminutive dołek)

1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
2. bottom (lower part of something)

   Synonym: góra

3. (anatomy) cavity; fossa (cavity in the body of a human or animal)

   dół łokciowy ― cubital fossa

   dół nadobojczykowy ― supraclavicular fossa

   dół skroniowy ― temporal fossa

4. (colloquial) blues; dumps (sad feeling)
5. depression (area lower than another)
6. (colloquial) grave

   Synonym: grób

7. (music) lower range (lower register of a singer)
8. (obsolete) area near a river's mouth
9. (Middle Polish, Christianity) Hell

   Synonym: piekło

10. (Middle Polish) bottom (sin; badness; moral corruption)
11. (Middle Polish) trick; intrigue; ambush
12. (Middle Polish) riverbed

    Synonym: koryto

13. (Middle Polish) basement (covered earthen pit for storing crops)

    Synonym: piwnica

14. (Middle Polish, military) moat; defensive ditch
15. (Middle Polish) mine (place where minerals and sand are extracted from the ground)

    Synonym: kopalnia

16. (Middle Polish) dugout (primitive human habitation)

    Synonym: ziemianka

dół m animal

1. (colloquial) blues; dumps; low (sad feeling)
2. (in the plural) pits; underside; bottom; masses, plebs, rabble, riffraff (people who are lowest in some hierarchy)

• dół in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• doły in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• dół in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dół”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “DÓŁ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 25.06.2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dół”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “dół”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dół”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 547